Η Ελληνική πολιτιστική κληρονομιά στη Συρία των συγκρούσεων

Παρακολουθήσαμε για ακόμη μία φορά, ως θεατές βέβαια, το ‘έγκλημα της καταστροφής’ της Ελληνικής και της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς που συντελέστηκε παράπλευρα με τις πρόσφατες συγκρούσεις στη Συρία και το Β. Ιράκ. Κλείσαμε ερμητικά τα μάτια μας, ίσως και για μια ακόμη φορά, για να αποφύγουμε να βλέπουμε την ωμή βία και την καταστροφή της ‘Ελληνικής μας Ψυχής’ εκεί . Ψυχής που μας έχουν εμπιστευτεί οι προγονοί  μας να την ‘φυλάμε’ από τον εχθρό. Αλλά εμείς; Είναι "γνωστά και προφανή" αυτά που δεν κάνουμε ώστε να μην διακινδυνεύει και να μην απειλείται η Κληρονομιά μας, ούτε και να αυτοτραυματίζεται τόσο συχνά, τόσο πολύ, και τόσο εύκολα. Και είναι επίσης ‘προφανές’ αυτό που έχουμε υποχρέωση ΝΑ κάνουμε, τώρα αμέσως ως Αποστολή: να σώσουμε ότι απομένει πλέον από τα αποκαΐδια των δικών μας καταστροφών.

Παρακολουθώντας "επαγγελματικά" τις διεθνείς συγκρούσεις και έχοντας "υπηρετήσει" τα προηγούμενα χρόνια σε ανάλογες αποστολές της Ελλάδος στο εξωτερικό, σκοπεύω σήμερα να σας παρουσιάζω την καταστροφή της ελληνικής ψυχής στη Συρία, όσο και εάν αυτό είναι μάλλον αδύνατον τα γίνει με μια απλή διάλεξη. Ταυτόχρονα όμως θα ήθελα να σας παρακαλέσω πολύ να μοιραστείτε μαζί μου την καταστροφή του ελληνικού και του βυζαντινού πολιτισμού μας εκεί. Δεν σας καλώ βέβαια να συμμετάσχετε σε ένα ακόμη μοιρολόι για τα χαμένα μεγαλεία, αλλά σε Μακεδονικό Παιάνα. Παιάνας για να συντονίσουμε τις θελήσεις με την αποφασιστικότητα μας στην υλοποίηση του οράματος μας. Οράματος που να μας καθοδηγεί στην ανάκτηση της ελευθερίας επιλογής των πρωτοβουλιών επί των διεθνών εξελίξεων από ένα ικανό και αποτελεσματικό Ελληνικό Κράτος, Προστάτη της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Το Όραμα μας και το Ζωτικό Εθνικό Συμφέρον στη Εθνική μας Στρατηγική είναι: «να ηγείται η Ελλάδα από την αρχή των μελλοντικών κρίσεων όλων των διεθνών προσπαθειών (πολιτιστικών, διπλωματικών και στρατιωτικών, ανθρωπιστικών κ.λ.π), για την σωτηρία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς» που στο μεγαλύτερο και το καλύτερο της μέρος είναι Ελληνική.

Η παρακάτω διάλεξη για τις «Παράπλευρες Απώλειες και την Καταστροφή της Ελληνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς από τις συγκρούσεις στη Συρία» αποτελούσε το τρίτο μέρος στη σειρά των διαλέξεων που έγιναν την περίοδο (2013-2017) στο Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών Ελλάδος (Ι.Σ.Μ.Ε.) και με αφορμή την κατάσταση στη Συρία. Στη σειρά αυτή των διαλέξεων, το πρώτο μέρος αφορούσε στις Στρατιωτικές Επιχειρήσεις στη Συρία, ενώ το δεύτερο, στις Γεωπολιτικές Εκτιμήσεις για την περιοχή της Μέσης Ανατολής.

Για κατεβάσετε την πλέον πρόσφατη (2017) έκδοση της διάλεξης, παρακαλώ να κάνετε κλικ επί των υπογραμμισμένων παρακάτω τίτλων. Επίσης μπορείται να αντιγράψετε την διεύθυνση (https://......FJ) και να την χρησιμοποιήσετε για αναζήτηση. Τις Παρουσιάσεις (.ppt) πρώτα. Μπορεί να αργήσουν μερικά λεπτά λόγω μεγάλου όγκου, αλλά θεωρώ την υπομονή σας αναγκαία.

07 Dec. 2017 Ελληνική Πολιτιστική Κληρονομιά μέσα στη Σύγκρουση στη Συρία (Cultural Collateral Damages in Syria (Hellenic and Byzantine Era) (Final Version)

https://1drv.ms/b/s!ApvlvyrU6I7MgrlK5vmiWRy8FJ_OMg

07 Dec. ISME Part A Κατάσταση (Στρατιωτική και Πολιτική) των Συγκρούσεων στη Συρία  

https://1drv.ms/p/s!ApvlvyrU6I7MgrhrNnk0r3wiNxO-Dg

07 Dec. ISME Part B Μορφές Καταστροφών της Πολιτιστικής Κληρονομιά μέσα στη Σύγκρουση στη Συρία)

https://1drv.ms/p/s!ApvlvyrU6I7MgrlPasNs3pY-CHnREA

07 Dec. ISME Part C Καταστροφές της Ελληνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς από τη Σύγκρουση στη Συρία

https://1drv.ms/p/s!ApvlvyrU6I7MgrlI8CJB_iafWnfI9A

07 Dec. ISME Part D Συμπεράσματα-Προτάσεις για τη Προστασία της Ελληνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς κατά τις μελλοντικές Συγκρούσεις.

https://1drv.ms/p/s!ApvlvyrU6I7MgrlGb6WndGsc-LnEVw

 Με μεγάλο σεβασμό στην μνήμη τους, και την άπειρη λύπη μου για τις εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπινες ζωές που έχουν χαθεί ήδη. Αλλά και με μεγάλη πίκρα και οργή, γιατί εγώ ο ίδιος ΔΕΝ έχω κάνει ότι Πρέπει.

Αντγος εα Σεραφείμ Παπαποστόλου Επίτιμος Επιτελάρχης του Γ' ΣΣ/ NRDC-GR

Ελληνική παιδεία. Αν το θελήσει μπορεί. Οι Φινλανδοί μας δείχνουν τον δρόμο.

Ζώντας επί μακρόν τα τελευταία χρόνια σε μία προηγμένη χώρα της Βόρειας Ευρώπης, τη Φινλανδία, προβληματίστηκα έντονα όπως ο καθένας μας, για το αναποτελεσματικό σύστημα παιδείας της χώρας μας. Η σύγκριση είναι αναπόφευκτη, αφού ο γιός μου μετείχε κατά καιρούς και στα δύο συστήματα,καθώς και σ’αυτό της ανώτατης εκπαίδευσης της Μ.Βρεττανίας. Έχω την καλή τύχη,να συζητώ ατέλειωτες ώρες με ανθρώπους που είναι καθηγητές στη δημόσια εκπαίδευση της Φινλανδίας, όπως με τη φυσικοχημικό λυκείου κα Pirjo Saarinen και τον καθηγητή πανεπιστημίου κο Raine Koskimaa. Είναι και οι δύο πρώτα εξαδέρφια της συζύγου μου και αυτό βοηθάει πολύ. Το θέμα παιδεία αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όταν σ’αυτή τη μακρινή χώρα του βορρά, με τις δύσκολες καιρικές συνθήκες και με το μισό πληθυσμό από την χώρα μας, καταφέρνει  να αξιολογείται η παιδεία της κατ’επανάληψη από το ίδρυμα Economist Intelligence Unit for Pearson, ως η καλύτερη στον πλανήτη μας! Βέβαια η πρώτη εικόνα που έρχεται στο μυαλό κάποιου που επισκέπτεται αυτή τη χώρα, είναι τα κινητά τηλέφωνα Nokia, οι γρήγοροι οδηγοί φόρμουλας και...οι όμορφες ξανθιές. Κάποιοι ακόμα θεωρούν τη Φινλανδία χώρα εξωτική του Αη Βασίλη στο βόρειο πόλο και ... λανθασμένα χώρα που ζούν πολικές αρκούδες! 

Ποιά είναι άραγε η εικόνα της Φινλανδίας για τους ίδιους τους κατοίκους της; Ως βασικά χαρακτηριστικά της χώρας τους σε διάφορες έρευνες οι φινλανδοί θεωρούν τις αμέτρητες λίμνες, τη σάουνα, τα αχανή δάση, την καθαρή φύση, το μαύρο ψωμί και τον συνθέτη Jean Sibelius.   

Αλλά ας έρθουμε στο θέμα μας, την παιδεία και το επιτυχημένο σύστημά τους. Όλα τα παιδιά αρχίζουν το σχολείο μόλις συμληρώσουν τα 7 και όχι νωρίτερα. Μετά το 6τάξιο δημοτικό ακολουθεί το 3τάξιο γυμνάσιο.Μετά όσοι θέλουν πάνε στο 3τάξιο λύκειο ή επαγγελματικό σχολείο . Όσοι τελειώσουν το λύκειο μπορούν να συνεχίσουν με εξετάσεις στα 20 πανεπιστήμια της χώρας. Έως εδώ καλά,θα μου πείτε, τα ίδια όπως και εμείς. Aς δούμε όμως και τα διαφορετικά. Δεν υπάρχουν καθόλου ιδιωτικά σχολεία,ούτε ειδικά ή ελίτ σχολεία υπεροχής. Στο ίδιο σχολείο πηγαίνει και η κόρη του πρωθυπουργού, του προέδρου της Nokia, του θυρωρού και πολλά άλλα παιδιά με αναπηρία, καθώς και παιδιά μεταναστών.  ¨Εμείς είμαστε μία μικρή χώρα και δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε ούτε ένα παιδί. Θεωρούμε ότι ενσωμάτωση, κοινωνικοποίηση και μάθηση πάνε μαζί.¨ Λόγια του φινλανδού πρωθυπουργού που ανήκει στο κυβερνόν δεξιό κόμμα! Σε όλα τα σχολεία της χώρας τα πρότυπα είναι οι καλύτεροι μαθητές, αλλά όπως είναι δομημένο το σύστημα, όσοι δεν είναι πρώτοι δεν υποφέρουν και νιώθουν μειονεκτικά. Το αντίθετο μάλιστα, οι καλύτεροι παρακινούν τους υπόλοιπους προς τα πάνω και ο καθένας με την ακούραστη βοήθεια των δασκάλων τους προσπαθούν να ξεπεράσουν τον εαυτό τους, αντί να απογοητευτούν και να πέσουν στην αδράνεια. 

Μετά το βασικό μάθημα οι πιο αδύναμοι έχουν ενισχυτική διδασκαλία και ψυχολογική στήριξη να γίνουν κι αυτοί καλύτεροι, γι’αυτό και οι πρώτοι μαθητές κάθε τόσο εναλλάσονται. Μ’αυτόν τον τρόπο δίδονται ίδιες ευκαιρίες σε όλους και παράλληλα διατηρούν την κοινωνική συνοχή στην μαθητική κοινότητα. Η παιδεία είναι εντελώς δωρεάν μέχρι και την αποφοίτηση από το πανεπιστήμιο. Πρόσφατα ήρθαν καθηγητές από άλλες χώρες για να μελετήσουν το σύστημα και έμειναν έκπληκτοι γιατί δεν είδαν κάποιο γκράφιτι σε σχολείο ή πανεπιστήμιο!! Και τι είναι αυτό που βοηθάει στην επιλογή του επαγγέλματος; Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα,oι  περισσότεροι 10χρονοι μαθητές πιστεύουν ότι το καλύτερο επάγγελμα,είναι αυτό που τους αρέσει να κάνουν με κέφι και όρεξη, μπορούν να γνωρίσουν ενδιαφέροντες ανθρώπους και έχουν την δυνατότητα  να κάνουν διακοπές αναψυχής όπου τους αρέσει. Το πόσα λεφτά θα βγάζουν είναι σημαντικό αλλά όχι το σημαντικότερο. Αυτό μπορεί να εξηγεί και το ότι η Φινλανδία είναι η χώρα με το χαμηλότερο δείκτη διαφθοράς στον κόσμο!!  Οι δάσκαλοι παίρνουν πολύ λιγότερα από τους Γερμανούς ή τους Γάλλους, δεν έχουν το καλύτερο αυτοκίνητο, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να αγαπούν αυτό που κάνουν. Θεωρούν πως κακή παιδεία και διαφθορά πάνε χέρι-χέρι. Συχνά οι εκπαιδευτικοί λένε: Προτιμώ έναν ευτυχισμένο οδοκαθαριστή, από ένα νευρωτικό ακαδημαικό.  Συνεχώς μιλάνε για τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη.  ¨ Η μάθηση λένε,καλλιεργείται καλύτερα εκεί όπου βρίσκει σταθερό συναισθηματικό έδαφος,διότι δεν είναι κάτι που εισάγεται στον ανθρώπινο νου μόνο με την εξωτερική διδασκαλία (επανάληψη και μίμηση), αλλά είναι μία εσωτερική διεργασία ίδιας και εμπειρικής ανακάλυψης που, χωρίς την αμοιβαία βούληση δεν μεταδίδεται .¨   Όλα αυτά είναι πολύ ωραία στη θεωρία θα μου πείτε αλλά πώς γίνονται πράξη; Στις παρακάτω γραμμές,περιγράφοντας μία ημέρα ενός μαθητή, ελπίζω να μην κουράσω. Στις 8 το πρωί αρχίζει το σχολείο μέσα στην τάξη, χωρίς συγκεντρώσεις και μεγαφωνικές ομιλίες στο διαπασόν στο προαύλιο, συνήθως με λίγη μουσική για περισυλλογή και ψυχολογική προετοιμασία για το μάθημα. Κάθε μαθητής κάθεται κοντά σ’ένα τραπεζάκι,που δεν είναι πάντα το ίδιο,επειδή δεν αλλάζουν αίθουσα οι δάσκαλοι, αλλά οι μαθητές. Αυτό γιατί κάθε δάσκαλος έχει την δική του αίθουσα,με τα προσωπικά του αντικείμενα, βοηθήματα διδασκαλίας και υποδέχεται τα παιδιά στο μάθημα σαν οικοδεσπότης. Στο δάσκαλο μιλάνε τα παιδιά με σεβασμό αλλά  με οικείο τρόπο. Αν κάτι δεν καταλαβαίνουν φωνάζουν “hei ope”,που σημαίνει ¨ε,δάσκαλε¨ και έρχεται ο δάσκαλος να βοηθήσει. Αν κάποιος δεν ξέρει κάτι ή δεν έχει λύσει κάποιο πρόβλημα,δε σημαίνει απολύτως τίποτα!  Η φιλοσοφία τους είναι πως κάθε μαθητής είναι υπεύθυνος για τη μάθησή του. Ο δάσκαλος είναι υποχρεωμένος να κάνει ενισχυτικά μαθήματα τις απογευματινές ώρες. Παρότι θεωρούνε ότι ο μαθητής μαθαίνει  μόνο γιατί το επιθυμεί ο ίδιος, υπάρχουν κάποια τεστ, περισσότερο για υποκίνηση. Στις 11.45’και για μισή ώρα υπάρχει ζεστό φαγητό στο εστιατόριο του σχολείου. Δευτέρα και Παρασκευή το σχολείο τελειώνει στις 14.00’,εκτός και αν κάποιος θέλει να κάνει κάτι δημιουργικό,όπως σπόρ ή κάτι άλλο.Τις άλλες μέρες το σχολείο τελειώνει στις 16.00’.                                                                                         

Στο λύκειο μετά από 5 εβδομάδες σχολείο, υπάρχει μια εβδομάδα εξετάσεων σε έξι μαθήματα. Οι καθηγητές συνήθως δεν επιτηρούν καθόλου. Η υποκλοπή θεωρείται μέγιστη ντροπή. Αν κάποιος δεν είναι ευχαριστημένος με τη βαθμολογία του, μπορεί να ζητήσει να μη ληφθεί υπόψη και να το επαναλάβει μετά από νέα προετοιμασία. Μετά το σχολείο, στο σπίτι τα παιδιά ασχολούνται με άλλα πράγματα που τους αρέσουν. Διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία, γι’αυτό και ειδικά στην ανάγνωση βιβλίων βγήκαν πρώτοι και με διαφορά από τους μαθητές άλλων χωρών. Βέβαια, η επιτυχημένη παιδεία είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων. Οι καθηγητές λένε πως η εκπαίδευση δεν είναι κάτι που γίνεται μέσα σ’ένα πολιτικό και πολιτισμικό κενό. Είναι συστατικό κομμάτι του συνόλου της κοινωνίας όπου δάσκαλοι, γονείς, μαθητές και πολιτεία συμβάλλουν κατά τον ίδιο βαθμό. Συμμετοχή στην παιδεία έχουν η οικογένεια και η…γειτονιά, το κοινωνικό περιβάλλον δηλαδή η κοινωνία, με τις αξίες και τα πρότυπά της, ο δεδομένος χώρος και χρόνος, οι ανθρώπινες σχέσεις, οι νόμοι και τα ΜΜΕ με τις απόψεις και εικόνες που μεταδίδονται.                              

Βέβαια, θα μου πείτε, αυτά είναι πράγματα παρατραβηγμένα για τη χώρα μας. Και βέβαια έτσι είναι. Η μέθοδος της παιδείας δεν είναι κάτι που αντιγράφεται από κάποιους ειδικούς. Μόνο οι αρχές της, που εμείς οι έλληνες θέσαμε στην Αρχαία Ελλάδα, παραμένουν αναλλοίωτες. Το σημειώνω, γιατί γνωρίζω ότι έρχονται στα φινλανδικά σχολεία κάποιοι ¨ειδικοί¨από την Ελλάδα για να μελετήσουν το σύστημα. Είμαι σίγουρος πως θα δούν ότι τους βολεύει… Χωρίς την κινητοποίηση και την βούληση όλης της κοινωνίας που θα καθορίζει με ειλικρίνεια και ρεαλισμό το πώς θα λειτουργεί και πού θα στοχεύει κατά καιρούς ένα σύστημα ελληνικής παιδείας, πατώντας πάνω στις δικές μας αξίες και αναγκαιότητες, δε νομίζω ότι θα πετύχουμε κάτι. Άλλωστε οι φινλανδοί αυτό έκαναν και πέτυχαν. Σ’αυτό, μπορούμε να τους αντιγράψουμε. Κρατώ τα λόγια ενός έμπειρου πανεπιστημιακού καθηγητή του ΜΙΤ. ¨Πολύ σπάνια τα όποια συστήματα μπορούν να δούν αυτό που συμβαίνει κάτω από τη μύτη τους. Ένα σύστημα από τη στιγμή που μπαίνει στη λογική της συντήρησης, αρέσκεται να πιστεύει στην ίδια του την προπαγάνδα, στις ιστορίες που ουσιαστικά μόνο του δημιουργεί. Μια κραταιά γραφειοκρατία μπορεί να έχει όλες τις πληροφορίες αλλά λόγω έλλειψης ευελιξίας και καθαρής σκέψης να μη μπορεί να αντιδράσει και να καθορίσει τα γεγονότα.¨  Αλήθεια, πόσο θα συμφωνούσαν οι καθηγητές στη χώρα μας μ’αυτό που δέχθηκαν οι καθηγητές στη Φινλανδία, όπου οι γονείς συμμετέχουν ενεργά στην αξιολόγηση πρόσληψης του διευθυντή και των καθηγητών!! 

Ο ανηψιός μου, που σπουδάζει πολιτικός μηχανικός στο πολυτεχνείο Πατρών, εντυπωσιάστηκε από το γεγονός ότι στη Φινλανδία οι φοιτητητές δεν επιδιώκουν να αγοράσουν το τελευταίο μοντέλο κινητού της ΝΟΚΙΑ, ούτε το τελευταίο μοντέλο της SAAB ή VOLVO! Ο δε ανηψιός της γυναίκας μου που σπουδάζει μηχανικός σε ΤΕΙ του Ελσίνκι, όταν το καλοκαίρι ήρθε για διακοπές στα ελληνικά νησιά,ε ίδε πανάκριβα μεγάλα τζίπ και σκέφτηκε πως μάλλον θα τα χρειάζονταν για να πηγαίνουν στη Σαχάρα για σαφάρι, διότι στα νησιά δεν έχει και τόσους πολλούς δρόμους! Η παιδεία δημιουργεί αναμφίβολα και αντιλήψεις και βέβαια οι φοιτητές στη χώρα μας παραξενεύονται και ενίοτε παρερμηνεύουν, όταν μαθαίνουν πως οι συνάδερφοί τους στον ευρωπαικό βορρά έχουν τη χαμηλότερη τηλεθέαση στους νέους στην Ευρώπη σύμφωνα με το ευρωβαρόμετρο και πως δεν υπάρχει φοιτητής που να μην έχει μια δανειστική ταυτότητα βιβλιοθήκης!  ¨Μα αυτοί περιμένουν τα σαββατοκύριακα για να μπεκρουλιάσουν ¨λένε. Και βέβαια έτσι είναι, αλλά γιατί άραγε πρέπει να κοιτάμε ή και συχνά να αντιγράφουμε μόνο τα κακά; Ως επίλογο θα ήθελα να αναφέρω κάποιες κακές αγκυλώσεις της παιδείας μας που δεν μας αφήνουν να πάμε μπροστά. Και βέβαια δεν θα αναφερθώ στα αστεία άσυλα και σε άλλες γραφικότητες .

Θα κλείσω περιγράφοντας κάποια ταμπού για την παιδεία μας που για τους άλλους που είναι και οι υγιείς ανταγωνιστές μας στον παραγωγικό στίβο είναι αυτονόητα. Η στενή συνεργασία του παραγωγικού τομέα με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι το μεγάλο ατού της φινλανδικής εκπαίδευσης. Η επιστημονική έρευνα χρηματοδοτείται από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Οι ιδιωτικοί φορείς μπορούν να χρηματοδοτούν σχέδια καινοτομιών με μεγαλύτερο ρίσκο σε σύγκριση με το κράτος. Η τεχνολογική προσπάθεια δημιουργίας καινοτομιών και ανανέωσης αποτελεί ζήτημα υψίστης σημασίας στην εκπαίδευση και την προώθηση της επιστήμης. Και βέβαια όλα αυτά δεν θα μπορούσαν να γίνουν αν οι εκπαιδευτικοί δεν αφιέρωναν 2 ώρες την εβδομάδα για επαγγελματική βελτίωση, αλλά και δεν ήταν υποχρεωμένοι να αποκτήσουν μεταπτυχιακό τίτλο, σύμφωνα με τελευταία απόφαση, σε όποια ηλικία και αν ευρίσκονται!!!

Κωνσταντίνος  Δασκαλάκης

Σύμβουλος επιχειρήσεων

Μέλος ελληνοφινλανδικού συνδέσμου στο Ελσίνκι

Περί εξοπλισμών και αναδιοργάνωσης των Ενόπλων Δυνάμεων. Του Ιπποκράτη Δασκαλάκη, Αντιστρατήγου εα

Πηγή: https://www.liberal.gr/diplomacy/peri-exoplismon-kai-anadiorganosis-ton-enoplon-dunameon/268738

Η παρουσίαση της σύντομης ανάλυσης που ακολουθεί βασίζεται σε δύο βασικές παραδοχές. Αμφότερες αναφέρονται στον τρόπο αντιμετώπισης της επεκτατικότητας της γειτονικής χώρας, Τουρκίας.

Η πρώτη, πράγματι απαισιόδοξη παραδοχή, αναφέρεται στις γενεσιουργούς αιτίες της τουρκικής πολιτικής, τις οποίες θεωρεί δομικές, βαθύτατα στρατηγικές και όχι παροδικές. Κατά συνέπεια εκτιμάται ότι οι αντίστοιχες προκλήσεις-τριβές θα συνεχιστούν τα επόμενα χρόνια με αυξανόμενο ρυθμό και ένταση (ενδεχόμενες με αυξομειώσεις) αλλά κυρίως με επιμονή στους στόχους της Άγκυρας.

Η δεύτερη παραδοχή, αποδέχεται ως βασικό (αλλά όχι μοναδικό) εργαλείο της αντιμετώπισης αυτής της προδιαγεγραμμένης τουρκικής προκλητικότητας, την απόκτηση-διατήρηση ικανής αποτρεπτικής δύναμης. Μιλάμε δηλαδή για ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, ικανές αφενός να επιφέρουν -τουλάχιστον- την επικαλούμενη «αφόρητη» ζημιά στον αντίπαλο και αφετέρου να αντιμετωπίσουν επιτυχώς οποιαδήποτε σύγκρουση μικράς κλίμακος που θα επιδιώξει ο γείτονας ή ενδεχομένως θα προέλθει από τυχαία γεγονότα. Τα παραπάνω σημεία, αποδέχθηκαν σε σημαντικό βαθμό, οι πολιτικές ελίτ της χώρας (και αγόγγυστα ο ελληνικός λαός) -από το 1974 και μετέπειτα- δεικνύοντας όμως σημάδια κάμψεως, ασυνέπειας και αδικαιολόγητης αδράνειας (για διαφόρους λόγους) με αποτέλεσμα την σταδιακή διατάραξη της ισορροπίας στρατιωτικής ισχύος σε βάρος μας. Κρίνεται σκόπιμο να προηγηθεί μια σύντομη αλλά όσο δυνατόν πληρέστερη, περιγραφή της ελληνικής αμυντικής προσπάθειας ώστε να επισημανθούν και αποφευχθούν μελλοντικά οι πολλαπλές δυσλειτουργίες που περιόρισαν την αποτελεσματικότητα της.

Περίοδος αδικαιολόγητης αδράνειας στα θέματα αμύνης υπήρξε την τριετία προ της κρίσεως των Ιμίων (1996) και την περίοδο ευφορίας μετά τους ολυμπιακούς αγώνες του 2004. Η ισορροπία ισχύος επιδεινώθηκε όμως τραγικά την τελευταία περίοδο της ουσιαστικής χρεωκοπίας της χώρας και της αναγκαστικής επιβολής αυστηρότατων μέτρων διεθνούς οικονομικής εποπτείας. Στην ανατροπή αυτή, εκτός από την οικονομική μας κατάσταση, συνετέλεσε και το συντονισμένο, συνεπές και υπερχρηματοδοτούμενο εξοπλιστικό πρόγραμμα της Τουρκίας που υποστηρίχθηκε από μια θεαματική άνοδο της οικονομίας της (τουλάχιστον μέχρι το 2016). Είναι παρήγορο το γεγονός ότι το ανθρώπινο δυναμικό των ενόπλων μας δυνάμεων, εν μέσω της κρίσεως, υπερέβαλε εαυτούς στην προσπάθεια διατήρησης του αξιόμαχου των υλικών και διατήρησης υψηλής μαχητικής ικανότητας.

Η αποτυχία (αδυναμία) όμως της χώρας τα τελευταία 15 χρόνια, να ακολουθήσει -σε λογικά βήματα- την υπερπροσπάθεια της Άγκυρας παρουσιάζει πλέον απτά αποτελέσματα στο αθέατο περιβάλλον της καθημερινής επιχειρησιακής ετοιμότητας και στον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Οι ορθά προβαλλόμενοι παράγοντες του ηθικού και της ποιοτικής υπεροχής του προσωπικού μας έχουν τα όρια τους και δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι ικανός αριθμών τούρκων στρατιωτικών έχουν πολεμική εμπειρία, με το αυτό συνεπάγεται.

Η σταδιακή διατάραξη της ισορροπίας ισχύος, παρά τις σε βάθος τουλάχιστον δεκαετίας επισημάνσεις των Επιτελείων και ειδικών του χώρου της άμυνας, δεν θα προκαλούσε την εύλογη ανησυχία, αν η γειτονική χώρα δεν επιδίδονταν τελευταία σε μια έξαρση προκλήσεων, σε κάθε διάσταση, σε κάθε σημείο του ευρύτερου ελλαδικού χώρου και σε κάθε πτυχή των διαφορών μας (διεκδικήσεων της Τουρκίας). Βέβαια θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι –παρά την οικονομική κρίση- ορισμένα βασικά εξοπλιστικά προγράμματα δρομολογήθηκαν τη τελευταία τριετία. Ταυτόχρονα υπάρχει σήμερα μεγάλη συζήτηση για την υλοποίηση ορισμένων κομβικής σημασίας προμηθειών για τη διεκδίκηση της αεροναυτικής μας παρουσίας στους χώρους ενδιαφέροντος. Αρκετοί ειδήμονες στο χώρο της άμυνας θεωρούν τα βήματα αυτά ανεπαρκή και εκτιμώ ότι έχουν απόλυτο δίκαιο. Δεν μπορούμε όμως να παραβλέψουμε και τα αδιάσειστα οικονομικά στοιχεία που αποδεικνύουν τα περιορισμένα όρια των δυνατοτήτων μας.

Συγχρόνως, υπαρκτός και δικαιολογημένος είναι ο φόβος για επανάληψη -στο μέτρο που οι οικονομικές μας δυνατότητες επιτρέπουν- της φρενίτιδας προμηθειών της περιόδου 1998-2003. Δεν αναφέρομαι στις υπαρκτές, όπως δυστυχώς τεκμηρίωσαν δικαστικές αποφάσεις, περιπτώσεις διασπάθισης δημοσίου χρήματος με μίζες και υπερκοστολογήσεις πολεμικών υλικών. Αναφέρομαι κυρίως στην προμήθεια πληθώρας κρισίμων υλικών χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η απαραίτητη «εν συνεχεία υποστήριξη» τους και η πολυπόθητη διαλειτουργικότητα τους που αποτελεί πολλαπλασιαστή ισχύος.

Σε πολλές περιπτώσεις, υπό το πρόσχημα του (πραγματικά) επείγοντος, αγοράστηκαν αποσπασματικά οπλικά συστήματα σε τιμές υπερβολικές. Φυσικά και αποτελεί νόμο του εμπορίου (ακόμη και των διακρατικών σχέσεων), η παραπάνω του κανονικού χρέωση του «πελάτη» που βρίσκεται σε ανάγκη. Δεν θα αμφισβητήσω ούτε την πολιτική ορθότητα πραγματοποίησης ορισμένων προμηθειών με γνώμονα την επιζητούμενη διεθνή συμπαράσταση. Η πολιτική όμως αυτή απόφαση επιλογής πηγής προμήθειας, πρέπει να εξασφαλίζει με σαφείς δεσμεύσεις τα επιζητούμενα πολιτικά ανταλλάγματα από τον «προμηθευτή» ενώ το παραλαμβανόμενο πολεμικό υλικό πρέπει να εξυπηρετεί τουλάχιστον τις βασικές επιχειρησιακές απαιτήσεις που έχουν θέσει τα αρμόδια επιτελεία, εντασσόμενο ομαλά στο οικείο σύστημα υποστήριξης και αρμονικά συνεργαζόμενο με τα λοιπά συστήματα (διαλειτουργικότητα).

Στην εξέταση των αιτίων της μη αποδοτικής αξιοποίησης προμηθειών κυρίων οπλικών συστημάτων θα πρέπει να αποδώσουμε ευθύνες και στις διαχρονικές στρατιωτικές ηγεσίες που δεν έθεσαν με τη σφοδρότητα που επιβάλλεται, τις πιεστικές ανάγκες εξασφάλισης της «εν συνεχεία υποστήριξης» ώστε να επιτυγχάνονται οι απαιτούμενες διαθεσιμότητες των μέσων. Θα μπορούσαμε μάλιστα να τους καταλογίσουμε -υπό το βάρος των πραγματικά επιχειρησιακών πιεστικών αναγκών- την προσήλωση τους στη μεγιστοποίηση του αριθμού των υπό προμήθεια οπλικών συστημάτων, ευελπιστώντας στην μελλοντική επίτευξη των συμφωνιών «εν συνεχεία υποστήριξης». Δυστυχώς οι προσδοκίες αυτές αποδείχθηκαν μάταιες και η πολυπόθητη υποστήριξη των μέσων ουδέποτε επήλθε ή πραγματοποιήθηκε με το σταγονόμετρο. Επιπλέον η σπουδή εκτέλεσης προμηθειών της περιόδου 1998-2003 οδήγησε στη σύναψη συμβάσεων με σημαντικές ελλείψεις, ένεκα πολιτικών παρεμβολών, παράκαμψης διαδικασιών, ακατάλληλης συγκρότησης επιτροπών και μιας κεντρικά πανίσχυρης κατευθυνόμενης διεύθυνσης (Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών) όπου είχαν παρεισφρήσει κομματικοί εγκάθετοι άνευ επαρκών προσόντων και ενδεχομένως στελέχη (ελάχιστα) ελαστικών συνειδήσεων.

Στην παραπάνω περιγραφόμενη κατάσταση, υπήρξε συνυπευθυνότητα (με διαφορετικό πάντα μερίδιο ευθύνης και διαφορετικής στόχευσης) πολιτικών ηγεσιών, στρατιωτικών ηγεσιών, πανίσχυρων κομματικών προσώπων τοποθετημένων με αναξιοκρατικά κριτήρια σε σημαντικές θέσεις, ερευνητικών κέντρων και τεχνολογικών ιδρυμάτων και του επιχειρηματικού κόσμου. Φυσικά την κατάσταση αυτή εκμεταλλεύθηκαν στο έπακρο, εξωτερικοί και εσωτερικοί προμηθευτές, μεγάλες υπερεθνικές εταιρείες και μεσάζοντες (νόμιμοι και παράνομοι), εξασκώντας κάθε είδους πίεση (θεμιτή και μη) και προφανώς καταφεύγοντας σε δόλιες μεθόδους προς μεμονωμένα στελέχη σε όλη την κλίμακα της ιεραρχίας λήψεως αποφάσεων.

Οι πραγματικές ατασθαλίες και αποτυχίες αυτής της εξοπλιστικής φρενίτιδας, αναπόφευκτα προκάλεσαν ένα κύμα σκανδαλολογίας που οδήγησε σε δικαστικές διώξεις πολιτικών και μη προσώπων. Παράπλευρη απώλεια όλων αυτών των γεγονότων ήταν ο μερικός κλονισμός της εμπιστοσύνης του λαού προς το γενικότερο μηχανισμό λήψεως αποφάσεων των ενόπλων δυνάμεων (κυρίως στα ανώτερα επίπεδα) αλλά και η διστακτικότητα πολιτικών και στρατιωτικών προσώπων να προχωρήσουν στις αυτονόητες και απαραίτητες διαδικασίες προμηθειών. Το πολιτικό κόστος της υλοποίησης οποιαδήποτε προμήθειας, σε ένα περιβάλλον άκρατης σκανδαλολογίας, υπερέβαινε το κόστος της αδράνειας και οι φάκελοι προμηθειών παρέμεναν ακίνητοι στα υπουργικά γραφεία.

Μάλιστα, ένας νόμος περί προμηθειών, με αντικειμενικό στόχο την παρεμπόδιση κάθε ατασθαλίας στις αμυντικές, πέτυχε πλήρως το στόχο του, παρεμποδίζοντας όμως στην ουσία την εκτέλεση οποιασδήποτε αγοράς. Μια πραγματικά ριζοσπαστική ελληνική λύση που απλά παρέβλεπε την εξ ανατολών απειλή! Το πλέον δε εξωφρενικό είναι ότι ενώ οι αδυναμίες του νέου (τότε) νομοθετικού πλαισίου αναδείχθηκαν στην πράξη και με αδιάσειστα στοιχεία και διορθωτικές ενέργειες προτάθηκαν αρμοδίως, ουδεμία ουσιαστική παρέμβαση υλοποιήθηκε από μια πληθώρα υπουργών που ακολούθησαν.

Προσπάθησα να αποδώσω μια σύντομη περιγραφή της εξοπλιστικής κακοδαιμονίας μας μένοντας μακριά από γενικεύσεις και «φθηνές» κατηγορίες κατά πάντων και για τα πάντα. Θα ήταν άδικο να μην επισημάνουμε ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις την τελευταία πεντηκονταετία προχώρησαν στην προμήθεια και πετυχημένη αξιοποίηση κορυφαίων οπλικών συστημάτων και ενίοτε υπήρξαν και ο πρώτος χρήστης αυτών. Επίσης θα επαναλάβω ότι παρά τις ατέλειες ορισμένων συμβάσεων και ειδικά του σκέλους που αφορά την «εν συνεχεία υποστήριξη», οι διαθεσιμότητες είναι πέραν των λογικά εφικτών με τα διατιθέμενα μέσα, χάρη στις προσπάθειες του προσωπικού. Παρά ταύτα και αυτό αποτελεί προσωπική μου εκτίμηση, για ορισμένα κύρια οπλικά συστήματα οι διαθεσιμότητες, για ένα κράτος που αντιμετωπίζει υπαρξιακή απειλή, είναι επικίνδυνα χαμηλές (εύχομαι να κάνω λάθος).

Σήμερα λοιπόν, μετά χαράς διαπιστώνω -υπό το βάρος των απειλών-την πρόθεση ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού των οπλικών συστημάτων της χώρας. Εκτιμώ ότι οι υπεύθυνες ηγεσίες, πολιτικές και στρατιωτικές, πιο ώριμες και με πικρά lessons learned στα χέρια τους δεν θα ξαναπέσουν στα ίδια σφάλματα. Πράγματι οι ανάγκες άμεσης εξισορρόπησης της διαταραχθείσης ισορροπίας είναι μεγάλες και πέραν των δυνατοτήτων μας. Σίγουρα είναι πιο επιτακτικές από εκείνες του τέλους της δεκαετίας του 1990 και ο κίνδυνος σύγκρουσης σαφώς είναι μεγαλύτερος. Παρά ταύτα, κάθε λύση, έστω και «πυροσβεστική», πρέπει να κοιτάζει σε βάθος ικανού χρόνου. Συνήθως η αποσπασματική αγορά 1-2 κρισίμων οπλικών συστημάτων αποδεικνύεται ανεπαρκής σε βάθος χρόνου αλλά και αντιοικονομική. Η εποχή που η αγορά του θρυλικού «Αβέρωφ», ενός και μοναδικού πλοίου, μετάβαλε την ναυτική ισορροπία έχει παρέλθει (και επιπλέον η θαλασσιά επικράτηση μας το 1912 στηρίχτηκε και σε άλλους παράγοντες λιγότερα γνωστούς αλλά εξίσου βασικούς). Διαβλέποντας λοιπόν ότι η τουρκική απειλή θα έχει βάθος χρόνου, οποιαδήποτε αγορά θα πρέπει να προβλέπει τους ικανούς αριθμούς και να κλιμακώνεται ανάλογα συνοδευόμενη με την αναγκαστική πρόβλεψη των απαραίτητων και χρονικά επίκαιρων εκσυγχρονισμών.

Ειδικά για πανάκριβα και πολύπλοκα κρίσιμα οπλικά συστήματα, η συμμετοχή μας -μαζί με άλλα κράτη- σε ένα πρόγραμμα προμήθειας και γιατί όχι και ανάπτυξης, εκτιμάται ως μακροπρόθεσμα επωφελής. Η συμμετοχή της χώρας μας σε κοινοπραξίες (consortium) συμπαραγωγής-υποστήριξης έχει αποδεχθεί παραγωγική καθώς εξασφαλίζεται η υλοποίηση του προγράμματος και η μακροχρόνια υποστήριξη του συστήματος. Ταυτόχρονα η μεταφορά τεχνογνωσίας και ανάληψης κατασκευαστικού έργου είναι σημαντικότερη αυτής των περιβόητων και αποτυχημένων, κατά γενική ομολογία, αντισταθμιστικών ωφελημάτων (ΑΩ). Καθώς οποιαδήποτε λύση στην παραπάνω κατεύθυνση θα απαιτούσε ικανό χρονικό διάστημα, κάθε -πιθανόν αναπόφευκτη- «πυροσβεστική» λύση (ενδιάμεση) θα πρέπει να συνδυαστεί με την επιδιωκόμενη μακροπρόθεσμη κατάληξη. Επιπλέον είναι αναγκαία η διακλαδική προσέγγιση κάθε προμήθειας.

Για παράδειγμα αντιαεροπορικά συστήματα που θα εγκατασταθούν στα νέα πλοία πρέπει να είναι πλήρως συμβατά με το Σύστημα Αεροπορικού Ελέγχου της χώρας, να συνεργάζονται αρμονικά με τα αναβαθμιζόμενα πολεμικά αεροσκάφη και γιατί όχι να μην αποτελέσουν (στην αντίστοιχη χερσαία έκδοση) και τον αυριανό αντικαταστάτη των γερασμένων αντιαεροπορικών συστημάτων του στρατού ξηράς. Μια τέτοιου βάθους πρόβλεψη-σύνταξη προμήθειας εξασφαλίζει ποικίλα πλεονεκτήματα αλλά προϋποθέτει την πέραν των κλαδικών στεγανών προσέγγιση, την ύπαρξη κατάλληλου (και με συνέχεια) προσωπικού αμυντικού σχεδιασμού και διαπραγμάτευσης και τις ορθές πολιτικές κατευθύνσεις και κυβερνητικές παρεμβάσεις όπου χρειάζεται.

Οι τεχνοκρατικές απαιτήσεις σίγουρα ξεπερνιούνται καθώς υπάρχει πλέον το κατάλληλο προσωπικό για σύνταξη ολοκληρωμένων συμβάσεων. Αυτό που επιβάλλεται είναι η άμεση τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου προμηθειών, άλλως, πανάκριβα οπλικά συστήματα που ενδεχομένως να αγοραστούν μέσω διακρατικών συμβάσεων μπορεί να μείνουν αναξιοποίητα λόγω αδυναμίας προμήθειας δευτερευόντων (αλλά απαραιτήτων) υλικών, ανταλλακτικών και πυρομαχικών.

Πρέπει να κατανοήσει ο πολιτικός κόσμος ότι σήμερα, λόγω του πολυδαίδαλου και προβληματικού συστήματος προμηθειών, ακόμη και η αγορά ανταλλακτικών, ασήμαντου κόστους και με εξασφαλισμένες πιστώσεις, κινείται στα όρια της νομιμότητας, καθιστώντας την επί της ουσίας απαγορευμένης και εμπλέκοντας σε αβέβαιες νομικές περιπέτειες τους χειριστές σε όλη την κλίμακα της ιεραρχίας. Φυσικά η επισήμανση όλων αυτών των προβλημάτων θα έπρεπε να είχε ήδη οδηγήσει στην άμεση νομοθετική επίλυση του χρονίζοντος αυτού προβλήματος με διακομματική συναίνεση ώστε να αποφευχθούν «πισωγυρίσματα» στην επόμενη «τετραετία» εκλογές.

Επιπρόσθετα, η επιτροπή άμυνας και εξωτερικών της Βουλής θα πρέπει να αναβαθμιστεί και να στελεχωθεί με καταρτισμένα και εγνωσμένου κύρους πρόσωπα που θα έχουν ουσιαστική εμπλοκή αλλά και την απαραίτητη συνέχεια και εμπειρία στα θέματα της άμυνας. Μπορούμε κάλλιστα να υιοθετήσουμε τις θεσμικές διαδικασίες άλλων «προοδευμένων» χωρών εξοβελίζοντας επιτέλους τις κομματικές αντιπαραθέσεις από τον ευαίσθητο χώρο της άμυνας.

Βασικότατος όμως παράγοντας παραμένει η εξεύρεση των αναγκαίων κονδυλίων για την πραγματοποίηση κάθε είδους προμηθειών. Καθώς οι πληρωμές για αμυντικές προμήθειες επεκτείνονται σε βάθος χρόνου, συχνά μάλιστα διευκολύνονται με τη λήψη ανάλογων δανείων, είναι αναγκαία μια μακροπρόθεσμη πρόβλεψη ικανότητας εξόφλησης αυτών. Συγχρόνως απαιτείται η τήρηση αναγκαίου αποθεματικού καθώς είναι απολύτως σίγουρο ότι θα προκύψουν επιτακτικές ανάγκες προμηθειών όσο χρόνο θα «τρέχουν» τα μακροχρόνια προγράμματα ανανέωσης-εκσυγχρονισμού του υλικού. Το γεγονός αυτό απαιτεί αγαστή συνεργασία των επιτελείων των Υπουργείων Άμυνας και Οικονομικών και κάθε απόφαση απαιτείται να διαθέτει τη θεσμικά προβλεπόμενη πολιτική κάλυψη, ει δυνατόν σε διακομματική βάση, καθώς οι υπόψη διεργασίες είναι μακροχρόνιες (διαρκείας 2-3 κοινοβουλευτικών περιόδων).

Ταυτόχρονα επιβάλλεται μια αντικειμενική ενημέρωση του τελικού αποδέκτη αυτής της σημαντικής οικονομικής επιβάρυνσης, του ελληνικού λαού. Η σκοπιμότητα αμυντικών δαπανών αποτελεί ένα πολυσυζητημένο αλλά και αρκετά παραπλανητικό ερώτημα (βούτυρο ή κανόνια) που ταλανίζει τις κοινωνίες από αρχαιοτάτων χρόνων. Δύσκολη η επίτευξη ισορροπίας και χωρίς να υπάρχει μαγική «συνταγή» ή δοσολογία της τέλειας επιτυχίας ενώ ακόμη και η εκ του αποτελέσματος κριτική δεν είναι πάντοτε αξιόπιστη και πανταχόθεν αποδεκτή. Βέβαια ορισμένες χώρες και για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους, πέτυχαν να εκπληρώσουν αμφότερους τους στόχους κυρίως αναπτύσσοντας μια δυναμική πολεμική βιομηχανία ή ακόμη πείθοντας τρίτους να χρηματοδοτούν (μέχρι ενός ορίου) την πολεμική τους προσπάθεια.

Αξιοπρόσεκτη η περίπτωση του Ισραήλ, ενός κράτος σε κατάσταση μόνιμης πολεμικής ετοιμότητος και σε περιβάλλον αυξημένων απειλών που έχει κατορθώσει (και με την εξωτερική χρηματοδότηση) να εξισορροπήσει τις προτεραιότητες και ανάγκες και να καταστήσει, αν όχι κερδοφόρα, τουλάχιστον ανταποδοτική μέχρι ενός βαθμού, την αμυντική βιομηχανία του. Αξιοσημείωτη και η περίπτωση της ΕΣΣΔ που κατέρρευσε και υπό το βάρος των αλόγιστων στρατιωτικών δαπανών από ένα γραφειοκρατικό σύστημα που αδυνατούσε να είναι ανταγωνιστικό και επιζητούσε την απατηλή υπεροχή των αριθμών των μεραρχιών και των οπλικών συστημάτων.

Αντίστοιχα με το Ισραήλ, η Ελλάδα περιτριγυρισμένη από ασταθείς γείτονες σε εύφλεκτες περιοχές βιώνει επί δεκαετία την οικονομική δυσπραγία και τους οικονομικούς περιορισμούς που επέφερε η δημοσιοοικονομική της αποτυχία. Παρά ταύτα διατηρεί το δεύτερο υψηλότερο, μεταξύ των χωρών του ΝΑΤΟ, ποσοστό αμυντικών δαπανών σε σχέση με το καταβαραθρωμένο ΑΕΠ της. Το μεγαλύτερο μέρος του αμυντικού προϋπολογισμού κατευθύνεται σήμερα στις αποκαλούμενες ανελαστικές δαπάνες, κυρίως μισθοδοσίας και στα λειτουργικά έξοδα. Στα τελευταία περιλαμβάνονται και οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες χωρίς τις οποίες η αποτελεσματικότητα οποιοδήποτε στρατού φθίνει ραγδαία.

Ένα επίσης σημαντικό μέρος του προϋπολογισμού, κατευθύνεται στην αποπληρωμή υποχρεώσεων για παλαιότερες εξοπλιστικές δαπάνες. Υπό αυτές τις συνθήκες, ελάχιστος δημοσιονομικός χώρος υφίσταται για νέες προμήθειες. Κατά συνέπεια για τον εκσυγχρονισμό του πολεμικού υλικού είναι αναγκαία η αύξηση του ΑΕΠ, δηλαδή η ανόρθωση της οικονομίας. Παρά ταύτα επιτακτική είναι και η μείωση των λεγόμενων ανελαστικών δαπανών, αποτέλεσμα που μπορεί να προκύψει μόνο κατόπιν μιας προσεκτικής αναδιοργάνωσης της συνολικής δομής του στρατεύματος.

Για παράδειγμα, σήμερα ακόμη και η ύπαρξη διαφορετικών στολών εκστρατείας (σε ένδειξη του καλώς εννοούμενου «πνεύματος» κάθε κλάδου) αποτελεί μια πολυτέλεια έστω και με ισχνό οικονομικό κόστος. Οι οικονομίες κλίμακος στηρίζονται όμως στον περιορισμό όλων αυτών των «ισχνών» εξόδων ώστε αθροιστικά να εκτρέψουν τα περισσεύματα σε πλέον παραγωγικές επενδύσεις. Ως εκ τούτου, μετά από 10 χρόνια περικοπών, υπάρχουν ακόμη περιθώρια εξοικονόμησης κονδυλίων.

Καίτοι συχνή η επίκληση της αναγκαιότητας αναδιοργάνωσης των ενόπλων δυνάμεων, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι κάθε ριζική τομή απαιτεί χρόνο, ενέχει κινδύνους (ειδικά κατά τη μεταβατική περίοδο) και εμπεριέχει και κόστος υλοποίησης το οποίο ευελπιστούμε με την πάροδο του χρόνου, να αποσβέσουμε. Όσο παράδοξο και να ακούγεται, είναι εφικτή (και ίσως αποτελεί μονόδρομο) η ισχυροποίηση του στρατεύματος, με την ορθολογική μείωση μέσων και προσωπικού, ενώ παράλληλα θα αναβαθμιστεί η αποτελεσματικότητα, αξιοπιστία, διαθεσιμότητα και διακλαδικότητα.

Εκτιμάται ότι σήμερα απαιτείται, όσο ποτέ άλλοτε, ο συνδυασμός ενός αναπόφευκτα κοστοβόρου μακροχρόνιου προγράμματος εκσυγχρονισμού του αμυντικού υλικού, με εγγυημένη την «εν συνεχεία» υποστήριξη, αύξηση της συμμετοχής της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και μιας ριζικής αναδιοργάνωσης που θα οδηγήσει σε ένα στράτευμα μικρότερου μεγέθους, αλλά περισσότερο λειτουργικού, αξιόμαχου και ικανού να επιφέρει ένα υπολογίσιμο πλήγμα στον αντίπαλο. Πολλαπλές είναι και οι δυνατότητες βελτίωσης του θεσμού εφεδρείας και εθνοφυλακής στο πλαίσιο του εξορθολογισμού του στρατολογικού συστήματος και υποχρεώσεων Ελλήνων και Ελληνίδων.

Στην κατεύθυνση της πολυσυζητημένης αναδιοργάνωσης, οι προηγούμενες προσπάθειες δεν έχουν αποδώσει τα αναμενόμενα ένεκα διαφόρων σκοπιμοτήτων, σπασμωδικών και ασυνεχών προσπαθειών, διακλαδικών αγκυλώσεων, μη ρεαλιστής αντίληψης της πραγματικότητας, προσωπικών επιδιώξεων, ατολμίας προβολής μετά επιτάσεως των αναγκαίων αλλαγών, μιας ακατανόητης έλξης των αριθμών και πολιτικών παρεμβάσεων. 

Επιτέλους όμως έχει επέλθει ο κρίσιμος χρόνος ώστε όλες αυτές οι αδυναμίες να ξεπεραστούν και είναι πρωτίστως θέμα πολιτικής βούλησης να επιλεγεί και επιβληθεί η ορθή και ολιστική σχεδίαση και η μετά προσήλωσης υλοποίηση των αποφάσεων μακράν διαφόρων αλλότριων σκοπιμοτήτων. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ορθή κρίση, αποφασιστικότητα, επιμονή, προσήλωση στο στόχο και τόλμη είναι αναγκαία εχέγγυα της επιτυχημένης πολιτικής αλλά και στρατιωτικής ηγεσίας σε πόλεμο, κρίση και ειρήνη.

*Ο κ. Ιπποκράτης Δασκαλάκης είναι Αντιστράτηγος (εα), Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ). Διαλέκτης και συνεργάτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ).