Η εργασία αποτελεί ένα μέρος από τις
πρόσφατες εργασίες του ΙΣΜΕ , που έγιναν κάτω από το βάρος χιλιάδων αθώων
θυμάτων και της δραματικής τροπής που έχουν πάρει οι εξελίξεις μετά από την
άνοδο των ισλαμιστών σε μια σειρά από χώρες που εγγίζουν πλέον το ζωτικό χώρο
της Ελλάδος.
Εκτιμήθηκε ότι η ανάλυση των
πολιτικο-στρατιωτικών ζητημάτων των Κούρδων θα συνέβαλε ως καταλύτης στη
συνολική κατανόηση του γεω-στρατηγικού μας περιβάλλοντος με τον καλύτερο τρόπο.
Τα θέματα που εξετάζονται σε ξεχωριστές αλλά σχεδόν παράλληλες εργασίες είναι:
·
Γεωπολιτική Κατάσταση των Κούρδων .
·
Ανάγκη για μια νέα Πολιτική της Τουρκίας για
τους Κούρδους;
·
Διπλωματικές Πρωτοβουλίες των Κούρδων.
Εισαγωγή.
Οι ηγεσίες των Κούρδων ξανα-απέκτησαν φωνή,
λόγω των αμφιβολιών που υπάρχουν, στο Ιράκ, τη Συρία, και αλλού, για το μέλλον
των ενιαίων κρατών. Μαζί με την φωνή τους και την ευκαιρία να διαπραγματευτούν
τις εθνικές τους υποθέσεις τους και μάλιστα σε μια περίοδο που είναι παρόμοια με
εκείνη την μετά από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πολέμου.
Συνειδητοποιώντας
την ευκαιρία, ο Πρόεδρος του Κουρδιστάν στο Β. Ιράκ Μασούντ Μπαρζανί του Δημοκρατικού Κόμματος του Κουρδιστάν
(KDP)), υποστηριζόμενος από τους ομολόγους του, τον Πρόεδρο του Ιράκ Τζαλάλ
Ταλαμπανί της Πατριωτικής Ένωσης του
Κουρδιστάν (PUK) του και τον Abdullah του Οτσαλάν του PKK που είναι φυλακισμένος στη Τουρκία, δηλαδή τους δύο εσωτερικούς
εχθρούς του, ανέλαβε την πρωτοβουλία να φέρει τους Κούρδους από τα τέσσερα
κράτη, για να προετοιμάσουν την επί χρόνια αναμενόμενη μεγάλη Κουρδική Εθνική Διάσκεψη.(1)
Ο σκοπός μας λοιπόν είναι να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις στα
πλαίσια αυτών των διαπραγματεύσεων, επειδή πιστεύουμε ότι τα πράγματα είναι
πλέον σοβαρά για το μέλλον των κούρδων, άλλα και των άλλων
μειονοτήτων στην περιοχή της Μ. Ανατολής, που θα ακολουθήσουν εκδιώκοντας μια
μεγαλύτερη αυτονομία.
Ανάλυση
Μετά
την ενοποίηση μεταξύ του KDP και του PUK, που διευκόλυνε τη σταθερότητα και την
ανάπτυξη στην περιοχή του Κουρδικού Ιράκ,
η ηγεσία επιδιώκει τώρα να διαμορφώσει την περιφερειακή τάξη. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι εάν οι … ηγεσίες
(Μπαρζανί και Ταλαμπανί) έχουν μάθει από τα παθήματα του παρελθόντος.(2)
Συμφωνούν επιτέλους ότι η πραγματική ενότητα τους κατά μήκος των συνόρων είναι
και η καλύτερη άμυνα για τις παραδοσιακές τακτικές του διαίρει και βασίλευε των
δυνάμεων της περιοχής. Η παλιά ιδέα της ένωσης όλων
συζητείται από τις διάφορες ομάδες των κούρδων, ακόμη ανεπιτυχώς, όπως γινόταν
κατά τα τελευταία 50 χρόνια. Σήμερα το μήνυμα είναι σαφές: οι Άραβες, Πέρσες
και Τούρκοι εθνικιστές δεν μπορεί πλέον να παίξουν την μία κουρδική ομάδα
εναντίον της άλλης.
Η
Μέση Ανατολή φαίνεται και πάλι να αναδιαμορφώνεται όπως έγινε και στις αρχές
του 20ου αιώνα. Σε αυτό το νέο
γύρο των μεταξύ τους συνομιλιών, αλλά κυρίως των διαπραγματεύσεων με τους
άλλους για την κουρδική αυτονομία, η εθνική τους ηγεσία φαίνεται να προσπαθεί
να διασφαλίσει ότι: «τα ίδια λάθη που κόστισαν στους Κούρδους την αυτοδιοίκηση
τους και τη κρατική τους υπόσταση στις αρχές του 20ου αιώνα δεν θα
επαναληφθούν»
Διπλωματικές
Πρωτοβουλίες και το εσωτερικό κουρδικό «μέτωπο»
Στις
19-22 Ιουλίου, στην πρωτεύουσα του Κουρδιστάν - Ιράκ, το Ερμπίλ κοντά στα αρχαία
Άβδηρα, έγινε η πρώτη συνάντηση με θέμα την οργάνωση του πρώτου Εθνικού Συνέδριου. Τριάντα εννέα (39)
κουρδικές οργανώσεις (και από την Τουρκία, Ιράν, Ιράκ και Συρία) πήραν μέρος
στην εκλογή της οργανωτικής επιτροπής που θα
προετοιμάσει το Εθνικό Συνέδριο του
Κουρδικού Λαού.(3) Δεν έμεινε έξω καμιά οργάνωση και κανένα κόμμα
(δημοκρατικά, σοσιαλιστικά, ισλαμικά και κομμουνιστικά). Κανείς δεν θέλει να
μείνει έξω απ’ αυτό το ιστορικό γεγονός, από αυτήν την πρώτη συνδιάσκεψη επί
κουρδικού εδάφους, απ’ αυτό το μεγαλειώδες αντάμωμα.
Ένα Διεθνές Συνέδριο (Κουρδική Εθνική Διάσκεψη)
που θα φέρει μαζί όλους τους κούρδους για να αποφασίσουν για το άμεσο μέλλον
τους επιβάλλεται από τα πράγματα. Υπάρχουν ήδη σε εξέλιξη σε διάφορες χώρες
συναντήσεις των υψηλά ισταμένων κούρδων, που προσπαθούν να επιλύσουν τα μεγάλα
προβλήματα και την επιβίωση τους στη περιοχή των συγκρούσεων στη Συρία και
αλλού. Τον Μάιο 2013 έγινε στις Βρυξέλες η 13η Γενική Συνέλευση του Κουρδικού Εθνικού Κογκρέσου (Kurdistan National Congress (KNK).
Το
ερώτημα «γιατί τώρα;» καθίσταται
σαφές όταν εξεταστούν οι διάφοροι τομείς της συνεργασίας στο εσωτερικό των
κούρδων. Πολιτικά,
αυτή τη στιγμή, οι «Μεγάλοι Τρείς» της κουρδικής πολιτικής σκηνής, οι Μπαρζανί, Οτσαλάν, και Ταλαμπανί,
βρίσκονται στην ίδια πλευρά. Οι εσωτερικές σχέσεις μεταξύ των κουρδικών
κομμάτων, που επεκτείνονται και στα τέσσερα κράτη βρίσκονται στο υψηλότερο
επίπεδο όλων των εποχών.
Υπάρχουν
και τα άκρα και οι ακραίοι.
Το Κίνημα για την Αλλαγή (Change Movement
(Goran ), που αμφισβητεί την εξουσία στην πρωτεύουσα της κουρδικής
περιοχής, το Erbil, που κατέχουν το
Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP) και η Πατριωτική Ένωσης του
Κουρδιστάν (PUK), είχε αρχικά δηλώσει ότι δεν θα συμμετάσχει στο συνέδριο. Για
να αντιμετωπιστεί αυτή η απουσία, ο επικεφαλής των Εξωτερικών Σχέσεων του PKK
Ahmed Deniz επισκέφθηκε τον ηγέτη του Goran
Nawshirwan Μουσταφά, και οι δύο συμφώνησαν να επιλυθεί η εσωτερική διαμάχη πριν
να αρχίσει το συνέδριο. Το PKK βοηθά το KDP να προσεγγίσει το
Goran, δείχνοντας μια βελτίωση στη παν-κουρδική πολιτική συνοχή.(4)
To Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD
) της
Συρίας είναι πολύ στενά συνδεδεμένο, και
συχνά θεωρείται ως προέκταση του PKK
(Κουρδικό Κόμμα Εργατών), μια μαχητική ομάδα, που μέχρι τις πρόσφατες
ειρηνευτικές συνομιλίες, διεξήγαγε μια μακρά και αιματηρή πολεμική εκστρατεία
εναντίον της Τουρκίας. Αποτελεί τον αντίπαλο του KDP του Μπαρζανί για την
ηγεσία των Κούρδων σε ολόκληρη την περιοχή. (5)
Κούρδοι από το Ιράκ, την Τουρκία και το Ιράν έχουν ενωθεί για να
υποστηρίξουν τους Κούρδους στη μάχη κατά των αραβικών δυνάμεων της Συρίας. Στρατιωτικά,
η συνεργασία μεταξύ των δυνάμεων Peshmerga της KRG και των άλλων ένοπλων
κουρδικών ομάδων εκτός της περιοχής του Β.Ιρακ εξακολουθεί να βρίσκεται επίσης
υπό διαπραγμάτευση. Οι σύριοι- Κούρδοι αγωνιστές έχουν
εκπαιδευτεί στο ιρακινό Κουρδιστάν από την Αστυνομική Δύναμη Zeravani, μια
ειδική ομάδα που υποστηρίζεται από την KRG. Στη συνέχεια στέλνονται πίσω να
προστατεύσουν την επικράτειά τους από τις προ-και αντι-κυβερνητικές δυνάμεις
στη Συρία.(6)
Το
PKK μάχεται επίσης στο πλευρό των
συρο-κουρδικών δυνάμεων από κούρδους αν και. οι Κούρδοι της Συρίας -οι
οποίοι πρόσκεινται στο ΡΚΚ- υποπτεύονται ότι η αντιπολίτευση χειραγωγείται από
την Άγκυρα.
Ο Anwar Haji Osman ,
Αναπληρωτής Υπουργός Υποθέσεων Peshmerga της KRG είπε ότι οι Peshmerga του
περιμένουν οδηγίες από την κουρδική εθνική ηγεσία για να κατευθύνουν τις
μελλοντικές στρατηγικές τους, μετά την ενέργεια από τον Μπαρζανί, που επίσημα
ορκίστηκε να υπερασπιστεί τους κούρδους στη Συρία.
Μία
εξήγηση για τα κίνητρα του Μπαρζανί,
που βρίσκονται πέραν από αυτά του
συνεδρίου, είναι η φιλοδοξία του να γίνει αυτός ο εθνικός ηγέτης των Κούρδων.(7) Αυτό
έχει ιδιαίτερη σημασία σε περίπτωση ενός πιθανού αγώνα για την εξουσία με τον
ηγέτη του PKK Οτσαλάν. Ο τελευταίος διατηρούσε ανέκαθεν την μεγαλύτερη λαϊκή
υποστήριξη μεταξύ των Κούρδων, στο δρόμο του και την άνευ όρων στάση του
σχετικά με την ανεξαρτησία του Μεγάλου Κουρδιστάν, ενώ ο πρώτος έχει επικριθεί
για στενότερη πολιτική, εστιασμένη στη " ομοσπονδοποίηση εντός του
Ιράκ" , προσέγγιση η οποία ευνόησε επίσης την αύξηση των πολιτικών και
οικονομικών δεσμών με την Τουρκία και μια κυβέρνηση παραδοσιακά εχθρική προς το
κουρδικό εθνικισμό.
Οι
τρέχουσες εξελίξεις αποτελούν μετατόπιση από το προηγούμενο μοντέλο, με πρωτοφανή βελτίωση της θέσης της KRG σε αυτή
την εξίσωση, επειδή ο πρόεδρος της, Μπαρζανί (4):
Καθοδηγεί
τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ του Οτσαλάν και της Τουρκίας,
πείθοντας τον ηγέτη του ΡΚΚ να αποσύρει τους μαχητές του και να εκτιμήσει τα
πλεονεκτήματα των διαπραγματεύσεων.
Εξάγει
την επιτυχημένη εικόνα του μοντέλου της KRG.
ως μη-ανταγωνιστικά κινούμενης, για την
απόκτηση της κρατικής της υπόστασης και μάλιστα σε όλα τα ζητήματα, εκτός από
το όνομα.
ως δελεαστική προς στους γειτονικούς κούρδους στις χώρες τις περιοχής, στο
να περιορίσουν την αποσχιστική τους πολιτική και τα υπονοούμενα και να
ακολουθήσουν το παράδειγμά του.
Ο
Hemin Hawrami ο Επικεφαλής εξωτερικών σχέσεων του Δημοκρατικού Κόμματος του
Κουρδιστάν (KDP) σημείωσε: « Ο Μπαρζανί δεν θέλει να αντιγραφεί επακριβώς [το Ιρακινό Κουρδικό μοντέλο], αλλά μάλλον, η
κάθε πλευρά θα πρέπει να συμφωνήσει σε μια φόρμουλα που να ταιριάζει στις δικές
της ικανότητες και την κατάστασή της». Παρ 'όλα αυτά, ο πρόεδρος της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν
(KRG) χρησιμοποιεί το ρόλο του, ως ο δημιουργός του πρώτου επιτυχημένου μοντέλου
κουρδικής διακυβέρνησης στη σύγχρονη ιστορία, ένα πρότυπο που πρέπει να
επιδιωχθεί, για να διασφαλίσει ότι οι μελλοντικές γειτονικές διοικήσεις Κούρδων
θα διάκεινται φιλικά προς το Ερμπίλ.
Κατά
την εισαγωγή του συνεδρίου, ο Μπαρζανί μίλησε για την επιθυμία του να δει τον
Ocalan ελεύθερο στην Τουρκία, και πρωθυπουργός της Περιφερειακής Κυβέρνησης του
Κουρδιστάν (KRG) Nechirwan (υιός) Μπαρζανί εξέφρασε την επιθυμία του να
επισκεφθεί τον Οτσαλάν κατά τη διάρκεια του προηγούμενο ταξιδιού του στην Τουρκία,
για να συζητήσουν τόσο το συνέδριο αλλά και την ειρηνική συνύπαρξη με την
Τουρκία.
Πρόεδρος
Μπαρζανί παίζει το διαπραγματευτικό χαρτί, από τη θέση του ως μεσολαβητής
μεταξύ της Άγκυρας και της Τεχεράνης και των ομάδων των κούρδων στην Τουρκία,
τη Συρία και το Ιράν, προκειμένου να ανοίξει ένα νέο δρόμο για το κουρδικό
εθνικιστικό σχέδιο, υπό την ηγεσία του. Το μεγάλο ερώτημα που
παραμένει είναι κατά πόσον ο ρόλος αυτός μπορεί να διατηρηθεί εάν και όταν
Οτσαλάν απελευθερωθεί. Ενώ η απάντηση παραμένει αβέβαιη, αυτό που είναι σαφές
είναι ότι κάθε μελλοντικό σενάριο διακανονισμού που θα επεξεργαστούν, θα γίνει,
έστω εν μέρει και από τον Μπαρζανί.
Η
σταθερότητα είναι επίσης ζωτικής σημασίας, για την αντιμετώπιση των προβλημάτων
μιας αναπτυσσόμενης οικονομίας, σε μια χώρα χωρίς επικοινωνία και διέξοδο σε
θάλασσα.(8) Οι σχέσεις Erbil-Άγκυρας έχουν γίνει πλέον αλληλοεξαρτώμενες
από τη θα ήταν από την φύση τους. Η KRG αναμένεται
να ξεπεράσει τη Γερμανία ως ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τουρκίας, και
πιο σημαντικά, οι αναμενόμενοι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου θα
επιτρέψουν το μεσόγειο Κουρδιστάν να εξάγει τεράστια αποθέματα πετρελαίου μέσω
της Τουρκίας, πολύ πιο αποτελεσματικά από ό, τι το σημερινό "εμπόριο του
φορτηγατζή."
Οι
δύο εταίροι (sic) συνδέονται και πολιτικά. Όταν στα τέλη του 2011, ο Άσαντ
χορήγησε στους κούρδους αυτονομία για να αποσταθεροποιήσουν την Τουρκία, ο
Μπαρζανί ηρέμησε την κατάσταση υπέρ της Τουρκίας, μεσιτεύοντας στο πλαίσιο της
Συμφωνίας του Erbil, τον Ιούλιο του 2012. Σε αυτή, το PKK- που συνδέεται με το Κόμμα
Δημοκρατικής Ένωσης (PYD ) κατέληξε σε συμφωνία
με το Κουρδικό Εθνικό Συμβούλιο (KNC),
μία ομάδα ομπρέλα για τα κουρδικά πολιτικά κόμματα της Συρίας, που
υποστηρίζονταν από το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (KDP) του Μπαρζανί. Αυτή
ήταν μια χειρονομία καλής πίστης, του
Μπαρζανί προς στην Άγκυρα που ήταν ανήσυχη και φοβάται πάντα τους δεσμούς
μεταξύ του PYD της Συρίας και το PKK στο έδαφός της. Με τη Συμφωνία του Erbil η
κυριαρχία του PYD έχει καθυποταχτεί και τώρα αυτό αγωνίζεται μαζί με την KNC
για να υπερασπιστεί περιοχές, όπως Darbasiyah στα συρο-τουρκικά σύνορα. Ο
ηγέτης του PYD Salih Μουσλίμ ταξίδεψε
ακόμη και στην Άγκυρα για να συζητήσει τις ιδιαίτερες διαρυθμίσεις με τον
Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου μέσα στον Αύγουστο.
Παρά
το γεγονός ότι στηρίζεται σε ένα ασταθές συμβιβασμό, η KRG ασκεί πλέον
σημαντική επιρροή στο συριακό Κουρδιστάν. Το κουρδικό Κόμμα
Δημοκρατικής Ένωσης (PYD ) στη
Συρία, που είχε αποκάλυψει την πρόθεσή του να κηρύξει κάποια μορφή αυτοδιάθεσης
στην πλειοψηφία των κουρδικών περιοχών
στη βορειοανατολική Συρία σήμερα κινείται πιο κοντά στο Δημοκρατικό Κόμμα του
Κουρδιστάν (KDP). Ο Abdul Hakim Bashar, ηγέτης του Κουρδικού Εθνικού
Συμβούλιου (KNC), επεσήμανε ότι «η πλειοψηφία των Κούρδων στη Συρία βλέπει αυτόν
[Μπαρζανί] ως εθνικό σύμβολο».(9)
Η επερχόμενη συνδιάσκεψη, στη συνέχεια, είναι
ένας ακόμη ελιγμός για να παγιώσει την επιρροή του μεταξύ των κουρδικών
κόμματων στη Συρία , την Τουρκία και το Ιράν, ώστε οι αρνητικές επιπτώσεις από
τις αναμενόμενες εσωτερικές συγκρούσεις των κούρδων, που απορρέουν από τις
πολιτικές αντιθέσεις των γειτονικών ηγεσιών, δηλαδή όπως η διαφορά του Erbil
έναντι του Qandil, θα είναι οι ελάχιστες δυνατές.
Το
συνέδριο έχει αναθερμάνει τον παλιό φόβο του αλυτρωτισμού στην περιοχή. Οι
ανησυχίες λοιπόν εκφράζονται από τις κεντρικές κυβερνήσεις της Τουρκίας, του
Ιράκ, της Συρίας και του Ιράν για την απόσχιση των κούρδων, τους υπενθυμίζουν
ότι η μεταξύ τους φαγωμάρα ενισχύει μόνο
τις εξωτερικές δυνάμεις.
Ο Μπαρζανί ίσως
και να ελπίζει ότι από αυτή τη νέα περιφερειακή εξίσωση των αυτονομιστικών
κινημάτων στα σύνορα του Κουρδιστάν, μια φιλική γειτονιά για τους Κούρδους θα
προκύψει, που θα προσφέρει θετικά στην περιφερειακή σταθερότητα που απαιτεί η Περιφερειακή
Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (KRG) για
την ασφάλεια και τη συνέχιση της οικονομικής ανάπτυξης στο Βόρειο Ιράκ..
Συμπέρασμα.
Ένας ανταγωνισμός για την ηγεσία όλων των κούρδων μπορεί να
προκύψει στο μέλλον, αλλά αυτή τη στιγμή που όλα είναι σκοτεινά από τους πολέμους και από την αβεβαιότητα για
το μελλοντικό χάρτη της Μέσης Ανατολής, υπάρχει η γενική αντίληψη μεταξύ των
περισσοτέρων από τα κουρδικά κόμματα ότι: κατά τη διάρκεια αυτής της
καθοριστικής χρόνιας η φωνή τους είναι πιο δυνατή όταν είναι ενωμένοι.
Δεν
θα πρέπει λοιπόν να διακινδυνευτεί η εθνική υπόθεση των κούρδων, με το να τεθεί
ως μοναδική επιδίωξη το «Μεγάλο Κουρδιστάν». Το κουρδικό ζήτημα θα μπορούσε σήμερα να κερδίσει σημαντικά, εάν
εξετασθεί για κάθε χώρα χωριστά, με την υποστήριξη της ενωμένης φωνής όλων των
κούρδων.
Παραπομπές
1.
Μασούντ Μπαρζανί ,
Ανακοίνωση ότι θα υπερασπιστεί των Κούρδων αμάχων στη Συρία, 22 AUG 2013 14:09,
KRG.org
2.
Aziz Sheikhani, “Southern Kurdistan, towards the past or
future?” 13/06/2013 00:00:00 http://www.kurdmedia.com
4.
Renad Mansour, Irfan Azeez «Οι
Κούρδοι σε μια νέα Μέση Ανατολή».,14 Αυγούστου 2013 15:35 t http://en.xeber24.net/
5.
Ibrahim
Khalil “Tribute to the
Kurdish role in Western Kurdistan” 04/08/2013 15:00:00 http://www.pukmedia.com/
6.
Reuters, PUKmedia,
“Iraqi Kurdistan rules out intervening over Syrian border”, 27/8/2013 13:50:00 KRG.org
7.
Khalid Mohammed , «Ο κούρδος
πρόεδρος Μασούντ Μπαρζανί μιλάει κατά τη διάρκεια μιας συνέντευξης στο
Associated Press», 25 Απριλίου, 2012, www.diplo-kurdi.com
8.
Ofra Bengio “Turkey: A Midwife for a Kurdish State” 13/06/2012 00:00:00 Juresalem http://www.jpost.com/
9.
PUKmedia from
Jpost, “The Kurdish awakening in Syria: Could it lead to regional war?”
24/8/2013 17:40:00 http://www.pukmedia.com/
