Ισλάμ στην κυριολεξία σημαίνει «υποτάσσομαι». Είναι η τρίτη μονοθεϊστική
θρησκεία μετά την εβραϊκή και τη χριστιανική. Ο Αλλάχ θεωρείται ο
μοναδικός θεός, δημιουργός, προνοητής και αναμορφωτής του κόσμου. Το
θέλημα του Αλλάχ, στο οποίο οφείλει υποταγή ο άνθρωπος, εκφράζεται μέσω
του Κορανίου, του βιβλίου που αποκάλυψε ο Αλλάχ στον αγγελιαφόρο του
Μωάμεθ. Ο Μωάμεθ θεωρείται ο τελευταίος μιας σειράς προφητών, όπως Αδάμ,
Νώε, Μωυσής, Ιησούς, τους οποίους συμπληρώνει και ακυρώνει με τις
αποκαλύψεις του. Ο ισλαμισμός γεννήθηκε στην Αραβία τον 7ο
αιώνα μ.Χ. με τη διδασκαλία του προφήτη Μωάμεθ και εξαπλώθηκε γρήγορα
από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό ωκεανό και από την Αφρική και την
Ευρώπη μέχρι την Ασία και αριθμεί κοντά στο 1,5 δισεκατομμύριο πιστούς
σε όλο τον κόσμο.
Σημαντικοί ισλαμικοί πληθυσμοί στον κόσμο.
Οι Σιίτες με κόκκινο, οι Σουνίτες με πράσινο.
Το 622 μ.Χ. που άρχισαν οι νίκες των Βυζαντινών επί αυτοκράτορα Ηράκλειου εναντίον των Περσών είναι το έτος της Εγείρας,
όταν ο Μωάμεθ εξορίστηκε από την Μέκκα και κατέφυγε στην Μεδίνα, όπου
απέκτησε έναν πρώτο πυρήνα πιστών. Όταν δηλαδή κατατρόπωνε το Βυζάντιο
το βασικό του εχθρό, τους Πέρσες, ο Μωάμεθ έθετε τις βάσεις για τη
θρησκευτική και πολιτική ένωση των Αράβων. Το έργο του, αν και
πνευματικά φτωχό και υπανάπτυκτο, περιείχε μια τρομερή ορμητικότητα και
φοβερό δυναμισμό. Λίγα χρόνια μετά το θάνατο του προφήτη άρχισε η κίνηση
των Αράβων έξω από την άγονη χερσόνησο της Αραβίας. Στόχος τους δεν
ήταν τόσο να προσηλυτίσουν λαούς στη νέα πίστη, όσο να κατακτήσουν νέες
χώρες και να υποτάξουν τους «άπιστους».
Η αναλογία Σουνιτών Σιιτών στις χώρες της Μ. Ανατολής
Παρά όμως την ιδέα της ένωσης των Αράβων, όπως τη δίδαξε ο προφήτης Μωάμεθ,
λίγα μόλις χρόνια μετά το θάνατό του ( 632μ.Χ.) ξέσπασαν έντονες
διαφορές ανάμεσα στους μουσουλμάνους. Μάλιστα οι διαφορές ήταν κυρίως
πολιτικές και ξεπήδησαν από το ζήτημα της ηγεσίας των Αράβων. Ο προφήτης
δεν φρόντισε να ορίσει από μόνος του έναν συνεχιστή των διδαχών του
και οι μουσουλμάνοι διχάστηκαν εξ αιτίας του ζητήματος της διαδοχής του.
Η βασική αντίρρηση προήλθε από όσους πίστευαν ότι χαλίφης μπορεί να
γίνει μόνο κάποιος άνθρωπος που κατάγεται από την οικογένεια του
προφήτη. Οι υποστηριχτές αυτής της άποψης ονομάστηκαν σιίτες, (σι’ατ
Αλή, «κόμμα του Αλή». Ο Αλή ήταν εξάδελφος του Μωάμεθ και είχε
παντρευτεί την κόρη εκείνου, τη Φατιμά). Οι υποστηρικτές της άλλης
άποψης, που αναγνωρίζουν ως νόμιμους διαδόχους του Μωάμεθ τους τρεις
πρώτους μετά από εκείνον χαλίφηδες, δηλαδή τον Αμπού Μπεκρ, τον Ομάρ και
τον Οσμάν ή Οθμάν, ονομάζονται Σουνίτες.
Ο τρίτος χαλίφης Οσμάν ή Οθμάν
κατηγορήθηκε για κακή διοίκηση και η δυσαρέσκεια στο πρόσωπό του
οδήγησε στη δολοφονία του στις 17 Ιουνίου 656 μ.Χ. . Σκληρός εμφύλιος
πόλεμος ξέσπασε ανάμεσα στον Μωαβία, που ανακηρύχτηκε χαλίφης στη Συρία,
και στον Αλή, τον γαμπρό του Μωάμεθ, που ήταν ο νέος χαλίφης της
Μεδίνας. Ο εμφύλιος των Αράβων τελείωσε 5 χρόνια μετά, το 661 μ.Χ. με
τη δολοφονία του Αλή και του γιου του Χουσεΐν από το Μωραβία, τον ιδρυτή
της δυναστείας των Ομεϊαδών Χαλίφων. Οι Σιίτες έχουν ως
αγίους μεγαλομάρτυρες, τον Αλή και τον γιο του Χουσεΐν. Μια φορά το
χρόνο οι πιστοί του Σιισμού, σε ανάμνηση των μαρτυρίων του Χουσεΐν,
αυτομαστιγώνονται και αυτοβασανίζονται σε λατρευτικές εκδηλώσεις που
κρατούν 10 μέρες.
Ο Σιιτισμός, λοιπόν, είναι ένας από τους δυο κύριους κλάδους του Ισλάμ. Η λέξη προέρχεται από το αραβικό σι’α που σημαίνει «μερίδιο». Η Σι’ατ Αλί (αραβικά: شيعة علي
, που σημαίνει «υποστηρικτές του Αλή» ή «ομάδα του Αλή») είναι η πιο
σημαντική επιζώσα αίρεση των μουσουλμάνων. Οι οπαδοί της, οι Σιίτες,
θεωρούν τον Αλί Ιμπν Αμπί Ταλίμπ, τον γαμπρό του Προφήτη Μωάμεθ, ως
διάδοχό του στην ηγεσία της μουσουλμανικής κοινότητας. Μετά τη δολοφονία
του Αλή οι οπαδοί του, οι σιίτες, διεκδίκησαν την αποκατάσταση της
οικογένειας του Αλή στην εξουσία και από το αίτημα αυτό αναπτύχθηκε η
σιιτική αρχή της νομιμότητας ή το θείο δικαίωμα της «αγίας οικογένειας» του Μωάμεθ να κυβερνά.
Την
πρώτη περίοδο οι Σιίτες χρησιμοποίησαν αυτή την αρχή της νομιμότητας
για να καλύψουν την αποδοκιμασία τους ενάντια στη δυναστεία των Ομεϊαδών
και στην υποκίνηση κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Όμως αργότερα οι Σιίτες
έδωσαν θεολογικό περιεχόμενο στις πολιτικές θέσεις. Η επίδραση από την
ιρανική δυϊστική παράδοση έκανε τους Σιίτες να δώσουν στον ιμάμη τη
μορφή ενός μεταφυσικού όντος. Μόνο μέσω του ιμάμη μπορεί να γίνει γνωστό το αληθινό μήνυμα του Κορανίου,
γιατί μόνο ο ιμάμης είναι αλάθητος. Οι Σιίτες αναγνωρίζουν μόνο 12
τέτοιους ιμάμηδες, ο δε τελευταίος, ο Μωχάμεντ αλ-Μουντάζαρ εξαφανίστηκε
τον 9ο αιώνα. Από τότε μόνο οι Μουτζταχίντ,
δηλαδή οι Σιίτες ιερείς, μπορούν να ερμηνεύουν το Κοράνι μέχρι να
επιστρέψει ο τελευταίος ιμάμης. Οι Σιίτες αναγνωρίζουν, σε αντίθεση με
τους Σουνίτες, την ελευθερία της ανθρώπινης βούλησης και ικανότητας να
γνωρίζει το καλό και το κακό. Επιτρέπουν έναν πρόσκαιρο γάμο με μια
συμφωνία καθορισμένης διάρκειας και εισάγουν στον ισλαμισμό το στοιχείο
του πάθους.
Οι
Σιίτες είναι περίπου 40 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Η χώρα που η
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της είναι Σιίτες είναι το Ιράν.
Μεγάλες κοινότητες σιιτών ζουν σε Ιράκ και Μπαχρέιν.
Το ένα τρίτο του πληθυσμού στο Λίβανο είναι επίσης σιίτες, ενώ στο
Αφγανιστάν, το Πακιστάν και τη Συρία ζουν μεγάλες κοινότητες σιιτών.
Από
την άλλη πλευρά οι Σουνίτες δίνουν έμφαση στην σούνα (παράδοση)
του προφήτη Μωάμεθ. Ορισμένες φορές οι σουνίτες μουσουλμάνοι αναφέρονται
ως «ορθόδοξοι».
Πάντως είναι το πολυπληθέστερο από τα δύο κύρια ισλαμικά «δόγματα». Οι
Σουνίτες θεωρούν ότι παραμένουν πιστοί στην παράδοση (σούνα), η οποία
κατ” αυτούς αποτελείται από τις έξι Χαντίθ («Αναφορές») που συντάχθηκαν
τον 3ο αιώνα μετά το Μωάμεθ (τον 9ο μ.Χ.). Αντίθετα οι Σιίτες
αποδέχονται τη δική τους Χαντίθ.
Οι
Σιίτες είναι περίπου 40 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Η χώρα που η
συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της είναι Σιίτες είναι το Ιράν.
Μεγάλες κοινότητες σιιτών ζουν σε Ιράκ και Μπαχρέιν. Το ένα τρίτο του
πληθυσμού στο Λίβανο είναι επίσης σιίτες, ενώ στο Αφγανιστάν, το
Πακιστάν και τη Συρία ζουν μεγάλες κοινότητες σιιτών.
Ο όρος Σούνα
υποδηλώνει ότι ο σωστός δρόμος είναι ο δρόμος της πλειονότητας των
Μουσουλμάνων, σε αντίθεση με τις περιθωριακές θέσεις των σχισματικών
Σιιτών, οι οποίοι είναι καταδικασμένοι στην κόλαση. Οι Σουνίτες δίνουν
μεγάλη σημασία στην έννοια της κοινότητας και το συμβιβασμό και τη
σύνθεση των απόψεων μέσα στην κοινότητα. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να δράσει
εκτός της σφαίρας της θεϊκής παντοδυναμίας.
Η συντριπτική πλειονότητα των Μουσουλμάνων είναι Σουνίτες
π.χ. όλα σχεδόν τα βορειοαφρικανικά κράτη γύρω από τη έρημο Σαχάρα
είναι σουνιτικά, πράγμα που ισχύει και για χώρες όπως η Σαουδική Αραβία,
η Ινδονησία, το Μπαγκλαντές, η Παλαιστίνη και η Τουρκία.
Επομένως
βλέπουμε ότι προαιώνια έχθρα χωρίζει τα δύο μουσουλμανικά δόγματα με
πολιτικές και θεολογικές διαφορές. Αυτές οι διαφορές σε συνδυασμό με
γεωπολιτικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων και των χωρών της περιοχής
προκάλεσαν π.χ. τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ το 1980 ή τον εμφύλιο στο Ιράκ με
επιθέσεις εναντίον Σιιτών από Σουνιτικές ριζοσπαστικές ομάδες, οι οποίες
συνδέονται με την αλ-Κάιντα, με αποτέλεσμα εκατόμβη νεκρών από το 2003.
Ο
πόλεμος που μαίνεται στη Συρία είναι μεταξύ των Σύρων ανταρτών, οι
οποίοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι Σουνίτες και μάχονται
κατά του φίλα προσκείμενου στο σιιτικό Ιράν καθεστώτος του Μπασάρ αλ-Άσσαντ.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος larousse Britannic
www.tovima.gr/world/article/?aid=471943
http://el.wikipedia.org/wiki/Σουνίτες
G. Ostrogorsky «Ιστορία του βυζαντινού κράτους», τόμος πρώτος Ιστορικές Εκδόσεις Στεφ. Δ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1995.
