Του Αντιστρατήγου εα Σταύρου Κουτρή,
Αποφοίτου ΣΣΕ 1978,
Επίτιμου Διοικητή Μεραρχίας Αρχιπελάγους
Διατελέσαντος Προέδρου του ΔΣ της ΕΑΑΣ
Αποφοίτου ΣΣΕ 1978,
Επίτιμου Διοικητή Μεραρχίας Αρχιπελάγους
Διατελέσαντος Προέδρου του ΔΣ της ΕΑΑΣ
Πρόσφατα στο πλαίσιο των “Celebrities News” παρακολουθήσαμε τα ευτελιστικά και κωμικά συνάμα περί της στρατιωτικής θητείας του κ. Κασσελάκη. Και δεν βρέθηκε κανείς από τους δημοσιολογούντες, ούτε καν πρώην Αρχηγοί ΓΕΕΘΑ, να μιλήσουν για το πανάθλιο νομικό σύστημα περί Στρατολογίας που έχουμε δημιουργήσει εδώ και χρόνια, το οποίο μου φαίνεται ότι μάλλον δημιουργήθηκε για να διευκολύνει όσους δεν θέλουν να υπηρετήσουν στο Στρατό, παρά για να καθορίσει με όρους ισονομίας τα της στρατιωτικής θητείας.
Επίσης με κατάπληξη μάθαμε από τα χείλη του κ. ΥΕΘΑ ότι το Υπουργείο θα φροντίσει να δώσει νόημα στη θητεία των κληρωτών (!) φροντίζοντας για την επιμόρφωσή τους σε αντικείμενα χρήσιμα για την μετέπειτα επαγγελματική τους αποκατάσταση, σαν να είναι δηλαδή ο Στρατός κάτι σαν σχολή επαγγελματικής κατάρτισης ή γραφείο διευκόλυνσης στην εξεύρεση εργασίας.
Το έχουμε χάσει σαν Ηγεσία, Πολιτική που θεσμοθετεί και Στρατιωτική που ανέχεται, και σαν Κοινωνία που στην πράξη κάτι τέτοια θέλουμε.
Και ας “ουρλιάζει” η σύγχρονή διεθνής πραγματικότητα ότι το “καράβι στραβά αρμενίζει”, από την Αρμενία που έχασε το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, από την Ουκρανία που διαβάζουμε για εκατόμβες ανεκπαίδευτων οπλιτών και στους δύο αντιμαχομένους, από τα πρόσφατα γεγονότα στο Ισραήλ. Και ας φωνάζουν και εδώ κάποιοι “Διογένηδες” για τα κακώς κείμενα, και ευτυχώς πολλοί συνειδητοποιημένοι έφεδροι που βγάζουν πόνο και αγωνία (μεγάλη ελπίδα).
Κάποιοι, βέβαια, εξακολουθούν να μιλούν για την ανωτερότητα του στρατιωτικού προσωπικού μας, “το οποίο αποτελεί συντελεστή ισχύος”. Για ποιο όμως στρατιωτικό προσωπικό μιλούν;
Ας καταθέσω για το θέμα 2 περικοπές από το εξαιρετικό βιβλίο του Martin van Creveld, “Fighting Power, German and U.S. Army Perfomance 1939-1945”, Contribution in Military History No 32, Greenwood Press, Westport Connecticut, όπου:
Στη Σελ. 3 διαβάζουμε:
“… Εντός των ορίων που θέτει το μέγεθός του, η αξία ενός στρατού, ως στρατιωτικού οργάνου, ισούται με την ποιότητα και την ποσότητα του εξοπλισμού του πολλαπλασιαζόμενη με αυτό που, στην παρούσα μελέτη, θα ονομαστεί «Μαχητική Δύναμη».
Η τελευταία στηρίζεται σε ψυχικά, διανοητικά και οργανωτικά θεμέλια.
Οι εκδηλώσεις της, με τον ένα ή άλλο συνδυασμό, είναι:
- η πειθαρχία και η συνοχή,
- το ηθικό και η πρωτοβουλία,
- το θάρρος και η σκληρότητα,
- η προθυμία για μάχη και
- η ετοιμότητα, αν χρειαστεί, να πεθάνεις.
Ως «Μαχητική Δύναμη», εν συντομία, ορίζεται το συνολικό άθροισμα νοητικών ιδιοτήτων που κάνουν τους στρατούς να πολεμούν. …”
Και από τις Σελ 28-29 σημειώνουμε:
“… Από την «Εισαγωγή» του επισήμου εγχειριδίου “Trüppenfuhrung” («Διοίκηση Στρατευμάτων») του 1936 του Γερμανικού Στρατού, που τους δύο τόμους του υπογράφουν οι δύο διαδοχικοί Αρχιστράτηγοι της εποχής, Στρατηγοί Kurt von Hammerstein Equord και Werner von Frisch.
11.
Η ποιότητα του διοικητή και των ανδρών καθορίζει τη μαχητική ισχύ μιας μονάδας που πρέπει να υποστηρίζεται κατάλληλα από υψηλής ποιότητας προμήθειες και συντήρηση.
Η υψηλή μαχητική δύναμη μπορεί να ακυρώσει την αριθμητική μας κατωτερότητα. Όσο υψηλότερη είναι αυτή η ποιότητα, τόσο ισχυρότερη και πιο κινητική είναι η διεξαγωγή του πολέμου.
Η ανώτερη ηγεσία και τα ανώτερα στρατεύματα είναι ασφαλείς βάσεις για τη νίκη.
…
15.
Από τον νεότερο στρατιώτη και μέχρι την κορυφή της ιεραρχίας, απαιτείται η ανεξάρτητη δέσμευση όλων των πνευματικών, διανοητικών και φυσικών δυνάμεων. Μόνο έτσι μπορεί να τεθεί σε δράση η συνολική δύναμη των στρατευμάτων. Μόνο έτσι είναι δυνατό να προπαρασκευάσουμε άντρες που είναι γενναίοι και αποφασιστικοί σε περιόδους κινδύνου και που είναι ικανοί να τραβήξουν άλλους μαζί με τολμηρά κατορθώματα.
Έτσι, η αποφασιστική δράση παραμένει η πρώτη προϋπόθεση για την επιτυχία στον πόλεμο. Όλοι, ο καθένας, από τον ανώτατο διοικητή μέχρι τους νεότερους στρατιώτες, πρέπει να έχουν επίγνωση του γεγονότος ότι η αδράνεια και οι χαμένες ευκαιρίες βαραίνουν περισσότερο από τα λάθη στην επιλογή των μέσων. [Έμφαση (Italics) στο πρωτότυπο] …”
Άλλη μια φωνή βοώντος εν τη ερήμω;
--------------------------------------------------------
Και για όσους έχουν υπομονή ας υπενθυμίσω για λόγους θεματικής συνάφειας παλαιότερη ανάρτησή μου στο fb με σχετικό άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στη "Εθνική Ηχώ" Ιανουαρίου 2022 της Ενώσεως Αποστράτων Αξιωματικών Στρατού, https://www.eaas.gr/ethniki-iho/arxeio-efimeridas (ελαφρώς περικομμένο για λόγους χώρου του εντύπου)
Οι εξοπλισμοί απαραίτητοι, ΑΛΛΑ δεν αρκούν, «ΑΝΔΡΕΣ ΠΟΛΗΟΣ ΠΥΡΓΟΣ» γαρ.
Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε και άρχισε να υλοποιεί εκτεταμένο πρόγραμμα εξοπλισμού των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ). Απαραίτητο μετά την 20ετή παραμέληση και τη δεδομένη Τουρκική άμεση απειλή. Η τολμηρή, όντως, απόφαση με σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις πιστώνεται στα θετικά. Παραμένει όμως εμφανής η ατολμία στο θέμα του στρατιωτικού προσωπικού που καλείται να αξιοποιήσει τα οπλικά συστήματα και να δώσει αξία στην οικονομική θυσία του Ελληνικού λαού.
Με το παρόν σημείωμα επιθυμούμε να θίξουμε τρία θέματα που άπτονται του προσωπικού και αφορούν τόσο την πολιτική ηγεσία του τόπου, Κυβέρνηση και πρωτίστως Πρωθυπουργό και Υπουργό Εθνικής Άμυνας όσο και την στρατιωτική ηγεσία σε όλη την κλίμακα της στρατιωτικής ιεραρχίας, πρωτίστως βέβαια τους Αρχηγούς και τους ανωτάτους αξιωματικούς. Τα θέματα αναφέρονται ακροθιγώς στο χώρο που ένα άρθρο επιτρέπει και σίγουρα θα μπορούσαν (και ίσως θα έπρεπε) να αποτελέσουν αντικείμενα ημερίδων και αναλυτικών επιτελικών μελετών.
Ο Στρατός Ξηράς (ΣΞ) έχει μεγάλη διαφορά από το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) και την Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) τόσο στα κύρια οπλικά συστήματα με τα οποία οι Κλάδοι κάνουν τη δουλειά τους (χωρίς αυτά δεν γίνεται), όσο και στην Οργάνωση και τον τρόπο του “μάχεσθαι”. Το ΠΝ και η ΠΑ εξαρτώνται περισσότερο απ’ ότι ο ΣΞ από τα μέσα τους και ακολούθως από την Τεχνολογία. Ο ΣΞ εξαρτάται κυρίως και καθοριστικά από τον όγκο των μαχητών του, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει ανάγκη από σύγχρονο εξοπλισμό. Σύγχρονες θεωρητικές ανοησίες ότι ο “Πόλεμος σήμερα γίνεται με κουμπιά” καταρρίπτονται καθημερινά στα πεδία των μαχών σε όλη τη Γη και η αρχέγονη αντίληψη ότι χρειάζεται ο άνθρωπος επί τόπου, στο πεδίο της μάχης, για να δώσει την τελική νίκη επιβεβαιώνεται καθημερινά και έγινε το κλισέ “boots on the ground” (άρβυλα - άνδρες στο έδαφος).
Ο Ελληνικός ΣΞ είναι ημιεπαγγελματικός, με επαγγελματικό προσωπικό, ενισχυμένο τις τελευταίες 10ετίες και εφέδρους, κληρωτούς που υπηρετούν τη θητεία τους, και επιστράτους που καλούνται σε κρίσεις ή πόλεμο για να συμπληρώσουν τις τάξεις του. Όλα αυτά είναι γνωστά. Άγνωστες, ή καλύτερα μη εμφανείς, είναι κάποιες συνέπειες της ατολμίας στα θέματα του προσωπικού..
1. Επάνδρωση των μονάδων του ΣΞ
Από ανοικτές πηγές ενημερωνόμαστε, και για καθαρά λόγους παρουσίασης των αναλογιών, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι η εμπόλεμη δύναμη του ΣΞ είναι περίπου 270.000 μαχητές ενώ η ειρηνική του δύναμη περίπου 70.000 (επαγγελματικό προσωπικό και κληρωτοί θητείας). Ο ΣΞ εξαρτάται για να φέρει σε πέρας την πλήρη του αποστολή απολύτως από τους εφέδρους, αλλά και μεγάλο μέρος της μαχητικής του αξίας συναρτάται με αυτούς. Το επαγγελματικό του κομμάτι είναι πολύ μικρό στο σύνολο της εμπόλεμης δύναμής του. Ο ΣΞ στηρίζεται και ΘΑ στηρίζεται στο μέλλον για την επάνδρωσή του στην ΕΦΕΔΡΕΙΑ και στον ιερό θεσμό της ΘΗΤΕΙΑΣ.
Τη θητεία αντιλαμβανόμαστε με δύο τρόπους, έναν πολιτικό και έναν οικονομικό/τεχνικό.
Πολιτικός
Ο θεσμός του πολίτη-οπλίτη γεννήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα, όταν οι πολιτικοί θεσμοί ξέφυγαν από το μοντέλο του βασιλιά/κυρίαρχου και των υποτελών του και εισήγαγαν την εξουσία του Δήμου, είτε με το απόλυτα δημοκρατικό μοντέλο της Αθήνας, είτε με το ολιγαρχικό μοντέλο της Σπάρτης. Τότε δημιουργήθηκε η ιδέα, ύψιστη τιμή και υποχρέωση, της μαζικής υπεράσπισης της Πατρίδας από τους πολίτες της και καθιερώνεται ο θεσμός του Πολίτη-Οπλίτη. Η ιδέα ξαναγεννήθηκε με την Γαλλική Επανάσταση που επαναφέρει στον Δυτικό κόσμο το “ένοπλο έθνος” (Levée en masse). Θεωρώ ότι η ιδέα εξακολουθεί να έχει την ίδια αξία και αποτελεί σημαντικό συστατικό των δημοκρατικών μας θεσμών. Είναι καθαρά θέμα της Πολιτείας να δίνει πραγματικό νόημα στον θεσμό και να μην τον ευτελίζει.
Οικονομικός/Τεχνικός
Ποτέ τα οικονομικά της Ελλάδας δεν θα επιτρέψουν τη δημιουργία πλήρως επαγγελματικού στρατού στο μέγεθος που η απειλή απαιτεί. Και οι πόροι να υπήρχαν δεν θα βρισκόντουσαν τόσοι πολλοί εθελοντές να καταταγούν ως επαγγελματίες.
Τεχνικά η Θητεία πρέπει να εξυπηρετεί τρεις λόγους:
- να προάγει τη στρατιωτική αγωγή των πολιτών-οπλιτών (θέμα μέγα),
- να δημιουργεί το απαραίτητο επιχειρησιακό σύνολο που θα καλύψει την επιστράτευση,
- να εκπαιδεύει τους μελλοντικούς επιστράτους.
Με τη σημερινή θητεία κανείς από αυτούς τους λόγους δεν εξυπηρετείται πλήρως.
Η θητεία θα πρέπει να αυξηθεί κατακόρυφα και τουλάχιστον στους 18 μήνες, 1 εξάμηνο αρχικής εκπαίδευσης και 2 εξάμηνα με την ένταξη του κληρωτού σε επιχειρησιακά σύνολα. Η αύξηση της θητείας θα πρέπει να συνοδευτεί με ουσιαστική αναβάθμιση του έργου που καλούνται οι κληρωτοί να επιτελέσουν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Είναι λυπηρό και απογοητευτικό το έργο των κληρωτών να εξαντλείται ως επί το πλείστον σε υπηρεσίες φρουράς και σε δευτερεύουσες λειτουργικές εργασίες στρατοπέδων. Η θητεία είναι θεσμός ιερός και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται από την Πολιτεία και κυρίως από τα επαγγελματικά στελέχη του Στρατού που την εκφράζουν στην καθημερινή πραγματικότητα.
Η επάνδρωση των μονάδων μπορεί να βελτιωθεί και με συμπληρωματικά της χρονικής αύξησης μέτρα, όπως η πρόσκληση υπό τα όπλα στα 18 για τη μείωση του υπερβολικά μεγάλου αριθμού των ανυποτάκτων και η στράτευση των γυναικών που δεν έχουν τεκνοποιήσει για λόγους ισονομίας και μάλιστα προ ορατού και μεγίστου εθνικού κινδύνου.
Η πολιτική ηγεσία πρέπει να τολμήσει να αυξήσει τη θητεία και η στρατιωτική ηγεσία πρέπει να τη σεβαστεί.
2. Εκπαίδευση της Εφεδρείας
Ο Στρατός μας στηρίζεται στην Εφεδρεία του, από την οποία εντάσσονται στην επιστράτευση περίπου 200.000 άνδρες. Πώς έχουν εκπαιδευτεί αυτοί; Το πρόγραμμα εκπαίδευσης των κληρωτών στις μονάδες επηρεάζεται:
- από τη μειωμένη θητεία των περίπου 9 μηνών (οι ανακοινωθείσα αύξηση ας αξιολογηθεί για το στρατιωτικό και κοινωνικό της αποτέλεσμα).
- από τη μειωμένη παραμονή των κληρωτών στις μονάδες εκστρατείας και
- από τη σωρεία των κατ’ εξαίρεση αρχικών τοποθετήσεων και μεταθέσεων.
Το εκπαιδευτικό αποτέλεσμα χωρεί πολλές και μεγάλες βελτιώσεις.
Αλλά και άριστη να ήταν η εκπαίδευση των κληρωτών μας είναι απαραίτητη η επανεκπαίδευσή τους κατά το χρόνο που ανήκουν στην επιστρατευόμενη δύναμη, αλλά και η παρουσίασή τους στις μελλοντικές τους μονάδες κατά τακτά χρονικά διαστήματα, για τη δημιουργία των απαραίτητων συνεκτικών δεσμών μεταξύ των συμμαχητών. Στην πράξη λοιπόν απαιτείται η επιστράτευση, πλήρης λειτουργία κάθε μονάδας και η συνεκπαίδευση υπηρετούντων και επιστράτων, ως μαχίμου συνόλου επί ένα χρονικό διάστημα κάθε χρόνο. Αυτό αποτελεί κοινή διεθνή πρακτική για στρατούς που ακολουθούν το δικό μας μοντέλο επάνδρωσης. Το ΓΕΣ μπορεί να εξειδικεύσει το μέτρο.
Θεωρούμε ότι η λειτουργία και εκπαίδευση μιας μονάδας του ΣΞ με το σύνολο της προβλεπομένης δύναμης για τουλάχιστον 10 μέρες κάθε χρόνο θα αύξανε κατακόρυφα την επιχειρησιακή της ικανότητα και τη μαχητική ισχύ του ΣΞ και θα έδινε και ισχυρό αποτρεπτικό μήνυμα. Το 10ήμερο θεωρείται το ελάχιστο χρονικό διάστημα για:
- την πρόσκληση, κατάταξη και απόλυση των εφέδρων,
- τη δημιουργία των οργανικών δεσμών μεταξύ ανδρών και υποσυνόλων της μονάδας,
- την εκπαίδευση κατά τμήματα, μονάδα και σχηματισμό.
Για την υλοποίηση της πρότασης χρειάζεται σοβαρή ενίσχυση του λειτουργικού προϋπολογισμού (Π/Υ) του ΣΞ στους σχετικούς με την εκπαίδευση κωδικούς. Στον ψηφισθέντα Π/Υ 2022 του ΥΠΕΘΑ ενώ έχουμε μια θεαματική αύξηση στο σύνολό του λόγω της πρόβλεψης των εξοπλιστικών προγραμμάτων δεν υπάρχει σχετική πρόβλεψη για την εκπαίδευση.
Η στρατιωτική ηγεσία πρέπει να υπολογίσει και εντάξει την προβλεπόμενη δαπάνη στον Π/Υ και η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να αντιληφθεί τη σοβαρότητα του θέματος και να εγκρίνει τη σχετική αύξηση.
3. Το DNA του Στρατού αλλάζει.
Ως DNA ορίζουμε την εσωτερική λειτουργία των μονάδων και των υπηρεσιών, την εν γένει λειτουργία ατόμων και συνόλων και τη νοοτροπία όλου του στρατιωτικού προσωπικού. Όλα όσα περιγράφονται με σαφήνεια στους στρατιωτικούς κανονισμούς και τα εγχειρίδια εκστρατείας είτε δεν μπορούν να εφαρμοστούν, είτε εφαρμόζονται πλημμελώς.
Οι αιτίες πολλές με κυριότερες τις 2 προπεριγραφείσες, επάνδρωση και εκπαίδευση επιχειρησιακών συνόλων. Διότι αν δεν έχεις πχ στο Πεζικό πλήρη την “Ομάδα Μάχης”, τότε “περί άλλων τυρβάζεις”. Όσο και αν φανεί υπερβολικό ο Στρατός ξεκινά από την “Ομάδα Μάχης” για όλα τα Όπλα και Σώματα που τον απαρτίζουν. Χρειάζεσαι πλήρη την “Ομάδα Μάχης, για να καταλάβεις την τεράστια ευθύνη που αναλαμβάνεις για την ανάπτυξη σε προσωπικό επίπεδο της ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα έναντι των 7, 8 ή 9 ανδρών της Ομάδος και για την εκπαίδευσή της.
Σίγουρα οι παλιοί (επαγγελματίες και έφεδροι) και οι περισσότεροι υπηρετούντες επαγγελματίες στρατιωτικοί καταλαβαίνουν. Ας ενεργήσουν λοιπόν.
Ας θίξω μία από τις λειτουργίες του στρατιωτικού DNA, την πρωτοβουλία. ΜΟΝΟΝ με αυτή νικάς. Σ’ αυτήν στηρίζεται ολόκληρη αντίληψη ζωής, νοοτροπίας και δράσεως. Υπάρχει ΜΟΝΟΝ όταν βιώνεται στην καθημερινή στρατιωτική ζωή. Ξεκινάει από την εκπαίδευση, που επηρεάζει το μυαλό, αλλά λειτουργεί μόνον όταν εμπεδώνεται από την καθημερινή πρακτική.
Όπως πρέπει κάποτε το παιδί να πάει μόνο του στο σχολείο και να ζήσει μόνο του, χωρίς την καθημερινή μέριμνα των γονέων (και τον έλεγχο), έτσι πρέπει κάποτε να αναλάβει πρωτοβουλία ο υπαξιωματικός, ο νεαρός αξιωματικός, ο νεαρός επιτελής, χωρίς την συνεχή παρουσία του εκάστοτε διοικητή σε όλες τις διαδικασίες… Λέει το ρητό: «Οι καλοί γονείς δίνουν στα παιδιά τους ρίζες, για να ξέρουν που ανήκουν και φτερά για να πετάξουν». Εμείς δίνουμε τα φτερά της πρωτοβουλίας στους μικρούς ηγήτορες;
Πρωτοπόρος στην αντίληψη αυτή, ιστορικά καταγεγραμμένη, είναι ο γερμανικός στρατός που από τα μέσα του 19ου αι. την καλλιέργησε ως αντίληψη, Auftragtaktik (σε μας ήλθε πρόσφατα μέσω ΗΠΑ και ΝΑΤΟ ως “διοίκηση δια της αποστολής”), και με αυτήν νικούσε σε μάχες ακόμη και όταν έχανε πολέμους. Εμείς πιστεύουμε στην πρωτοβουλία, αλλά πώς την υλοποιούμε σε καθημερινό επίπεδο; Υπόψη ότι ο Τχης Βελισσαρίου, ιστορικό παράδειγμα ανάληψης πρωτοβουλίας μετέφρασε το 1907 σχετικό γερμανικό εγχειρίδιο (όρα άρθρο Αντγου Γκαρτζονίκα στο ηλεκτρονικό περιοδικό "Στρατηγείν", https://www.strategein.gr/%cf%84%cf%81%ce%b5%cf%87%ce%bf.../)
Εάν ληφθούν οι απαραίτητες αποφάσεις από την ηγεσία το προσωπικό θα ακολουθήσει.Η ποιότητά του είναι εξαιρετική. Απλά χρειάζεται το πλαίσιο για ανάπτυξη και απόδοση. Άλλωστε η ποιότητα αυτή αποδεικνύεται περίτρανα από την επιβίωση και λειτουργία του Στρατού μας σήμερα μετά από μια 10ετία εξοντωτικών περικοπών τόσο στις ατομικές αποδοχές των επαγγελματιών στρατιωτικών όσο και στους Π/Υ του ΥΠΕΘΑ και ΓΕΣ.
Η προμήθεια του συνόλου των οπλικών συστημάτων που παραγγέλλονται θα αποκτηθούν και θα αποδώσουν επιχειρησιακά μέσα στα επόμενα χρόνια. Η υλοποίηση των προτεινομένων θα αποδώσει μέσα σε λίγους μήνες, και χρόνος δεν υπάρχει!
Αξίζει να θυμόμαστε τον Ανδρέα Κάλβο που εμπνεόμενος από την Ελληνική νίκη στη ναυμαχία της Σάμου το 1824 έγραψε την Ωδή “Εις Σάμον” που στην πρώτη στροφή μας διδάσκει:
“Όσοι το χάλκεον χέρι βαρύ του φόβου αισθάνονται,
ζυγόν δουλείας ας έχωσι·
θέλει αρετήν και τόλμην η ελευθερία.”
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Σημείωση του Διαχειριστή:
Το βιβλίο "ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ" (“Trüppenfuhrung”) όπως το βρήκα στο Ιντερνετ:
Το βιβλίο "ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ" (“Trüppenfuhrung”) όπως το βρήκα στο Ιντερνετ:
👉 Μέρος Α'
👉 Μέρος Β'
