They sentenced me to twenty years of boredom
For trying to change the system from within
I'm coming now, I'm coming to reward them
First we take Manhattan, then we take Berlin…
( Με καταδίκασαν σε 20 χρόνια πλήξης
Για μια προσπάθεια να αλλάξω το σύστημα εκ των έσω
Έρχομαι τώρα, έρχομαι να τους ανταμείψω
Πρώτα θα πάρουμε το Μανχάταν, μετά θα πάρουμε το Βερολίνο…)
Leonard Cohen
Στις αρχές της δεκαετίας του ’30 μετά τη μεγάλη κρίση του ’29 η Ευρώπη παραδόθηκε σταδιακά στα άκρα. Στη Γερμανία η εξουσία περιήλθε στον Αδόλφο Χίτλερ και στη Γαλλία το ’37 κέρδισε τις εκλογές για πρώτη φορά ο Λέον Μπλουμ που θα μπορούσε να είναι ο Μελανσόν της εποχής.
Οι συνέπειες της κρίσης του ’29 δεν μπόρεσαν να αντιμετωπιστούν οριστικά ούτε με το ναζιστικό μοντέλο του απόλυτου κρατικού ελέγχου της οικονομίας, ούτε με το μοντέλο αύξησης των δημοσίων δαπανών μέσω επενδύσεων σε έργα υποδομής του Ρούσβελτ στις ΗΠΑ.
Την οριστική λύση έδωσε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος που μηδένισε το κοντέρ καταστρέφοντας υποδομές και υλικά αγαθά και κυρίως τις ψευδαισθήσεις περί κεκτημένων και πασιφισμού που είχαν δημιουργήσει οι δεκαετίες ευημερίας που προηγήθηκαν.
Το προχθεσινό αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των γαλλικών εκλογών ανέκοψε προς το παρόν το κύμα επέλασης των άκρων προς την εξουσία. Μελανσόν και Λεπέν αύξησαν τις δυνάμεις τους αλλά ηττήθηκαν...
Η νίκη του Εμανουέλ Μακρόν επί της Μαρίν Λεπέν ήταν αναμενόμενη τις τελευταίες εβδομάδες. Η νίκη αυτή μαζί με την επικείμενη της Άγκελα Μέρκελ στη Γερμανία αποτελούν προσωρινό ανάχωμα στην άνοδο του εθνολαϊκισμού σε ολόκληρη τη Δύση.
Η Ευρώπη τα επόμενα τέσσερα χρόνια μέχρι τις επόμενες εκλογές θα έχει μια ευκαιρία φυγής προς τα εμπρός και αποφυγής της στασιμότητας ή της διάλυσης και επιστροφής στα μεγέθη του έθνους κράτους που θα καταστήσουν τα μέλη της εύκολη λεία στις μεγάλες παγκόσμιες οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτικές παρουσίες, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα ή η Ινδία και δευτερευόντως δυνάμεις όπως η Ρωσία, η Βραζιλία κλπ.
Αν υπερισχύσουν οι κεντρομόλες δυνάμεις στην Ε.Ε., όπως δείχνουν οι μέχρι τώρα εξελίξεις, το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι θέμα χρόνου να επιστρέψει καθώς το μέγεθος των οικονομικών συναλλαγών με την Ε.Ε. καθιστά πιο επωφελή την παραμονή στην Ε.Ε.
Η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει την εσωτερική πρόκληση της αυξανόμενης δυσαρέσκειας που προκαλεί η μετακίνηση φθηνότερου εργατικού δυναμικού από την περιφέρειά της αλλά και εκτός αυτής προς τις πλουσιότερες χώρες...
Κυρίως όμως έχει να αντιμετωπίσει τη δυσαρέσκεια που προκαλεί η αποτυχία τα τελευταία χρόνια να ενσωματώσει τους μετανάστες από περιοχές εκτός Ευρώπης και ιδίως αυτό που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και σαν ισλαμική εισβολή.
Οι απόψεις του πατέρα Λεπέν και των διάφορων ακροδεξιών για την εξόντωση πληθυσμών στις κοιτίδες αναπαραγωγής τους με επιδημίες ή όπλα μαζικής εξόντωσης είναι παιδαριώδεις και εγκληματικές. Η Ευρώπη οφείλει να προστατεύσει τα σύνορά της αλλά και τις αξίες της με δημοκρατικούς τρόπους.
Η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει την πρόκληση του Brexit η οποία από μόνη της δεν θα ήταν δύσκολη υπόθεση λόγω της τεράστιας διαφοράς μεγεθών και ισχύος. Η Ευρώπη έχει όμως να αντιμετωπίσει και το ρήγμα προτεσταντικού Βορρά και του καθολικού-ορθόδοξου Νότου υπό το βάρος της αδυναμίας του νότου να ανταγωνιστεί οικονομικά το βορρά, κάτι που κάτω από την ομπρέλα του κοινού νομίσματος διευρύνει το χάσμα...
Η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει τη Ρωσία που σαν ένας από τους βασικούς ενεργειακούς προμηθευτές θα προτιμούσε να έχει να διαπραγματευτεί τους όρους με ένα τσούρμο μικρομεσαίων εθνικών κρατών παρά με μια οντότητα με διπλάσιο ή τριπλάσιο πληθυσμό και πολλαπλάσια οικονομική και στρατιωτική ισχύ από την ίδια.
Η Ρωσία παρεμβαίνει ανοιχτά στις υποθέσεις της Ευρώπης ενισχύοντας τις δυνάμεις της άκρας δεξιάς και άκρας αριστεράς που απεργάζονται τη διάλυση της Ευρώπης. Κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο οι Γερμανοί έστειλαν πίσω στη Ρωσία τον εξόριστο Λένιν με έναν πακτωλό χρημάτων και σε λίγα χρόνια κατάφερε να γονατίσει τη ρωσική αυτοκρατορία εκ των έσω με την επανάσταση των μπολσεβίκων. Κάτι ανάλογο φαίνεται πως επιχειρεί η Ρωσία σήμερα με την ΕΕ.
Η Ευρώπη εσχάτως έχει να αντιμετωπίσει και τις ΗΠΑ οι οποίες υπό την προεδρία Τραμπ αντιλαμβάνονται την Ευρώπη σαν οικονομικό και πολιτικό ανταγωνιστή ή ισότιμο εταίρο κάτι που δεν προτιμούν...
Η αλήθεια είναι πως οι πιθανότητες και η ιστορία είναι εναντίον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αλλά τα επόμενα τέσσερα χρόνια η Ευρώπη με επίκεντρο το γαλλογερμανικό άξονα πρέπει να βρει ικανοποιητικές απαντήσεις για πολλά εσωτερικά και εξωτερικά ερωτήματα που θέτει η πραγματικότητα.
Στα πλαίσια αυτών των απαντήσεων θα κριθεί και η μοίρα της Ελλάδας σε σχέση με τη θέση που θα κατέχει στη νέα αρχιτεκτονική πολλών ταχυτήτων που φαίνεται πως σχεδιάζουν Γάλλοι και Γερμανοί.
Έρχεται μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων όπου στην πρώτη ταχύτητα φαίνεται να είναι οι χώρες που ανήκουν στο Ευρώ και τη Σέγκεν και ακολουθούν οι άλλες σε ομόκεντρους κύκλους.
Το εγχείρημα δεν είναι εύκολο κυρίως λόγω της ανόδου του εθνολαϊκισμού και του ευρωσκεπτικισμού.
Οι αιτίες όμως που έχουν δημιουργήσει αυτό το κύμα αντίδρασης στην πρόοδο όπως εκφράζεται από το άνοιγμα των αγορών και των συνόρων με τον πρωτόγνωρο για το σύνολο της ανθρωπότητας υλικό και τεχνολογικό πλούτο έχουν να κάνουν με την πτώση του βιοτικού επιπέδου στη Δύση για μεγάλες κατηγορίες πληθυσμών.
Η διάλυση της Ευρώπης αντί να βελτιώσει αυτήν την κατάσταση θα την επιδεινώσει. Το θεμελιώδες πρόβλημα της Ευρώπης είναι πως ενώ διαθέτει το 7-8% του παγκόσμιου πληθυσμού, διαθέτει το 20% του παγκόσμιου ΑΕΠ και το 50% των παγκόσμιων κοινωνικών δαπανών.
Η μεγαλύτερη απειλή της Ευρώπης δεν είναι το ελεύθερο διεθνές εμπόριο αλλά η δημογραφική γήρανση. Η Ευρώπη έχει ανάγκη τους μετανάστες αλλά όχι υπό συνθήκες που θυμίζουν εισβολή ορδών όπως πριν την Πτώση της Ρώμης και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Η Ευρώπη χρειάζεται τους μετανάστες αλλά με την αποδοχή εκ μέρους αυτών των αξιών και της τήρησης των κανόνων του κοσμικού δυτικού κράτους.
Ο Τραμπ και οι εθνολαϊκιστές στην Ευρώπη όπως η Λεπέν, ο Γκρίλο ή ο ημέτερος χαμαιλέων νομίζουν πως αν κλείσουν τα σύνορα θα προστατέψουν τις θέσεις εργασίας. Δεν έχουν αντιληφθεί ακόμη πως τα τελευταία χρόνια τα ρομπότ καταργούν περισσότερες θέσεις εργασίας στη Δύση σε σύγκριση με τους Κινέζους και τους Μεξικάνους.
Ο αυτοματισμός είναι θέμα χρόνου να προκαλέσει ανάλογα προβλήματα ανεργίας στην Κίνα με αντίστοιχες κοινωνικές και πολιτικές εντάσεις.
Η απάντηση εκεί ποια είναι. Η κατάργηση των μηχανών;
Η νίκη Μακρόν στις γαλλικές εκλογές είναι μια ανάσα και μια παράταση. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια θα πρέπει να γίνουν στην Ε.Ε. όσα δεν έγιναν τα τελευταία δέκα, όταν όλα πάγωσαν μετά την απόρριψη του ευρωπαϊκού συντάγματος στο γαλλικό δημοψήφισμα.
Είναι παρήγορο πως σε μια αναμέτρηση του ευρωπαϊστή Μακρόν και της ευρωσκεπτικίστριας Λεπέν ο πρώτος κέρδισε τα 2/3 του εκλογικού σώματος. Τις τελευταίες δεκαετίες τα μεγαλύτερα εμπόδια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είχαν προκύψει από τη Γαλλία. Εκτός από το δημοψήφισμα του 2005 για το ευρωπαϊκό σύνταγμα και το 1954 η Γαλλική Βουλή είχε απορρίψει το σχέδιο για ενιαία ευρωπαϊκή άμυνα, προς ανακούφιση του Στάλιν.
Όπως γράφαμε και μετά το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου των γαλλικών εκλογών οι προοδευτικές δυνάμεις της φιλελεύθερης δημοκρατίας και της ανοιχτής κοινωνίας κέρδισαν μια μάχη και όχι τον πόλεμο.
Για την Ελλάδα η εκλογή Μακρόν ενισχύει την υπόθεση της παραμονής στο σκληρό πυρήνα της νέας ΕΕ. Στο εσωτερικό απαξιώνει περισσότερο την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που ιδεολογικά και πολιτικά κινείται κάπου μεταξύ Λεπέν και Μελανσόν, αλλά για λόγους ιδιοτελούς σκοπιμότητας υποδύεται κάποια θολή, δημαγωγική εκδοχή της σοσιαλδημοκρατίας του ’70.
kostas.stoupas@capital.gr
ΠΗΓΗ: capital.gr
