STRATFOR: Μια πολύ «μαύρη» πρόβλεψη για το μέλλον της Ευρώπης…

Καθώς Ρωσία και Ουκρανία συνεχίζουν την αντιπαράθεσή τους, το Ιράκ έχει τριχοτομηθεί και η κατάσταση στη Γάζα παραμένει κρίσιμη. Όλα αυτά τα γεγονότα θα μπορούσαν, ίσως, να αποτελούν την κορωνίδα της παγκόσμιας κρίσης.

Του George Friedman, «Europe’s Malaise: The New Normal?»
ΠΗΓΗ: STRATFOR 
ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: Παντελής Καρύκας

Και όμως δεν είναι έτσι. Ακόμα σημαντικότερο γεγονός είναι ότι η γερμανική οικονομία παρουσίασε συρρίκνωση της τάξης του 0,2%, το τελευταίο τετράμηνο. Αν και πολλοί θα αμφισβητήσουν τη βαρύτητα του γεγονότος, η αλήθεια είναι ότι η τέταρτη ισχυρότερη οικονομία του κόσμου και η ισχυρότερη της Ευρώπης εισήλθε σε ύφεση.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε οικονομική κρίση εδώ και πέντε χρόνια. Η Γερμανία είναι η οικονομική μηχανή της Ευρώπης και όλοι περίμεναν ότι, με κάποιοι τρόπο, θα οδηγούσε την Ευρώπη έξω από την κρίση. Υπήρξαν προβλέψεις ότι η Ευρώπη μπορούσε να καταστεί ισχυρός οικονομικός πόλος. Αν όμως η γερμανική οικονομία συρρικνώνεται τέτοια προοπτική δεν υπάρχει, αν και το Βερολίνο επιμένει ότι εφέτος, τελικά, η χρονιά θα κλείσει θετικά.

Είναι λογικό, κατά συνέπεια, να πιστέψουμε, ότι η εικόνα της Ευρώπης που βλέπουμε σήμερα θα μονιμοποιηθεί, όχι γιατί η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 0,2%, αλλά διότι ολοένα και απομακρύνεται η πιθανότητα η Ευρώπη να επιστρέψει στην προ του 2008 ευημερία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την παραπαίουσα Ευρώπη.

Η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε τελικά, παρά της προβλέψεις που απλώς έκαναν λόγο για μηδενική ανάπτυξη. Αλλά και η υπόλοιπη Ευρώπη βαδίζει στον ίδιο δρόμο. Η Γαλλία έχει μηδενική ανάπτυξη, η Ιταλία παρουσιάζει ύφεση κατά 0,2%, επίσης και μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο, η χώρα με το υψηλότερο ποσοστό ευρωσκεπτικιστών, παρουσίασε μικρή ανάπτυξη.

Με εξαίρεση την Ιρλανδία, που παρουσίασε ανάπτυξη της τάξης του 2,5%, καμία άλλη ευρωπαϊκή οικονομία δεν αναπτύχθηκε με ρυθμό άνω του 1%, ενώ οι περισσότερες παρουσίασαν στασιμότητα ή ύφεση. Η ίδια η ΕΕ, ως σύνολο, παρουσιάζει στασιμότητα.

Προφανώς, ο ρυθμός ανάπτυξης δεν αποτελεί το μόνο εργαλείο μέτρησης μιας οικονομίας και οι στατιστικές δεν δίνουν πάντα ακριβή εικόνα. Η οικονομική ανάπτυξη επίσης δεν συνδέεται πάντα, με την κοινωνική πραγματικότητα και την ανεργία, η οποία έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις στην Ευρώπη.

Η Ισπανία και η Ελλάδα έχουν ποσοστά ανεργίας άνω του 25%, πλησιάζοντας τα επίπεδα ανεργίας των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της μεγάλης οικονομικής κρίσης του 1929. Συνολικά 15 από τις 28 χώρες της ΕΕ παρουσιάζουν ποσοστά ανεργίας άνω του 10% και οι περισσότερες έχουν τα υψηλά αυτά ποσοστά για χρόνια. Ακόμα χειρότερα, δε, τα ποσοστά της ανεργίας αρνούνται να πέσουν.

Το ήμισυ του πληθυσμού της ΕΕ κατοικεί σε τέσσερις χώρες, τη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) και την Ιταλία. Ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης των τεσσάρων αυτών χωρών είναι της τάξης του 1,25%. Εξαιρουμένου του ΗΒ, οι οικονομίες των άλλων τριών παρουσίασαν συρρίκνωση κατά 0,1%. Ο μέσος όρος ανεργίας στις τέσσερις αυτές χώρες είναι της τάξης του 8,5%. Αν εξαιρέσουμε το ΗΒ ο μέσος όρος αυξάνει και φτάνει το 9,2%.

Η εξαίρεση του ΗΒ δεν γίνεται τυχαία. Είναι ή μόνη χώρα από τις τέσσερις που δεν είναι μέλος της Ευρωζώνης και η πιο πιθανή να εγκαταλείψει την ΕΕ χώρα. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, λόγω πληθυσμού και μόνο, αποτελούν τον πυρήνα της ΕΕ. Και των τριών οι οικονομίες δεν αναπτύσσονται και η ανεργία είναι υψηλή. Κατά συνέπεια, η οικονομία ολόκληρης της ΕΕ δεν αναπτύσσεται και η ανεργία είναι υψηλή.

Πέντε – έξι χρόνια μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης οι αριθμοί αυτοί δεν μπορούν να θεωρηθούν πλέον, ως αποτέλεσμά της και μόνο. Είναι λοιπόν ενδιαφέρον να δούμε γιατί η Γερμανία έφτασε στο σημείο αυτό, την ώρα που οι εξαγωγές της, περιλαμβανομένων αυτών προς τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες αυξάνονται, γεγονός που αποτελεί και μια από τις αιτίες, εξαιτίας των οποίων, οι λοιπές ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούν να αναπτυχθούν.

Έχοντας χάσει την ικανότητα να ελέγχουν τις ίδιες τους τις αγορές, οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αδυνατούν να ανταγωνιστούν τις γερμανικές εξαγωγές. Πρόκειται για ένα σύστημα ελευθέρου εμπορίου, που όμως εμπεριέχει το σπέρμα της αποτυχίας. Στη Γερμανία η ανεργία είναι χαμηλή. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι βιώσιμο. Παρόλα αυτά η καταναλωτική και η εταιρική πίστη υποχωρούν.

Το γερμανικό υψηλό επίπεδο απασχόλησης, είναι στενά συνδεδεμένο με το ύψος των εξαγωγών, αλλά οι αδύναμες ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούν να απορροφήσουν πλέον τις γερμανικές εξαγωγές. Και ο υπόλοιπος κόσμος, αν και έχει βαλτωμένη οικονομική εικόνα, αλλά δεν μπορεί να στηρίξει τη γερμανική οικονομία.

Ένας βασικός λόγος ανησυχίας των Γερμανών θα πρέπει να είναι το τραπεζικό τους σύστημα, το οποίο έχει καταστεί η πανάκια της ευρωπαϊκής οικονομικής ελίτ, με κόστος τη μαζική ανεργία. Υπάρχει η πεποίθηση, βασισμένη στις διάφορες δοκιμές αντοχής, ότι το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα είναι ισχυρό. Για μένα τα ερώτημα είναι προφανές. Πως μπορεί η Ευρώπη να έχει τόσο υψηλά ποσοστά ανεργίας και να μην υποκύψει σε μια κρίση καταναλωτική πίστης;

Τα αυξανόμενα ποσοστά ανεργίας θα πλήξουν το τραπεζικό σύστημα, μέσω των απλήρωτων δανείων. Με δεδομένη του ευρωπαϊκού οικονομικού συστήματος, στο παρελθόν, φαίνεται λογικό να υπάρξει μεγάλη πίεση όσον αφορά την εξυπηρέτηση των τραπεζικών δανείων.

Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν από μόνα τους σοβαρό πρόβλημα. Τέσσερις χώρες της ΕΕ έχουν ποσοστά μη εξυπηρετούμενων δανείων άνω του 20%. Άλλες έξι έχουν ποσοστά μεταξύ 10-20%, με το ποσοστό στην Ιταλία να φτάνει το 15,1%. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος αγγίζει το 7,3%. Προφανώς η περίπτωση της Ιταλίας είναι η πλέον επικίνδυνη.

Και πάλι όμως, ίσως, οι αριθμοί να μην αποτυπώνουν το πρόβλημα σε όλο του το εύρος. Η Ισπανία με ποσοστό ανεργίας κοντά στο 25%, δηλώνει ότι το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι μόνο 8,2%. Η Πορτογαλία, με χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας, δηλώνει ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων της τάξης του 10%. Η Γαλλία, με ανεργία 10%, δηλώνει μόλις 4,3%.

Ο διάβολος κρύβεται, και εδώ, στις λεπτομέρειες και υπάρχει εξήγηση για αυτή τη φαινομενική ανωμαλία. Ο χαρακτηρισμός ενός δανείου ως μη εξυπηρετούμενου, δεν γίνεται με τα ίδια κριτήρια σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Το ερώτημα όμως παραμένει. Είναι δυνατόν τέτοια υψηλά ποσοστά ανεργίας να μην επηρεάζουν σημαντικά την εξυπηρέτηση των τραπεζικών δανείων; 

Είναι άγνωστο πως η Ευρώπη θα επιλύσει αυτό τον Γόρδιο δεσμό. Με δεδομένη όμως την οικονομική «ασθένεια» που μαστίζει την Ευρώπη, υπάρχουν κάποιες φωνές που απλώς υποστηρίζουν ότι πρόκειται για μια περαστική φάση της οικονομικής κρίσης.

Με δεδομένα τα υψηλά ποσοστά ανεργίας στην Ευρώπη, την ανάγκη της Γερμανίας να εξάγει τα προϊόντα της στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και τον επιμένοντα χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης, να πλήττει τώρα την ίδια τη Γερμανία, απλώς δεν μπορεί πια κανείς να αντιληφθεί πια δύναμη θα μπορούσε να ανατρέψει αυτή την κατάσταση. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί κάτι που θα βοηθήσει την Ευρώπη να ανακάμψει και να βρει την ζωντάνια της.

Αν, όμως, το πρωταρχικό ζητούμενο για την ΕΕ, η ευημερία, τίθεται πλέον υπό αμφισβήτηση, τότε τι θα κρατήσει την Ευρώπη ενωμένη; Το ερώτημα αυτό τίθεται σήμερα ακόμα πιο έντονα, καθώς το χάσμα μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, αναβιώνει, λόγω Ουκρανίας. Η ιδέα να επιδιωχθούν κοινοί στόχοι, ώστε να διατηρηθεί η ευημερία στην ΕΕ, δεν λειτούργησε, με τα σημάδια της οικονομικής αναπηρίας να είναι προφανή και τον σπόρο της διάσπασης να εμφανίζεται. Τα κοινά συμφέροντα, τα οποία ένωσαν τις χώρες όταν ευημερούσαν, δεν υπάρχουν πια.

Ένα από τα σημάδια αντιστροφής του κλίματος είναι και η άνοδος των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων στις πρόσφατες Ευρωεκλογές. Την πολιτική αυτή μετατόπιση, πολλοί την μετέφρασαν ως ψήφο διαμαρτυρίας και όχι ως προάγγελο του μέλλοντος. Κατά τη γνώμη μου, ακόμα και ψήφος διαμαρτυρίας να ήταν, το εύρος της μιλά από μόνο του, καθώς η προφανής πηγή κοινωνικών αναταραχών είναι οι νέοι, αλλά και οι μεσήλικες άνεργοι, οι οποίοι έχασαν τις δουλείες τους και τις οικονομίες τους. 

Όλοι αυτοί ζουν σε έναν κόσμο χωρίς ελπίδα, πεπεισμένοι ότι κάποια κέντρα σχεδίασαν την κακοδαιμονία τους. Οι νέοι ρίχνουν μερικές πέτρες και επιστρέφουν στα σπίτια τους. Οι μεσήλικες της μεσαίας τάξης όμως, έχοντας χάσει τα όνειρά τους, χωρίς καμία ελπίδα ανάκαμψης, οδηγούνται στον φασισμό και είναι η νέα απειλή στην νέα ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Η Ρωσία είναι σημαντική, όπως και το ακραίο Ισλάμ. Όμως η μοίρα της Ευρώπης είναι η ζωτική δύναμη που κινεί τον κόσμο. Η ρωσική δύναμη αυξάνεται καθώς η ευρωπαϊκή συρρικνώνεται, την ώρα που η Ευρώπη έχει τη δική της σύγκρουση με το Ισλάμ. Αν η παρούσα κατάσταση, με την ακινητοποίηση της οικονομίας και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας συνεχιστεί, τι θα πράξουν οι Ευρωπαίοι με τους πολλούς μετανάστες που ζουν ανάμεσά τους; 

Οι επιπτώσεις είναι τόσο βαθιές, και είναι καιρός να σκεφτείτε ότι μια Ευρώπη χωρίς ανάπτυξη, με υψηλή ανεργία και χωρίς διέξοδο θα μπορούσε να είναι η πραγματικότητα για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ότι αναμενόταν τελικά.

ΠΗΓΗ: Defence-Point.gr