του Michael Lind
Εισαγωγικό σχόλιο Παναγιώτη Ήφαιστου: Μια
πολύ διεισδυτική κριτική που εκ πρώτης όψεως δείχνει πολύ αυστηρή πλην
έχει πολύ εύστοχες επισημάνσεις για τον χαρακτήρα ενός πολυπολικού
συστήματος που αρχικά μετά το 1990 ο ΗΠΑ φιλοδόξησαν να αποφύγουν με το
να επιδιώξουν μια παγκόσμια ηγεμονία. Όχι μόνο υπερεξαπλώθηκαν αλλά και
γελοιοποιήθηκαν από κρατίδια όπως η Λιβύη, το Ιράκ, το Αφχανιστάν, την
Συρία και βλέπουμε. Αναμενόμενα. Όπως για κάθε Αμερικανό αλλά και το
πλείστο των δυτικών αναλυτών (όπως και των ορφανών του μαρξισμού)
υπάρχει έλλειμμα θέασης του πραγματικού χαρακτήρα της
μετά-ψυχροπολεμικής εποχής, η οποία, όπως υποστηρίχθηκε (οι πρώτες
ενότητες του δοκιμίου «Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική (Waltz)»
διαφέρει από κάθε άλλη εποχή του παρελθόντος. Είναι ταυτόχρονα
κρατοκεντρική, αριθμεί δύο εκατοντάδες κράτη και ολοένα περισσότερο
πολυπολική στο επίπεδο των ηγεμονικών δυνάμεων.
Το πολιτικοανθρωπολογικό περιβάλλον της
μετά-αποικιακής εποχής που ουσιαστικά συμβολικά μιλώντας έχει ως
αφετηρία το 1990, και η διαφορά μεγεθών και ισχύος μεταξύ των κρατών,
δημιουργεί μια σαφή τάση μακροχρόνιων προεκτάσεων που καθιστά το πλανήτη
εξαιρετικά διαφοροποιημένο. Από κάθε άποψη. Ισχύς, πολιτικές παραδόσεις
– ανθρωπολογικά, ανάπτυξη, πλουτοπαραγωγικοί πόροι, κοσμοθεωρίες,
κοσμοαντιλήψεις, συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης και τρόποι ζωής.
Αυτή την διαφοροποίηση, οι αναλυτές του
Ψυχρού Πολέμου δυσκολεύονται να την κατανοήσουν γιατί είναι ποτισμένοι
με τα ιδεολογικά δόγματα της εποχής της εξέγερσης των δουλοπαροίκων όταν
αναζητούσαν κατασκευαστικές ιδέες πολιτικής ανθρωπολογίας (κεφάλαιο 4 του «Κοσμοθεωρία των Εθνών»).
Δόγματα γραμμικής και απλουστευτικής θέασης αποικιακής νοοτροπίας και
δουλοπαροικών καταβολών που είναι ασύμβατα με την «εξέγερση» και τις
αξιώσεις που εγείρουν οι κοινωνίες που επί αιώνες υπήρξαν υποτελείς στις
αποικιοκρατικές δυνάμεις και αφού μπερδεύτηκαν μέσα στα δίκτυα του
Ψυχρού Πολέμου τώρα αξιώνουν πολιτική κυριαρχία, θέση, ρόλο, μερίδιο της
παγκόσμιας πίτας και ασφάλεια.
Εξ ου και η εμμονή του υπογράφοντος
–χωρίς απομάκρυνση από την Γουωλτζιανή επιφύλαξη για την
στάθμιση/εκτίμηση των πολιτικών/ανθρωπολογικών δομών και τάσεων– να
αναζητηθεί ανάλυση που θα είναι προσανατολιστική ως προς αυτές τις
τάσεις (και όχι προσδιοριστική όπως συχνά γίνεται από τους πλείστους
δυτικούς και μαρξιστές αναλυτές –και τα σύγχρονα υποπροϊόντα τους όπως
οι κριτικοί–, οι οποίοι στέκονται σε μονοσήμαντες, γραμμικές και
απλουστευτικές μέχρι αστειότητας αναφορές σε εσωτερικά καθεστώτα).
Ακριβώς, επειδή οι πλείστοι αναλυτές
είναι προσδιοριστικά κολλημένοι πάνω σε μονοσήμαντες βάσεις –και οι
δυτικοί θεωρητικοί της Θουκυδίδειας παράδοσης ορθώς δεν υπεισέρχονται σε
ανθρωπολογικά ζητήματα μιας και το στοχαστικό τους περιβάλλον βλέπει
την ανθρωπολογία με όρους ιδεολογικών δογμάτων και όχι με όρους
Οδύσσειας όπου αναζητείται ο προσανατολισμός του καραβιού καθώς και η
κατάσταση αυτού του καραβιού, δηλαδή η κρατική ισχύς με την βαθύτερη
έννοια που συμπεριλαμβάνει την κοινωνική συνοχή και τους κυρίαρχους
κοσμοθεωρητικούς προσανατολισμούς– στερούνται επαρκών μέσων αναζήτησης
των προσανατολισμών και των τάσεων όχι μόνο της ισχύος αλλά και των
ανθρωπολογιών που κοχλάζουν στα θεμέλια των κρατών, συχνά μεγάλων,
πανίσχυρων και με μακραίωνες πολιτικές παραδόσεις.
Ενόσω έτσι σκέφτονται και λειτουργούν οι
στρατηγιστές των δυτικών κρατών, θα συνεχίσουν να νομίζουν, για
παράδειγμα, ότι με μερικές βόμβες, με μερικά πρακτορικά ΜΚΟ και μερικούς
κατασκόπους θα συνεχίζουν να σέρνουν από την μύτη ή να εκφοβίζουν
κρατικές υποστάσεις κάτω από τις οποίες κοχλάζουν ενίοτε τρισχιλιετείς
πολιτικές παραδόσεις: Η Κίνα, το Ιράν, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Ρωσία
και πολλοί άλλοι (περίπου 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι τους οποίους
συνεχίζουν να βλέπουν με γραμμικούς ιδεολογικούς όρους και με αποικιακές
διόπτρες).
Όσο για την ημέτερη Ελλάδα τα σχόλια
περιττεύουν. Τα μεταπολιτευτικά παγκοσμιόπληκτα πολιτικοπνευματικά
«ελίτ» (όλα τα ξεπεσμένα και αξιοθρήνητα ορφανά του Ψυχρού Πολέου, θα
έλεγε και ο Κονδύλης) εκκένωσαν το νεοελληνικό κράτος από τις
κοσμοθεωρίες και τις τρισχιλιετείς πολιτικές παραδόσεις της
Ελληνικότητας. Τα τελευταία έξη χρόνια εξουθένωσαν την κοινωνία και την
παραδίδουν χειροπόδαρα δεμένη στους διεθνικούς τζογαδόρους.
