ANATOLE KALETSKY / REUTERS
Πόσο χαμηλά μπορεί να πέσει και πόσο καιρό θα μείνει εκεί; Η υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου κατά 50% θέτει τα δύο αυτά ερωτήματα κι ενώ
κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά το πρώτο (εγώ θα το
επιχειρήσω), το δεύτερο είναι εύκολο.
Οι χαμηλές τιμές θα διαρκέσουν αρκετά, για να συμβεί ένα εκ των δύο: Είτε αυτό που περιμένουν οι περισσότεροι διαπραγματευτές και αναλυτές, ότι η Σαουδική Αραβία θα ανακτήσει την ισχύ μονοπωλίου για λογαριασμό του ΟΠΕΚ έχοντας επιτύχει τους γεωπολιτικούς ή οικονομικούς στόχους της. Είτε θα στραφεί σε μια αγορά ανοικτή στον ανταγωνισμό, όπου οι τιμές θα καθορίζονται από το κόστος της παραγωγής και όχι από την ισχύ μονοπωλίου του ΟΠΕΚ.
Το δεύτερο σενάριο φαίνεται υπερβολικό, αλλά έτσι ήταν οι συνθήκες στην αγορά επί δύο δεκαετίες από το 1986 έως το 2004.
Ο,τι κι αν βάλει, πάντως, φρένο στην πτώση των τιμών, είναι βέβαιο πως η διαδικασία θα χρειαστεί χρόνο για να ολοκληρωθεί. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς πως μόνο λίγοι μήνες υποχώρησης των τιμών θα είναι αρκετοί για να μπορέσουν οι Σαουδάραβες είτε να διαρρήξουν το άξονα Ιράν - Ρωσίας είτε να ανακόψουν την αύξηση της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Είναι εξίσου παράλογο να φανταστεί κανείς πως μπορεί η αγορά πετρελαίου να μεταβεί εύκολα από το καθεστώς κυριαρχίας του ΟΠΕΚ σε μια αγορά ανοικτή στον ανταγωνισμό. Οσοι επενδυτές περιμένουν να ανακάμψουν οι τιμές του πετρελαίου σύντομα μάλλον θα απογοητευτούν. Το καλύτερο που μπορούν να ελπίζουν είναι να καθιερωθεί ένα σημαντικά χαμηλότερο όριο διακύμανσης των τιμών.
Το καίριο ερώτημα είναι αν η τρέχουσα τιμή των περίπου 55 δολαρίων το βαρέλι είναι πιο κοντά στο κατώτατο όριο ή στο νέο ανώτατο όριο.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες για να περιμένει κανείς ένα νέο φάσμα διακύμανσης σε χαμηλά επίπεδα από 20 έως 50 δολάρια το βαρέλι. Πιέσεις τεχνολογικής και περιβαλλοντικής φύσης περιορίζουν τη μακροπρόθεσμη ζήτηση και απειλούν να μετατρέψουν το εκτός Μέσης Ανατολής πετρέλαιο, που παράγεται με υψηλό κόστος. σε κάτι ανάλογο με τα άφθονα αλλά ανεπιθύμητα κοιτάσματα άνθρακα. Επιπλέον, μακροπρόθεσμα ενδέχεται να προστεθούν άλλοι παράγοντες που θα συμπιέσουν τις τιμές του πετρελαίου, όπως η άρση των κυρώσεων κατά του Ιράν και της Ρωσίας και ο τερματισμός των εμφυλίων σε Ιράκ και Λιβύη, που θα διέθεταν στην παγκόσμια αγορά πολύ περισσότερο πετρέλαιο από εκείνο της Σαουδικής Αραβίας.
Η σχιστολιθική επανάσταση στις ΗΠΑ αποτελεί ίσως το ισχυρότερο επιχείρημα υπέρ της επιστροφής της παγκόσμιας αγοράς σε καθεστώς ανταγωνισμού.
Μολονότι το σχιστολιθικό πετρέλαιο είναι συγκριτικά δαπανηρό, η παραγωγή μπορεί να διακοπεί και να ξαναρχίσει πιο εύκολα και φθηνά από τις συμβατικές πετρελαιοπηγές. Σε μια πραγματικά ανταγωνιστική αγορά, η Σαουδική Αραβία και οι άλλες χώρες που παράγουν με χαμηλό κόστος θα παρήγαν το περισσότερο που μπορούν ενώ οι μονάδες παραγωγής σχιστολιθικών θα διέκοπταν τις εργασίες όταν θα μειωνόταν η ζήτηση και θα ενεργοποιούνταν όταν θα αυξανόταν η ζήτηση.
Αφ’ ετέρου, υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα που στηρίζουν το σενάριο περί επιστροφής του μονοπωλίου του ΟΠΕΚ σε τιμές από 50 έως 120 δολάρια το βαρέλι.
Οι χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ έχουν συμφέρον να αποτρέψουν την επιστροφή σε μια αγορά ανοικτή στον ανταγωνισμό και θα μπορούσαν να μάθουν να λειτουργούν ξανά ως αποτελεσματικό καρτέλ. Μολονότι δυσχεραίνει πλέον ο καθορισμός των τιμών καθώς αυξάνεται το μερίδιο αγοράς των αμερικανικών βιομηχανιών, ο ΟΠΕΚ θα μπορούσε να επιβάλει κάποια «πειθαρχία» στις τιμές αν κατορθώσει να εκτοπίσει εκτός αγοράς πολλές αμερικανικές βιομηχανίες. Ο μακροοικονομικός αντίκτυπος που θα επέφεραν στην παγκόσμια ανάπτυξη οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου θα μπορούσε να συνδράμει την προσπάθειά του ενισχύοντας την οικονομική δραστηριότητα και τη ζήτηση για ενέργεια. Επομένως, τι θα γίνει τελικά; Θα τα ξαναπούμε όταν η τιμή του πετρελαίου πέσει στα 50 δολάρια και μείνει εκεί για ένα έτος.
Οι χαμηλές τιμές θα διαρκέσουν αρκετά, για να συμβεί ένα εκ των δύο: Είτε αυτό που περιμένουν οι περισσότεροι διαπραγματευτές και αναλυτές, ότι η Σαουδική Αραβία θα ανακτήσει την ισχύ μονοπωλίου για λογαριασμό του ΟΠΕΚ έχοντας επιτύχει τους γεωπολιτικούς ή οικονομικούς στόχους της. Είτε θα στραφεί σε μια αγορά ανοικτή στον ανταγωνισμό, όπου οι τιμές θα καθορίζονται από το κόστος της παραγωγής και όχι από την ισχύ μονοπωλίου του ΟΠΕΚ.
Το δεύτερο σενάριο φαίνεται υπερβολικό, αλλά έτσι ήταν οι συνθήκες στην αγορά επί δύο δεκαετίες από το 1986 έως το 2004.
Ο,τι κι αν βάλει, πάντως, φρένο στην πτώση των τιμών, είναι βέβαιο πως η διαδικασία θα χρειαστεί χρόνο για να ολοκληρωθεί. Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς πως μόνο λίγοι μήνες υποχώρησης των τιμών θα είναι αρκετοί για να μπορέσουν οι Σαουδάραβες είτε να διαρρήξουν το άξονα Ιράν - Ρωσίας είτε να ανακόψουν την αύξηση της παραγωγής σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Είναι εξίσου παράλογο να φανταστεί κανείς πως μπορεί η αγορά πετρελαίου να μεταβεί εύκολα από το καθεστώς κυριαρχίας του ΟΠΕΚ σε μια αγορά ανοικτή στον ανταγωνισμό. Οσοι επενδυτές περιμένουν να ανακάμψουν οι τιμές του πετρελαίου σύντομα μάλλον θα απογοητευτούν. Το καλύτερο που μπορούν να ελπίζουν είναι να καθιερωθεί ένα σημαντικά χαμηλότερο όριο διακύμανσης των τιμών.
Το καίριο ερώτημα είναι αν η τρέχουσα τιμή των περίπου 55 δολαρίων το βαρέλι είναι πιο κοντά στο κατώτατο όριο ή στο νέο ανώτατο όριο.
Υπάρχουν πολλοί παράγοντες για να περιμένει κανείς ένα νέο φάσμα διακύμανσης σε χαμηλά επίπεδα από 20 έως 50 δολάρια το βαρέλι. Πιέσεις τεχνολογικής και περιβαλλοντικής φύσης περιορίζουν τη μακροπρόθεσμη ζήτηση και απειλούν να μετατρέψουν το εκτός Μέσης Ανατολής πετρέλαιο, που παράγεται με υψηλό κόστος. σε κάτι ανάλογο με τα άφθονα αλλά ανεπιθύμητα κοιτάσματα άνθρακα. Επιπλέον, μακροπρόθεσμα ενδέχεται να προστεθούν άλλοι παράγοντες που θα συμπιέσουν τις τιμές του πετρελαίου, όπως η άρση των κυρώσεων κατά του Ιράν και της Ρωσίας και ο τερματισμός των εμφυλίων σε Ιράκ και Λιβύη, που θα διέθεταν στην παγκόσμια αγορά πολύ περισσότερο πετρέλαιο από εκείνο της Σαουδικής Αραβίας.
Η σχιστολιθική επανάσταση στις ΗΠΑ αποτελεί ίσως το ισχυρότερο επιχείρημα υπέρ της επιστροφής της παγκόσμιας αγοράς σε καθεστώς ανταγωνισμού.
Μολονότι το σχιστολιθικό πετρέλαιο είναι συγκριτικά δαπανηρό, η παραγωγή μπορεί να διακοπεί και να ξαναρχίσει πιο εύκολα και φθηνά από τις συμβατικές πετρελαιοπηγές. Σε μια πραγματικά ανταγωνιστική αγορά, η Σαουδική Αραβία και οι άλλες χώρες που παράγουν με χαμηλό κόστος θα παρήγαν το περισσότερο που μπορούν ενώ οι μονάδες παραγωγής σχιστολιθικών θα διέκοπταν τις εργασίες όταν θα μειωνόταν η ζήτηση και θα ενεργοποιούνταν όταν θα αυξανόταν η ζήτηση.
Αφ’ ετέρου, υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα που στηρίζουν το σενάριο περί επιστροφής του μονοπωλίου του ΟΠΕΚ σε τιμές από 50 έως 120 δολάρια το βαρέλι.
Οι χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ έχουν συμφέρον να αποτρέψουν την επιστροφή σε μια αγορά ανοικτή στον ανταγωνισμό και θα μπορούσαν να μάθουν να λειτουργούν ξανά ως αποτελεσματικό καρτέλ. Μολονότι δυσχεραίνει πλέον ο καθορισμός των τιμών καθώς αυξάνεται το μερίδιο αγοράς των αμερικανικών βιομηχανιών, ο ΟΠΕΚ θα μπορούσε να επιβάλει κάποια «πειθαρχία» στις τιμές αν κατορθώσει να εκτοπίσει εκτός αγοράς πολλές αμερικανικές βιομηχανίες. Ο μακροοικονομικός αντίκτυπος που θα επέφεραν στην παγκόσμια ανάπτυξη οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου θα μπορούσε να συνδράμει την προσπάθειά του ενισχύοντας την οικονομική δραστηριότητα και τη ζήτηση για ενέργεια. Επομένως, τι θα γίνει τελικά; Θα τα ξαναπούμε όταν η τιμή του πετρελαίου πέσει στα 50 δολάρια και μείνει εκεί για ένα έτος.
