Ο Ελληνικός Στρατός στην εποχή των UAV: Το SPERWER και τι άλλαξε στις επιχειρήσεις

To UAV SPERWER ήταν το πρώτο σύστημα μη επανδρωμένου αεροχήματος που εντάχθηκε στο δυναμικό του Ελληνικού Στρατού και άλλαξε πολλά στο τρόπο επιχειρήσεων του πυροβολικού και της εναέριας παρατήρησης, γενικότερα.

... ανήκει στη κατηγορία MALE (Medium Altitude Long Endurance: Μέσου Ύψους, Μακράς Εμβελείας)... 

... ...

 

 

Του Σπύρου Μάρα, από το περιοδικό "ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ" (Οκτ 2009).
 Δείτε το πλήρες άρθρο: http://www.defencenet.gr/defence/media/SPERWER.pdf

The Myth of the End of Terrorism (By Scott Stewart | February 23, 2012)

In this week's Geopolitical Weekly, George Friedman discussed the geopolitical cycles that change with each generation. Frequently, especially in recent years, those geopolitical cycles have intersected with changes in the way the tactic of terrorism is employed and in the actors employing it.

The Arab terrorism that began in the 1960s resulted from the Cold War and the Soviet decision to fund, train and otherwise encourage groups in the Middle East. The Soviet Union and its Middle Eastern proxies also sponsored Marxist terrorist groups in Europe and Latin America. They even backed the Japanese Red Army terrorist group. Places like South Yemen and Libya became havens where Marxist militants of many different nationalities gathered to learn terrorist tradecraft, often instructed by personnel from the Soviet KGB or the East German Stasi and from other militants.

The Cold War also spawned al Qaeda and the broader global jihadist movement as militants flocking to fight the Soviet troops who had invaded Afghanistan were trained in camps in northern Pakistan by instructors from the CIA's Office of Technical Services and Pakistan's Inter-Services Intelligence directorate. Emboldened by the Soviet withdrawal from Afghanistan, and claiming credit for the subsequent Soviet collapse, these militants decided to expand their efforts to other parts of the world.

The connection between state-sponsored terrorism and the Cold War ran so deep that when the Cold War ended with the Soviet Union's collapse, many declared that terrorism had ended as well. I witnessed this phenomenon while serving in the Counterterrorism Investigations Division of the Diplomatic Security Service (DSS) in the early 1990s. While I was in New York working as part of the interagency team investigating the 1993 World Trade Center bombing, a newly appointed assistant secretary of state abolished my office, declaring that the DSS did not need a Counterterrorism Investigations Division since terrorism was over.

Though terrorism obviously did not end when the Berlin Wall fell, the rosy sentiments to the contrary held by some at the State Department and elsewhere meant that there was no impetus to mitigate the growing jihadist threat or protect diplomatic facilities from it. The final report of the Crowe Commission, which was established to review the twin August 1998 bombing attacks against the U.S. embassies in Nairobi and Dar es Salaam, explicitly noted this neglect of counterterrorism and security programs, as did the 9/11 Commission report.

The 9/11 terrorist attacks triggered a shift in international geopolitics by leading the United States to concentrate the full weight of its national resources on al Qaeda and its supporters. Ironically, by the time the U.S. government was able to shift its massive bureaucracy to meet the new challenge, creating huge new organizations like the Department of Homeland Security, the efforts of the existing U.S. counterterrorism apparatus had already badly crippled the core al Qaeda group. Though some of these new organizations played important roles in helping the United States cope with the fallout of its decision to invade Iraq after Afghanistan, Washington spent billions of dollars to create organizations and fund programs that in hindsight were arguably not really necessary because the threats they were designed to counter, such as al Qaeda's nuclear briefcase bombs, did not actually exist. As George Friedman noted in the Geopolitical Weekly, the sole global superpower was badly off-balance, which caused an imbalance in the entire global system.

With the continued diminution of the jihadist threat, underscored by the May 2011 death of Osama bin Laden and the fall in Libya of the Gadhafi regime (which had long employed terrorism), once again we appear on the brink of another cyclical change in the terrorism paradigm. These events could again lead some to pronounce the death of terrorism.

Several developments last week served to demonstrate that while the perpetrators and tactics of terrorism (what Stratfor calls the "who" and the "how") may change in response to larger geopolitical cycles, such shifts will not signal the end terrorism.

The Nature of Terrorism

There are many conflicting definitions of terrorism, but for our purposes we will loosely define it as politically motivated violence against noncombatants. Many terrorist acts have a religious element to them, but that element is normally related to a larger, political goal: Both a militant anti-abortion activist seeking to end legalized abortion and a jihadist seeking to end the U.S. military presence in Iraq may act according to religious principles, but they ultimately are pursuing a political objective.

Terrorism is a tactic, one employed by a wide array of actors. There is no single creed, ethnicity, political persuasion or nationality with a monopoly on terrorism. Individuals and groups of individuals from almost every conceivable background -- from late Victorian-era anarchists to Klansmen to North Korean intelligence officers -- have conducted terrorist attacks. Because of the impreciseness of the term, Stratfor normally does not refer to individuals as terrorists. In addition to being a poor descriptor, "terrorist" tends to be a politically loaded term.

Traditionally, terrorism has been a tactic of the weak, i.e., those who lack the power to impose their political will through ordinary political or military means. As Carl von Clausewitz noted, war is the continuation of politics by other means; terrorism is a type of warfare, making it also politics by other means. Because it is a tactic used by the weak, terrorism generally focuses on soft, civilian targets rather than more difficult-to-attack military targets.

The type of weapon used does not define terrorism. For example, using a vehicle-borne improvised explosive device against an International Security Assistance Force firebase in Afghanistan would be considered an act of irregular warfare, but using it in an attack on a hotel in Kabul would be considered an act of terrorism. This means that militant actors can employ conventional warfare tactics, unconventional warfare tactics and terrorism during the same campaign depending on the situation.

Terrorist attacks are relatively easy to conduct if they are directed against soft targets and if the assailant is not concerned with escaping after the attack, as was the case in the Mumbai attacks in 2008. While authorities in many countries have been quite successful in foiling attacks over the past couple of years, governments simply do not have the resources to guard everything. When even police states cannot protect everything, some terrorist attacks invariably will succeed in the open societies of the West.

Terrorist attacks tend to be theatrical, exerting a strange hold over the human imagination. They often create a unique sense of terror dwarfing reactions to natural disasters many times greater in magnitude. For example, more than 227,000 people died in the 2004 Asian tsunami versus fewer than 3,000 on 9/11, yet the 9/11 attacks produced a worldwide sense of terror and a geopolitical reaction that has had a profound and unparalleled impact on world events over the past decade.

Cycles and Shifts

A number of events last week illustrate the changes happening in the terrorism realm and demonstrate that, while terrorism may change, it is not going to end.

On Feb. 17, the FBI arrested a Moroccan man near the U.S. Capitol in Washington who allegedly sought to conduct a suicide attack on the building. The suspect, Amine el Khalifi, is a clear example of the shift in the jihadist threat from one based on the al Qaeda core group to one primarily deriving from grassroots jihadists. As Stratfor has noted for several years, while these grassroots jihadists pose a more diffuse threat because they are harder for national intelligence and law enforcement agencies to focus on than hierarchical groups, the threat they pose is less severe because they generally lack the terrorist tradecraft required to conduct a large-scale attack. Because they lack such tradecraft, these grassroots militants tend to seek assistance to conduct their plots. This assistance usually involves acquiring explosives or firearms, as in the el Khalifi case, where an FBI informant posing as a jihadist leader provided the suspect with an inert suicide vest and a submachine gun prior to the suspect's arrest.

While many in the media tend to ridicule individuals like el Khalifi as inept, it is important to remember that had he succeeded in finding a real jihadist facilitator rather than a federal informant, he could have killed many people in an attack. Richard Reid, who many people refer to as the "Kramer of al Qaeda" after the bumbling character from the television show Seinfeld, came very close to taking down a jumbo jet full of people over the Atlantic because he had been equipped and dispatched by others.

Still, the fact remains that the jihadist threat now predominantly stems from unequipped grassroots wannabes rather than teams of highly trained operatives sent to the United States from overseas, like the team that executed the 9/11 attacks. This demonstrates how the jihadist threat has diminished in recent years, a trend we expect to continue. This will allow Washington to increasingly focus attention on things other than jihadism, such as the fragmentation of Europe, the transformation of global economic production and Iran's growing regional power. It will mark the beginning of a new geopolitical cycle.

Last week also brought us a series of events highlighting how terrorism may manifest itself in the new cycle. On Feb. 13, Israeli diplomatic vehicles in New Delhi, India, and Tbilisi, Georgia, were targeted with explosive devices. In Tbilisi, a grenade hidden under a diplomatic vehicle was discovered before it could detonate. In New Delhi, a sticky bomb placed on the back of a diplomatic vehicle wounded the wife of the Israeli defense attache as she was headed to pick up her children from school.

On Feb. 14, an Iranian man was arrested after being wounded in an explosion at a rented house in Bangkok. The explosion reportedly occurred as a group was preparing improvised explosive devices for use against Israeli targets in Bangkok. Two other Iranians were later arrested (one in Malaysia), and Thai authorities are seeking three more Iranian citizens, two of whom have reportedly returned to Iran, alleged to have assisted in the plot.

While these recent Iranian plots have failed, they nonetheless highlight how the Iranians are using terrorism as a tactic in retaliation for attacks Israel and Israeli surrogates have conducted against individuals associated with Iran's nuclear program.

It is also important to bear in mind as this new geopolitical cycle begins that terrorism does not just emanate from foreign governments, major subnational actors or even transnational radical ideologies like jihadism. As we saw in the July 2011 attacks in Norway conducted by Anders Breivik and in older cases involving suspects like Eric Rudolph, Timothy McVeigh and Theodore Kaczynski in the United States, native-born individuals who have a variety of grievances with the government or society can carry out terrorist attacks. Such grievances will certainly persist. 

STRATFOR
221 W. 6th Street, Suite 400
Austin, TX 78701 US

Τι είν' η Χαλκίδα; (της Ελένης Σταματούκου)

«Νάν' σπασμένοι οι δρόμοι, νά φυσάει ο νότος κι εγώ καταμονάχος καί νά λέω: τί πόλη!»
(Απόσπασμα από τη «Χαλκίδα», του Γιάννη Σκαρίμπα, από τη συλλογή «Ουλαλούμ»).

---

Χαλκίδα μια πόλη σε μετάβαση, περιτριγυρισμένη από θάλασσα που τα νερά της αλλάζουν φορά κάθε 6 ώρες. Μια πόλη που με το ένα πόδι πατάει στη Στερεά και με το άλλο στην Εύβοια. Έτσι που είναι χωρισμένη στα δυο φαντάζει ακόμα πιο μπερδεμένη. Ίσως φταίει και η σιδερένια γέφυρα που συνέχεια ανοιγοκλείνει υπενθυμίζοντας της, τη διττή της φύση. Πόλη των ποιητών, των τρελών, του καφέ και του Σαββατοκύριακου, προάστιο της Αθήνας;

Μα τι είναι τελικά η Χαλκίδα;
…είναι μπαρ

Το Ευάν είναι ένα ιδιαίτερο και αλλόκοτο μπαρ, λίγο ρετρό λίγο κιτς λίγο απ’ όλα. Αγαπάει τους Beatles, τα Ιταλικά κόμικς του 60 και τον σκύλο του τον Κώστα. Γεννήθηκε τον Ιούνιο του 2001 από τις αδελφές Ευαγγελία και Άννα. Χατζηνούσκα. Εξόριστες τότε στην πόλη, (κατάγονται από τη Βόρεια Ελλάδα) και χωρίς δουλειά θέλησαν να κάνουν κάτι και απλά έφτιαξαν ένα μπαρ. Αν και μόλις 10 χρονών, το μικρό Ευάν πίνει και καπνίζει πολύ, χτυπιέται στα πατώματα μέχρι το πρωί ακούγοντας garage, alternative rock, proto punk και indie. Κάνει παρουσιάσεις βιβλίων, και διοργανώνει μικρές μουσικές και θεατρικές παραστάσεις.
Στέκι τρελών, ποιητών και απόκληρων, έχει ορκισμένους εχθρούς και πολύ πιστούς φίλους. Είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος, που τα πρωινά μεταμορφώνεται σε άνδρα, ενώ τα βράδια καταλήγει πάντα ως γυναίκα. Έχει κλείσει και έχει ανοίξει πολλές φορές. Άλλοτε επειδή δεν άντεξε να αγαπιέται τόσο και άλλοτε λόγω του ότι ήταν σκανδαλιάρικο και παραβίαζε τους κανόνες για τις ώρες κοινής ησυχίας. Παραδομένο στα πάθη του, αλλά συμφιλιωμένο με τον εαυτό του σκιαγραφεί τη νύχτα της πόλης.
ΕΥΑΝ, Καρύδα 2, τηλ.22210-21133

---

…είναι ποδήλατο

Και ξαφνικά μια άνοιξη η πόλη γέμισε ποδηλάτρες. Όλα ξεκίνησαν αυθόρμητα, ακριβώς πριν ένα χρόνο. Δυο φίλοι, κοντά στα 30, ο Κωνσταντίνος και ο Θοδωρής, ερχόμενοι από Αθήνα και Θεσσαλονίκη αντίστοιχα, επέστρεψαν στην πόλη που μεγάλωσαν. Μη αποδεχόμενοι αυτό που βρήκαν, αποφάσισαν να δημιουργήσουν την πόλη που θέλουν να ζήσουν. Και οι δυο λάτρεις τους ποδηλάτου, χωρίς πολύ σκέψη γέμισαν ένα βράδυ με αφίσες τους τοίχους της, καλώντας τους κατοίκους της να συμμετάσχουν στην πρώτη ποδηλατοπορεία.
Έτσι λοιπόν, από την άνοιξη μέχρι τα τέλη του φθινοπώρου κάθε Κυριακή, η παραλία γεμίζει με ποδήλατα και ήχους από κόρνες. «Το ποδήλατο είναι ένα αταξικό και ανθρώπινο μέσο. Στόχος της ομάδας μας είναι να ενδιαφερθεί ο κόσμος για το ποδήλατο, να κοινωνικοποιηθεί και να αισθανθεί τις πραγματικές του ανάγκες. Λειτουργούμε καλύτερα όλοι όταν οργανωνόμαστε σε ομάδες, παρά όταν καταναλώνουμε σα μονάδες» λέει ο Θοδωρής.

---

…είναι άνθρωποι

Ο κύριος Γιώργος έχει μπλε υγρά μάτια. Τον συναντάς είτε πάνω στο ποδήλατο του, είτε αργά το πρωί στο μπαρ του, που έχει μαζί με την ανιψιά του τη Δήμητρα. Θα σε κεράσει άφθονα τζιν τόνικ και θα μιλήσετε για ώρες για το ησυχαστήριο του τη Χιλιαδού, για την κόρη του Νεφέλη, για το φίλο του τον κ. Δημήτρη, για της αλητείες στην Αθήνα και για το Cupid Cute, ένα από τα πρώτα μπαρ της πόλης.
Ήταν τότε οι εποχές που ακόμα οι φίλοι μαζεύονταν και έκαναν όμορφα πράγματα. Ο καιρός πέρασε, το σπίτι που στεγαζόταν το Cupid Cute ξενοικιάστηκε και σειρά είχε η Αθήνα. Θα ήταν μάλλον τότε που ο κ. Γιώργος θα άκουγε Rolling Stones, θα κάπνιζε άφιλτρα τσιγάρα και θα πλήγωνε πολλές γυναίκες. Μποέμικη ζωή και μεγάλοι έρωτες.
Ο αστικός μύθος λέει ότι διαμόρφωσε τη νύχτα της πόλης, τώρα πια δραπέτευσε σε αυτήν. «Η Χαλκίδα έχει χάσει τη συνοχή της σαν κοινωνία. Ίσως η κρίση φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά. Πραγματικά θέλω να ξαναδώ τους Χαλκιδαίους να μιλάνε και να κάνουνε παρέα» λέει ο κύριος Γιώργος.
Coffee Shop 7 Janetto’s, Ερμού 7 Χαλκίδα, 221073426

---

…είναι Σούπερ ήρωες

Στη Χαλκίδα ζει ένας σούπερ ήρωας. Η «Μυστική Ταυτότητα» είναι ένας καθημερινός νευρωτικός άνθρωπος, ολίγον τι ξεροκέφαλος, ιδεαλιστής, που κυνηγά να βρει την ευτυχία. Έχει βρεθεί σε μια πόλη, στην περιφέρεια του δυτικού κόσμου, που όλα τα γεγονότα λιμνάζουν σαν απόνερα. Φοράει μια στολή και μια μάσκα και περιφέρεται μέσα στην πόλη, προσπαθώντας να αισθανθεί χρήσιμος. Στις μικρές πόλεις όλοι γνωρίζονται μεταξύ τους, αυτός όμως έχει ανάγκη να ξεχωρίσει, να κάνει κάτι διαφορετικό, να σώσει την πόλη.
Δυστυχώς όμως στη Χαλκίδα δεν έχεις να κάνεις και πολλά σα σούπερ ήρωας. Εκείνος γκρινιάζει και μερικές φορές σκέφτεται να φύγει, αλλά είναι από τους χαρακτήρες που δε θα έφευγαν ποτέ από τον τόπο τους εξάλλου όπως υποστηρίζει «οι θαρραλέοι πάντα μένουν και προσπαθούν». Κανείς δε ξέρει ποιος πραγματικά είναι. Καμιά φορά, θα τον δεις να κυκλοφορεί μεταξύ Καναπίτσας, Σουβάλας και Παλιάς Γέφυρας.
Η «Μυστική Ταυτότητα» είναι μια σειρά κόμιξ που επιμελείται ο 32χρονος Χαλκιδαίος καλλιτέχνης Πέτρος Χριστούλιας, και εκδίδεται στο τοπικό free press «Αν».

---

...είναι φεστιβάλ

Κάθε Οκτώβρη, η Χαλκίδα για 5 μέρες γίνεται κινηματογραφική. Εδώ και 5 χρόνια διοργανώνεται στην πόλη το φεστιβάλ ελληνικού ντοκιμαντέρ, του πρώτου μάλιστα στην Ελλάδα. Μέσα σε αυτά τα χρόνια πάνω από 500 σκηνοθέτες πέρασαν από τη Χαλκίδα και άλλες τόσες ταινίες προβλήθηκαν. Την ιδέα για το φεστιβάλ είχε ο σκηνοθέτης κ. Σταύρος Ιωάννου και οι συνεργάτες του. «Θέλαμε να δημιουργήσουμε μια πλατφόρμα του ελληνικού ντοκιμαντέρ.
Το ντοκιμαντέρ επειδή έχει σαν πρώτη ύλη την πραγματικότητα, μπορείς να το κάνεις με λίγα χρήματα. Παρά την οικονομική ύφεση, οι δημιουργοί του ευτυχώς συνεχίζουν και εκφράζονται. Το θέμα βέβαια είναι και η αποδοχή του κόσμου. Οι Χαλκιδαίοι αν και αρχικά ήταν ένα αδοκίμαστο κοινό ανταποκρίθηκε δεόντως. Στόχος του φεστιβάλ είναι να συνεχίσει να υπάρχει. Πιστεύω ότι η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Εύβοιας θα συνεχίσει να ενισχύει οικονομικά το θεσμό» λέει ο κ. Ιωάννου.
www.docfest.gr

---

…είναι ένα γκαράζ

Σε ένα υγρό υπόγειο γκαράζ κάποιος ξέχασε για ώρες τα μικρόφωνα ανοικτά. Μηχανές και αυτοκίνητα πατάνε πάνω σε λάθος νότες και φωνάζουν δυνατά «πάμε από την αρχή». Ο Θεοδόσης Χριστοδούλου 26 χρονών και ο 27χρονος Δημήτρης Μούτουπας, μέλη της μπάντας Gomgoma, σχηματίζουν συγχορδίες πάνω σε ηλεκτρικές κιθάρες και σολάρουν στα ντραμς σε stone desert rock ρυθμούς. «Το υπόγειο υπάρχει 12 περίπου χρόνια.
Εμείς νοικιάζουμε το στούντιο μας τα τελευταία 5. Στη Χαλκίδα υπάρχουν μόνο δυο επαγγελματικά στούντιο παραγωγής. Εμείς επειδή δε μπορούσαμε κάθε φορά να πληρώνουμε 12 και 15 ευρώ την ώρα, για να κάνουμε πρόβα τα κομμάτια μας, βρήκαμε αυτόν το χώρο. Είναι και άλλες μπάντες που στεγάζονται εδώ. Μακάρι να υπήρχαν και άλλα τέτοια γκαράζ στην πόλη. Η πόλη αρχίζει σιγά σιγά και αποκτάει μουσικό χαρακτήρα, λίγο τη νυκτερινή της ζωή να φτιάξει και όλα θα πάνε καλύτερα» υποστηρίζουν οι Gomgoma.

---

…είναι ο Δημήτρης Μυταράς

«Η Χαλκίδα είναι η πατρίδα μου, ένα μέρος που δε μπορώ να αποχωριστώ. Είναι μια θάλασσα την οποία αγαπώ και με λυπεί που την καταστρέφουμε με την υπέρ αλίευση. Είναι η πόλη που προσπαθούμε να κάνουμε κάτι, που δε γίνεται πολύ εύκολα. Είναι εμείς, εγώ ο ίδιος. Έχω ζήσει εδώ από μικρό παιδί. Είναι σαν το σπίτι μου. Τι μπορεί να πει κανείς για το σπίτι του; Έχω γράψει ποιήματα, έχω ζωγραφίσει πίνακες που δηλώνουν την καταγωγή μου. Δεν το έκανα επίτηδες ξέρετε. Την κατοικώ μονίμως είτε είμαι εδώ, είτε είμαι κάπου αλλού. Αισθάνομαι ασφαλής εδώ. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής σπρώχνει προς τα άκρα. Η Χαλκίδα είναι μια άκρη και εγώ θέλω να έρθω να μείνω εδώ μόνιμα κάποτε. Είναι κοντά στην Αθήνα, αλλά αυτό δεν το έχει εκμεταλλευτεί σωστά. Μια πόλη ξεχωρίζει όταν αξιοποιεί τις ιδιαιτερότητες της.

Έχω προτείνει κατά καιρούς να γίνουν διάφορα πράγματα, δε νομίζω όμως ότι η δημιουργία συντελείται με δημοσιοϋπαλληλικούς κανόνες. Χρειάζονται κυρίως άνθρωποι που ξέρουν να θυσιάζονται. Πρέπει να είναι κανείς και λίγο φιλόδοξος για να προχωρήσει μπροστά. Εμένα δε με ενδιαφέρει η υστεροφημία. Ο άνθρωπος συμμαζεύεται στον εαυτό του όσο μεγαλώνει και βρίσκει ωραία πράγματα στην απλότητα. Δεν είμαι και τίποτα σπουδαίο. Ήμουν ένας άνθρωπος που κάτω από την πίεση των καταστάσεων έκανε πολλά και διάφορα, αυτό δε νομίζω ότι είναι κάτι. Πιστεύω ότι το έργο που κάνει η γυναίκα μου είναι πιο σημαντικό. Για το μέλλον είμαι φύση αισιόδοξος, βλέπω το ποτήρι πάντα μισογεμάτο και προς τα επάνω. Ξέρετε στις δύσκολες στιγμές ο καθένας μπορεί να κάνει τα πάντα.

Θυμάμαι όταν ήμουν φοιτητής στο Παρίσι, μόλις είχα παντρευτεί και δε μας έφταναν τα λεφτά. Για να επιζήσω λοιπόν, έκανα όλες τις δουλειές, κόλλαγα αφίσες και έβαφα σπίτια. Έχω βάψει σπίτια που αν τα έκανα πίνακες θα κέρδιζα πολλά λεφτά. Στην Ελλάδα μας λείπει ο πολιτισμός και δε μιλάω για τις τέχνες, εννοώ τις συνειδήσεις των ανθρώπων. Ο πολιτισμός κάνει τη διαφορά. Εγώ είμαι πρόθυμος για το οτιδήποτε. Μόνο να μην αργήσετε πολύ…».

---

…είναι γεμάτη Αν

Το Αν είναι δωρεάν και είναι ένα από το πρώτα free press της Χαλκίδας. Πρώτη φορά κυκλοφόρησε το Σεπτέμβρη του 2008. Μοιάζει με εφημερίδα, αλλά είναι περιοδικό. Μυρίζει γιασεμί, έχει γεύση κυδώνι γλυκό και σου διηγείται ιστορίες επιστημονικής φαντασίας. Τυπώνεται σε ένα παλιό πατητήρι έξω από τη Χαλκίδα. Θα το δεις να κυκλοφορεί μια φορά το μήνα σε διάφορα μπαρ, κομμωτήρια, καφέ, καταστήματα που πουλάνε λαμπτήρες, αλλά και σε επιλεγμένα σημεία της Αθήνας.
Πάντα αγωνιά αν θα βγει, αν θα διαβαστεί, αν θα αγαπηθεί. Ο Αντώνης Παναγιωτόπουλος Πιπεριάν, η Νατάσσα Σέρβου και ο Στάθης Καραστάθης είναι η Αγία Τριάς του περιοδικού. «Στην αρχή όταν πρωτοβγήκε το Αν, αντιμετωπίσαμε πρόβλημα. Όλοι μας ρωτούσαν πόσο έκανε. Το αναγνωστικό κοινό της Χαλκίδας δεν είναι εκπαιδευμένο ακόμα στα free press. Αυτοί που μας διαβάζουν, είναι κυρίως αυτοί που έχουν έντονους δεσμούς με την Αθήνα.
Σιγά σιγά όμως θα μάθουν να μας αναζητούν» λέει ο Αντώνης. «Θέλαμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό, γι’ αυτό δημιουργήσαμε το Αν, ένα περιοδικό για τη Χαλκίδα, γραμμένο από τους ανθρώπους της» συμπληρώνει η Νατάσσα. «Αυτό που θέλουμε, είναι να συνεχίσουμε να υπάρχουμε» συμπληρώνει ο Στάθης.

---

…είναι ο άνθρωπος Γιάννης Σκαρίμπας

Η εγγονή του ποιητή, Ελένη Σκαρίμπα μιλάει για τον παππού της. «Ο παππούς μου ήταν κοντός (γελάει), με έντονες ιδιορρυθμίες και έντονα πάθη. Περίεργος άνθρωπος, εκρηκτικός και συνάμα πολύ τρυφερός. Δε θα μπορούσε να ήταν και αλλιώς. Είχε μέσα στο μυαλό τέτοιες αναζητήσεις που έβγαινε από το όρια του φυσιολογικού. Ακολουθούσε άλλα μονοπάτια, από αυτά που συνήθως περπατούν οι κανονικοί άνθρωποι. Στη Χαλκίδα βρέθηκε τυχαία και την αγάπησε παράφορα.

Μια τρελόπολη είναι και αυτή, σήκωνε την ιδιορρυθμία του, γι’ αυτό άλλωστε και δεν έφυγε ποτέ μακριά της. Θυμάμαι όταν ήμουν παιδί με πήγαινε στην αγαπημένη του παραλία και με κέρναγε υποβρύχιο, ενώ τις γιορτές μου αγόραζε κούκλες από τον Μπαφέρο (παλιό κατάστημα). Ξέρεις, όταν είσαι παιδί δε δίνεις μεγάλη σημασία στη σχέση σου με τον παππού σου. Πήρα πολύ αγάπη από τον Σκαρίμπα. Τον έχω συγχωρέσει για πολλά που έχει κάνει. Δεν έχω να θυμηθώ τίποτα άσχημο για αυτόν. Για εμένα ο Σκαρίμπας είναι απλά ο παππούς μου και όχι ο ποιητής και ο συγγραφέας σας»...

---

Ελένη Σταματούκου

Γεννήθηκε στο Χολαργό και μεγάλωσε στη Χαλκίδα. Σπούδασε μπακάλικες-βαλκανικές σπουδές στη Φλώρινα και ανατομία ενός εγκλήματος-κοινωνική ανθρωπολογία στο Brighton. Έζησε, έγραψε, χόρεψε, ξενύχτησε και ονειρεύτηκε στην Κων/πόλη, αλλά τελικά την κέρδισε η Αθήνα. Όταν ήταν μικρή, ήθελε να γίνει η κεντρική πρωταγωνίστρια στην τουρκική σαπουνόπερα Aşk-ı Memnu (Πειρασμός), αλλά τελικά κατέληξε να συνεργάζεται με την εφημερίδα Κέρδος και να γράφει για τα ανεκπλήρωτα όνειρα της στο μπλογκ της.

The European Union's Proposed Intelligence Service written by: Dr. John M. Nomikos, 27-Jun-05

Dr. John M. Nomikos is the Director of the Research Institute for European and American Studies (RIEAS).

The Maastricht Treaty seized the opportunity in 1991 to catalyze the European Union intelligence-sharing process when the Treaty laid the foundations for a Common Foreign and Security Policy (C.F.S.P.) including the eventual framing of a common defense. In addition, on November 14, 1995, in Madrid, assessments were investigated and promises made to contribute towards enhancing European security and intelligence arrangements with the conclusion that the development of intelligence cooperation was important for operational capabilities.

Most important, at the British-French Summit at St. Malo in 1998, it was stated that intelligence was fundamental to the success of the European Union, and that it must be given appropriate structures and a capacity for the analysis of situations, sources of intelligence, and a capability for relevant strategic planning without unnecessary duplication. This notion was also reinforced in the Amsterdam Treaty of 1997 in order to create a policy of planning and an early warning unit.

Moreover, intelligence and security analysts in the European Union member states who promote the idea of a European common intelligence policy argue that intelligence collaboration is already taking place successfully around the world: in the E.U. Satellite Center in Spain; the Situation Center at the United Nations in New York; and the informal gathering of the Club of Berne in Switzerland. However, the toughest challenge for the European Union has been the highly sensitive area of intelligence-sharing. The European Union has decided that from January 1, 2008, any information available in one country should be available in all other 25 member states.

The Role of an Intelligence Service within the European Union Mechanism

Improving intelligence cooperation is a top priority but, in the long-term, the root causes of conflicts must be understood and addressed. An emerging intelligence service in the European Union should have as its most important task the analysis of overtly gathered information and preparing it for use by policymakers. A first step towards improving intelligence sharing was the establishment of the Joint Situation Center (SITCEN) for intelligence analysis within the Council Secretariat. One of its goals is to bring together experts from both the intelligence and security services.

How a European Union intelligence service might fit in the overall European Union mechanism and what its shape and role might be is a prospective challenge for the member states in the coming decades. Eventually, by establishing an intelligence service, Europe might be able to foresee a situation which could be threatening to the European Union states such as a crisis in the Balkans or prospective religious turmoil or biochemical attacks to terrorist acts; the Council of Ministers should be involved as well by informing appropriately their national intelligence services.

Since the Council of Ministers is the official decision-making body of the European Union, it should receive reports and analyses from the European Union intelligence service. However, the problem here is that a minister of foreign affairs might have difficulties and conflicts in dealing with the foreign affairs of his own country and that of the European Union at the same time. Of course, there are ways around this; for instance, the creation of a Committee on European Intelligence could refer directly to the European Union Commission.

On the other side, the European Parliament would be the one to approve the budget of the European Union intelligence service. In the U.S., Congress is also responsible for the approval of the budget of the Central Intelligence Agency. The European Parliament could in the future also become the institution to provide oversight over the European Union's intelligence service operations comparable to U.S. Congressional oversight over the intelligence community in the United States.

Since the European Union member states address the possibilities of a future European Army, even if it remains simply a peacekeeping facility, it can be reasoned that they should also address the creation of an intelligence policy. Reduced duplication and closed cooperation among the member states offers an opportunity for efficient intelligence cooperation.

Analyzing the Reasons for a European Union Intelligence Service

The European Union as an entity has become an increasingly important factor on the Continent since the revival of the European Community through the Single European Act (S.E.A.) signed in 1986. S.E.A. is the official name for the 1992 program for the opening up of borders among its members. The European Union, together with the United States and the United Nations, has also become a force of some importance outside the European continent.

But the instability of the North African region, as well as in the former Soviet states, will affect the enlarging European Union. Islamic fundamentalism is reemerging in the North African states, alongside an increase in terrorism. Southern European Union member states such as Spain, Portugal, Italy and Greece are facing the effects of demographic trends (via illegal immigration).

The European Union's interior and justice ministers were clearly reluctant to hand over any major national intelligence function to a European government at a time when ad hoc arrangements among the major national intelligence services in the European Union -- and with the United States -- are currently in the forefront in the campaign against al-Qaeda and related Islamic extremist groups.

Eventually, the European Union's interior and justice ministers did agree on closer cooperation on certain security issues, and discussed the appointment of a new counter-terrorism coordinator. An important point of agreement between the ministers at the meeting was to "create a clearinghouse, where for the first time investigating judges, police, and intelligence services can direct sensitive information which would become available in real time to all members."

The various forms of cooperation so far have been based on the secret services of the major countries. Owing to this fact, it is not surprising that small states deprived of their own effective intelligence services, which would be capable of recognizing and neutralizing terrorist threats, are insisting on the creation of a European intelligence organization. Those small states are also unsatisfied with the present cooperation with the states bearing such services. On the other hand, the countries with effective intelligence services, such as the so-called "Big Five" (Italy, U.K., Germany, France and Spain) which together with the Netherlands and Sweden participate in SITCEN, are against revolutionary changes in the present system of intelligence cooperation in the European Union.

Moreover, the Belgian and Austrian governments have suggested creating a European Union intelligence service modeled on the Central Intelligence Agency in order to fight terrorism; the interior ministers from the top five European countries were unwilling to agree on how to share intelligence with all 25 members and other states. And the European Union's past unwillingness to cooperate on counter-terrorism has caused strain, in particular with Washington, because of U.S. demands to collect personal data on airline passengers.

The next step in the process of creating an intelligence service in Europe would be to distribute tasks according to the operational and informational capacities of a given national service. For instance, French intelligence has been traditionally interested in Africa, and Spain in South America, while new members in the European Union are to some extent experienced with the former U.S.S.R. countries as well as the Balkans and the Middle East. It would also be possible to make of wider use by the European Union's analytical and intelligence units of the following: information and non-governmental analyses as well as research centers, private, scientific and related to economics, which rely upon open source intelligence.

Overcoming Obstacles to the Development of the European Union Intelligence Structure

European intelligence cooperation to date has been hampered by emphasizing national sovereignty over shared intelligence. The cooperation that does exist has been largely confined to imagery collection and analysis using the European Union Satellite Center. Imagery intelligence is a necessary capability, but an effective European Union intelligence service will also require cooperation in signals intelligence and human intelligence, and be able to integrate them in all-source intelligence products.

The second obstacle to integration is the fear of spoiling privileged relationships. Many N.A.T.O. countries have individual intelligence sharing agreements with the United States. The French, determined to reduce their dependence on U.S. intelligence capabilities, are the driving force behind the drive for European autonomy. France developed the Hellios system with Spain and Italy, and has struggled to obtain German cooperation in the Hellios 2 program. Leading the intelligence gathering assets are the Helios series satellites which are optical reconnaissance satellites providing photographic images down to approximately one-meter resolution. The Helios system is a joint French, Italian, and Spanish venture and provides data initially to the three participant states.

Institutional obstacles also stand in the way of increased intelligence cooperation. Intelligence organizations generally believe that no other organization's analysis is as reliable as their own, which leads them to place more faith and confidence in their own work. These organizations also tend to view international relations as a zero-sum game, and may not agree with a cooperative approach to security and defense integration. Furthermore, the conservative nature of intelligence agencies, coupled with the bureaucratic lethargy of the European Union, will also act to slow European intelligence cooperation.

Conclusion

After the rejection of the European Constitution in France and the Netherlands, the concept of considering a European intelligence service becomes more complicated. E.U. member states will be more hesitant to share intelligence among other member states under a central intelligence network in the European Union institution.

Nevertheless, a lack of knowledge about potential conflicts on the European continent could be more costly than maintaining a viable European Union intelligence structure. The eastern and southern peripheries of Europe are regions with considerable instability.

The Balkan and Persian Gulf crises have been sufficiently traumatic to convey the message that if the European Union is serious about achieving the objective of a common foreign, security, and defense policy, the requirement for a common European Union intelligence policy is critical.

The main tasks of this intelligence structure would be gathering information from the E.U. states' intelligence services and analyzing it independently. This analysis would allow the intelligence organization to advise the Commission and the Council on foreign relations and security issues for prospective conflicts.

The Power and Interest News Report (PINR) is an independent organization that utilizes open source intelligence to provide conflict analysis services in the context of international relations. PINR approaches a subject based upon the powers and interests involved, leaving the moral judgments to the reader. This report may not be reproduced, reprinted or broadcast without the written permission of inquiries@pinr.com. All comments should be directed to content@pinr.com.

TEYXOΣ TOY FOREIGN POLICY ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

The Coming Mediterranean Energy War (by Julia Damianova, published at "The National Interest"))

A significant gas find offshore has propelled hopes for brighter future in the Mediterranean. For the Republic of Cyprus, it came as a blessing amid the deteriorating Eurozone crisis. The rating agencies had downgraded the Greek-populated southern part of the island four times in 2011 to its current Standard & Poor's rating of BB- because of unhealthy links with the defaulting Greek financial system.
In December 2011, the U.S. company Nobel Energy discovered some seven trillion cubic feet of natural gas off the southern Cypriot coast. This “marks the beginning of a new era of prospects that open up for [this] country, the area and Europe” said Greek Cypriot energy minister Praxoula Antoniadou, who claims her country will have electricity for about two hundred years. The EU would also benefit from a new source of energy that might help wean it from its dependency on Russian gas.
The Greek Cypriots' new partner in the gas endeavor, Israel, adds pressure to the island's already complex relations with Turkey. And Israeli prime minister Benjamin Netanyahu's visit to Nicosia this week will do nothing to reduce tensions.

Jealous Neighbors
Experts warn against the possibility of a deteriorating security situation brought about by these new discoveries in the eastern Mediterranean. Turkey is vehemently opposed to the Greek Cypriot plans for unilateral gas drills that do not include the island’s North. The discovery of natural gas has “brought new dimension to the political tension in the region,” says Gary Lakes, analyst with the Nicosia-based Middle East Economic Survey.
For four decades Cyprus has been ethnically divided into the Greek-populated Republic of Cyprus in the South of the island, which is a member of the European Union, and the breakaway Turkish Cypriot state in the North. So far, only Turkey has recognized the latter and has stationed between thirty thousand and forty thousand of its troops on its territory.
Ankara does not accept the existence of an exclusive economic zone (EEZ) in the waters around Cyprus, precisely the spot where Nobel made its gas discovery. Last year Turkey even sent a warship to cruise around the company's exploration team. This move could not stop the quest for offshore gas reserves in the area. But Turkey's threatening stance has since increased talks between Israel and the Republic of Cyprus, which along with Greece has traditionally sided with Palestine. Although Greek Cypriot officials insist that nothing has changed in their relations with “our Arab friends,” the new energy sources in the area have already reshuffled traditional allegiances in the eastern Mediterranean against the backdrop of damaged Turkish-Israeli ties.

Diplomatic Costs
If Israel wants access to these new wells, it must fill the void of insufficient Greek Cypriot military capability to protect future drilling operations off the Cypriot coast. Shortly after the confirmation of gas deposits there, this January Israel and Greece signed agreements on defense cooperation and exchange of classified information. This is perhaps unsurprising: the Israeli companies Delek Group and Avner Oil and Gas are the U.S. firm Nobel's partners in the Greek Cypriot offshore oil field also known as Block 12. The two are said to have an interest in exploration licenses and also in the remaining twelve blocks in the Greek Cypriot EEZ that would go to tender this year. Local media report that cooperation in the joint marketing of Israeli and Cypriot gas is among the top issues that Benjamin Netanyahu will bring to the negotiating table during the first-ever visit of an Israeli prime minister to Cyprus on February 16.
Ankara has so far remained unimpressed by the diminishing distance between Nicosia and Tel Aviv. Turkey continues on a collision course and has announced plans by the state-run Turkish Petroleum Corporation to proceed with exploratory oil drills in the northern parts of Cyprus as soon as the end of February. The Greek Cypriot government is vocal about its opposition but Brussels has so far remained relatively calm, although it did reprimand Turkey for sending a warship too close to Nobel's exploratory drill operation last year. But it remains to be seen what Europe's reaction would be to an actual drilling effort by the Turks. Although the whole of Cyprus is officially part of the European Union, EU law does not currently apply to the occupied North.
The quantities of gas in Block 12 that have now been confirmed are not yet enough to justify excitement over the idea of pan-European energy security. But they offer potential for more. Hopes are waning that Europe will be able to lessen its dependence on Russian energy through the proposed Nabucco pipeline project to the Caspian region. And Germany needs to look for alternative energy sources after its post-Fukushima decision to phase out nuclear plants by 2022. Thus Europe may start taking a closer look at the Greek Cypriot resources and preparing for the coming dispute with Turkey. Analyst Gary Lakes summed up both the promise and peril of the new Cypriot energy sources: “2012 will be an interesting year, provided nobody loses their head.”

Julia Damianova has worked in international media for 16 years, covering issues from NATO expansion and EU affairs to European energy security. For six years, she has been a special correspondent for The Los Angeles Times, based in Austria and Turkey and focusing on the Iranian nuclear program. She currently lives and works in Washington, DC.

Exceptionalism as an excuse in Europe’s crisis (by Marco Scipioni and Dionyssis G. Dimitrakopoulos) published at "openDemocracy", February 2012

Kastelorizo: Mediterranean Flashpoint? (By Daniel Pipes) Αναδημοσίευση από το GEOPOLITICS-GR

It is the far-flung, easternmost island of Greece, 80 miles from Rhodes, 170 miles west of Cyprus, but just one mile off the coast of Turkey. Kastelorizo (in Greek, Καστελόριζο; or officially Megisti, Μεγίστη) is tiny, comprising just five square miles, plus some yet smaller, uninhabited islands. Its 430 inhabitants are way down from 10,000 in the late nineteenth century. The Lonely Planet travel guide has picked it as one of the four best Greek islands (out of thousands) for diving and snorkeling. There’s no public transportation from nearby Anatolia, only from distant Rhodes by airplane or ferry.


That Athens controls this wisp of land implies it could (but does not yet) claim an exclusive economic zone (EEZ) in the Mediterranean Sea that reduces the Turkish EEZ to a fraction of what it would be were the island under Ankara’s control — as maps reproduced from the Cypriot newspaper I Simerini illustrate. The top map shows Greece claiming its full 200-nautical-mile EEZ and controlling Kastelorizo EEZ (indicated by the red arrow); the bottom one shows the Greek EEZ minus Kastelorizo (indicated by the white arrow).
Were Athens to claim its full EEZ, Kastelorizo’s presence would make its EEZ contiguous with the EEZ of Cyprus, a factor with great import now, at a moment of massive off-shore gas and oil discoveries. Kastelorizo with an EEZ benefits the emerging Greece-Cyprus-Israel alliance by making it possible to transport either Cypriot and Israeli natural gas (via pipeline) or electricity (via cable) to Western Europe without Turkish permission. This has taken on special urgency since November 4, when Turkey’s minister for energy, Taner Yıldız, announced that his government would not permit Israeli natural gas to transit Turkish territory; Ankara will likely also ban Cypriot exports.

Turkey’s prime minister, Recep Tayyip Erdoğan, and his ruling AKP party colleagues accept Greek control of Kastelorizo and its six nautical miles of territorial waters, but not more and certainly not its full EEZ rights. Indeed, in their eyes, Greek assertion of an EEZ constitutes a casus belli. By neutering Kastelorizo, Ankara can lay claim to a large economic area in the Mediterranean and block cooperation among its adversaries. This is why the island could become a flashpoint.

Several developments point to AKP intimidation of Greece concerning Kastelorizo. First, in September, it authorized a Norwegian ship, the Bergen Surveyor, accompanied by other sea craft, to begin prospecting for gas and oil south of Kastelorizo, including some of the island’s continental shelf. Second, Turkish warships have trained with live ammunition between Rhodes and Kastelorizo. Finally, Turkish military aircraft 4 times in 2011 overflew Kastelorizo without permission, sometimes very low with reconnaissance aircraft.

This bellicosity fits a larger pattern. The AKP government, especially since it took full control of the armed forces in late July, has shown increasing hostility toward Cyprus, Israel, Syria, and Iraq. In addition, Ankara has long denied Cyprus its EEZ, so doing the same vis-à-vis Kastelorizo builds on an established policy. Indeed, the Turks’ brutal, napalm-assisted 1974 conquest of the northern 36 percent of Cyprus set a precedent for seizing nearby island territory. Grabbing Kastelorizo would require about as much time as reading this article.

So far, responses to heightened Turkish aggressiveness in the Mediterranean have focused on deterring Turkish feints toward gas and oil reserves in the Cypriot EEZ, with navies and statements from the United States and Russia backing the Republic of Cyprus’s right to exploit its economic resources. Cypriot president Demetris Christofias warned that if Ankara persists with its gunboat diplomacy, “there will be consequences which, for sure, will not be good.” Israeli Deputy Foreign Minister Danny Ayalon told the Greeks that “If anyone tries to challenge these drillings, we will meet those challenges” and his government has enhanced security not only for its own maritime fields but also for drilling areas in Cypriot waters. On at least one occasion, Israeli warplanes have confronted Turkish ships.

Such clear signals of resolve are welcome. As the European Union pushes Greece to drill for hydrocarbons to find new sources of income, it should also support Athens declaring its EEZ, reject AKP troublemaking vis-à-vis Kastelorizo, and clearly indicate the dire results for Turkey of any trouble-making toward an island now happily renowned for its diving and snorkeling.

— Daniel Pipes is president of the Middle East Forum and Taube Fellow at the Hoover Institution

Κρίση και εξωτερική πολιτική. Αδράνεια και λάθη πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους (του Ηλία Ι. Κουσκουβέλη, από το ελληνικό FOREIGN AFFAIRS)

Ο ΗΛΙΑΣ Ι. ΚΟΥΣΚΟΥΒΕΛΗΣ είναι Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας

Περίληψη:  Η δραματική εξέλιξη της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα επηρεάζει ευθέως και όλα τα ανοιχτά ζητήματα της εξωτερικής της πολιτικής. Παρά το γεγονός ότι η σημερινή εικόνα είναι κυρίως αυτή της αδράνειας, η χώρα έχει ανάγκη από την εφαρμογή μιας πιο στοχευμένης και ενεργητικής εξωτερικής πολιτικής, αλλιώς κινδυνεύει με σημαντικές απώλειες.

------------------------------------------------------------------------------------------
Από τα τέλη περίπου του 2009 η Ελλάδα μαστίζεται από τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση τής ιστορίας της. Η κρίση ξεκίνησε με εσωτερικό υπόβαθρο, ως δημοσιονομικό έλλειμμα, και, προοδευτικά, εξαιτίας του διεθνούς περιβάλλοντος και λαθών που έγιναν τόσο στο ανώτατο επίπεδο διεθνούς εκπροσώπησης της χώρας όσο και στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, εξελίχθηκε σε κρίση δανεισμού και, τελικώς, σε κρίση χρέους.
Πέραν των οικονομικών αιτίων τής κρίσης και των σχετικών με την αντιμετώπισή της χειρισμών, η κρίση έχει μία σημαντική και αγνοημένη από τη συντριπτική πλειοψηφία των αναλυτών διεθνοπολιτική διάσταση. Η εν λόγω διάσταση συνίσταται αφενός στις δυσκολίες που προσθέτει η οικονομική κρίση στην εφαρμογή τής «παραδοσιακής» εξωτερικής πολιτικής τής Ελλάδας, αφετέρου στη συμβολή τής τελευταίας στην κατεύθυνση αντιμετώπισης της κρίσης [1].
Η εξωτερική πολιτική και ο σχεδιασμός της – ιδιαίτερα μίας χώρας σε έναν ευαίσθητο χώρο, αλλά και σε κατάσταση οικονομικής επιτήρησης – απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, ψυχραιμία, νηφαλιότητα, εξαιρετική σοβαρότητα, αλλά και αποφασιστικότητα. Η εξωτερική πολιτική ενός κράτους αφορά την ασφάλειά του, την προστασία και την ικανοποίηση των συμφερόντων του. Αναμφίβολα δε, επηρεάζεται κατά την εκπόνηση και την εφαρμογή της από το διεθνές σύστημα, αφορά τη θέση του κράτους σε αυτό, ενίοτε δε, επηρεάζοντάς το, αφορά και το ίδιο το διεθνές σύστημα.
Ασφαλώς, ένα κράτος σε κατάσταση οικονομικής κρίσης αντιμετωπίζει προβλήματα στην εξωτερική του πολιτική, τα οποία ξεκινούν από την έλλειψη πόρων, το μειωμένο του κύρος, τις προτεραιότητες για έξοδο από την κρίση, την αδράνεια των υπευθύνων και τις τυχόν εσωτερικές διχογνωμίες. Σε κάθε όμως περίπτωση, ακόμη και σε περίοδο οικονομικής κρίσης, ένα κράτος μπορεί να διαθέτει ικανή και αποτελεσματική εξωτερική πολιτική.
Αυτό είναι το αξίωμα, η λογική βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η συγγραφή του παρόντος κειμένου. Και τούτο διότι, υπό προϋποθέσεις, η εξωτερική πολιτική, ως πεμπτουσία τής πολιτικής, συνίσταται στον καθορισμό προτεραιοτήτων, στρατηγικής, εκδήλωσης αποφασιστικότητας και χειρισμών. Η στάση, δηλαδή, κάθε κράτους στα διεθνή, καθώς και η προστασία των συμφερόντων του είναι κυρίαρχα θέμα πολιτικών επιλογών, καθώς και βέλτιστης και αποτελεσματικής χρήσης των όποιων συντελεστών ισχύος, υλικών, λειτουργικών και άϋλων, διαθέτει. Η εξωτερική πολιτική είναι μία πολιτική με μικρό σχετικά οικονομικό κόστος, αλλά μπορεί να προσφέρει μεγάλο όφελος.
Στη συνέχεια θα εξετάσω, πρώτον, το διεθνές περιβάλλον της Ελλάδας και, ιδιαιτέρως, τα προβλήματα, τις απειλές και τις ευκαιρίες που παρουσιάζει το διεθνές υποσύστημα στο οποίο εντάσσεται η χώρα. Τούτο καλύπτει μία ευρύτερη περιοχή η οποία ξεκινά από τις παρυφές της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης και φθάνει ως τη Βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Δεύτερον, θα παρουσιάσω τις συνέπειες της κρίσης στην ελληνική εξωτερική πολιτική.
Με βάση τα παραπάνω, διατυπώνω στο τέλος ορισμένες προτάσεις πολιτικής. Επειδή όμως στο παρόν κείμενο η έμφαση θα δοθεί στα προβλήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, οφείλω προκαταβολικά να προειδοποιήσω πως οι δυσκολίες που δημιουργεί η οικονομική κρίση είναι μικρότερες από ό,τι μπορεί κάποιος αρχικά και επιφανειακά να εκτιμήσει. Και τούτο διότι, πρώτον, πέραν του χρέους, η Ελλάδα παραμένει μεταξύ των 30 πλουσιότερων κρατών παγκοσμίως. Δεύτερον, το χρέος φαίνεται ότι, μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 27ης Οκτωβρίου 2011, προοδευτικά θα αντιμετωπισθεί πρώτα από τους Έλληνες και στη συνέχεια σε διεθνές επίπεδο (ΕΕ και ΔΝΤ). Τρίτον και σημαντικότερον, ότι η επιτυχής αντιμετώπιση της κρίσης του χρέους συνιστά πλέον υπόθεση όχι μόνον της Ελλάδας, αλλά και πολλών άλλων ισχυρών κρατικών και μη κέντρων.
Α. Το διεθνές περιβάλλον
Μετά από μία εικοσαετία αλλαγών, το διεθνές σύστημα, σε παγκόσμιο επίπεδο, προοδευτικά ηρεμεί. Η μοναδική εναπομείνασα υπερδύναμη διαχειρίστηκε τις ανακατατάξεις στη Νότια, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, είναι παρούσα και πραγματώνει αλλαγές στη Μέση Ανατολή, ενώ η κατάσταση στην Κεντρική Ασία τείνει να σταθεροποιηθεί.
Οι ΗΠΑ ασφαλώς αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Τούτο όμως δεν φαίνεται να υποσκάπτει την πολιτική και στρατιωτική τους επιρροή στον κόσμο. Από την άλλη πλευρά, η μοναδική ετέρα πυρηνική υπερδύναμη, η Ρωσία, δυσκολεύεται επί του παρόντος – πέραν του εγγύς εξωτερικού της – να προσδιορίσει εξελίξεις στις διεθνείς υποθέσεις, ενώ ο ρόλος της Κίνας, παρά τις προσπάθειές της, παραμένει δευτερεύων. Τέλος, η Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και ταλανίζεται από τις γνωστές δημοσιονομικές της δυσκολίες, παραμένει μία εμπορική υπερδύναμη με πολιτική επιρροή στο περί αυτήν διεθνές σύστημα.
Με τη σειρά του και ο βαλκανικός περίγυρος της Ελλάδας, μετά την αναστάτωση της δεκαετίας τού 1990, έχει πλέον σταθεροποιηθεί. Τα περισσότερα κράτη τής περιοχής έχουν ενταχθεί ή εντάσσονται στις διεθνείς δομές. Η Αλβανία, η Βουλγαρία, η Κροατία, η Ρουμανία και η Σλοβενία είναι κι αυτές κράτη μέλη τού ΝΑΤΟ, ενώ στο Κοσσυφοπέδιο εδρεύει διεθνής δύναμη. Η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ), η Μολδαβία, το Μαυροβούνιο, η Σερβία είναι κράτη εταίροι της Συμμαχίας. Επίσης, η Σλοβενία, από το 2004, και οι Βουλγαρία και Ρουμανία, από το 2007, είναι κράτη μέλη τής Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην οποία θα ενταχθεί σύντομα και η Κροατία. Η ΠΓΔΜ, το Μαυροβούνιο και η Τουρκία είναι υποψήφιες προς ένταξη χώρες, ενώ δυνάμει υποψήφιες χώρες είναι η Αλβανία, η Βοσνία και Ερζεγοβίνη, η Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο.
Προς την ίδια κατεύθυνση, της σταθεροποίησης, φαίνεται πως κινείται και ο αφρικανικός περίγυρος της χώρας. Η πρώτη φάση των αλλαγών στη Βόρεια Αφρική έχει μάλλον ολοκληρωθεί, δημιουργώντας μία κατάσταση και μία αίσθηση σταθερότητας, η οποία ασφαλώς απαιτεί μεγάλες προσπάθειες μέχρι να παγιωθεί.
Δεν μπορεί όμως να ισχυρισθεί κανείς το ίδιο και για τη Μέση Ανατολή, παρά το ότι, μετά τις αλλαγές στο Ιράκ, η σταθερότητα φαίνεται να έχει ενισχυθεί. Ως γνωστόν, η περιοχή διαχρονικά ταλανίζεται από το Παλαιστινιακό και τις ακραίες εκφάνσεις εθνικού και θρησκευτικού φανατισμού. Σε αυτά, πρέπει να προστεθούν οι διαφαινόμενες ανακατατάξεις στη Συρία, οι ηγεμονικές φιλοδοξίες της Τουρκίας και η χρονίζουσα εισβολή και κατοχή από την Τουρκία μέρους της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Σε αυτό το διεθνές περιβάλλον, η Ελλάδα αντιμετωπίζει συγκεκριμένα προβλήματα με τους γείτονές της ή εξαιτίας τους. Αυτά οφείλονται σε δύο κυρίως αιτίες: πρώτον, στον εθνικισμό και στην ανωριμότητα ή τον ανεύθυνο πολιτικό οπορτουνισμό των ηγεσιών κάποιων βορείων γειτόνων της και, δεύτερον, στην επανεμφάνιση του νέο-οθωμανικού ηγεμονισμού στην εξωτερική συμπεριφορά της Τουρκίας.
α. Βαλκανικός εθνικισμός
Η Αλβανία, παρά τα οικονομικά της προβλήματα, εμφανίζει, κατά περιόδους, τάσεις μεγαλοϊδεατισμού, καθώς κύκλοι των Τιράνων ενίοτε πυροδοτούν την ιδέα τής «μεγάλης Αλβανίας». Έτσι, κατά καιρούς, διαφορετικές κυβερνήσεις υποθάλπουν τη διεκδίκηση από την Ελλάδα εδαφών ή και ανύπαρκτων περιουσιών, ενώ, επισήμως, αθετούν διμερείς συμφωνίες. Η πλέον ανεξήγητη, πολιτικά τουλάχιστον, ως προς τα συμφέροντα αυτής της ίδιας της Αλβανίας περίπτωση είναι η μη κύρωση της συμφωνίας οριοθέτησης της ΑΟΖ μεταξύ αυτής και της Ελλάδας. Ανεξήγητη πολιτικά και στρατιωτικά είναι και η παραχώρηση στρατιωτικών ναυτικών διευκολύνσεων στην Τουρκία. Οι δύο αυτές κινήσεις μπορεί να απέφεραν πολύ συγκεκριμένα, προσωποπαγή και βραχυπρόθεσμα οικονομικά οφέλη, ευλόγως όμως μπορεί να εκτιμηθεί ότι θέτουν σε κίνδυνο συμφέροντα ευρύτερου προσανατολισμού τής Αλβανίας, καθώς πλησιάζει ο χρόνος που θα επιδιώξει να καταστεί υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ.
Το κατ’ εξοχήν όμως παράδειγμα εθνικιστικού παραληρήματος και αλυτρωτισμού που ενίοτε εκλαμβάνει κωμικές διαστάσεις, συνιστά η πολιτική τής ηγεσίας τής ΠΓΔΜ έναντι της Ελλάδας. Η τοποθέτηση γιγαντιαίου αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο κέντρο της πρωτεύουσας, η ανέγερση δημοσίων κτιρίων σε αρχαιοελληνικούς αρχιτεκτονικούς ρυθμούς και η διοργάνωση εορτών με «αρχαίους Μακεδόνες» είναι κάποια από τα δείγματα πολιτικής και πολιτισμικής ανωριμότητας της ηγεσίας του γειτονικού κράτους. Πέραν τούτων όμως, η ΠΓΔΜ κωλυσιεργεί συστηματικά απέναντι στις προσπάθειες της Ελλάδας και του διεθνούς διαμεσολαβητή για εξεύρεση κοινά αποδεκτής λύσης στη διαφορά ως προς τη διεθνή ονομασία του κράτους. Ταυτοχρόνως, εμφανίζεται αφενός να αγνοεί τα μηνύματα που λαμβάνει είτε από τα κράτη μέλη του ΝΑΤΟ είτε από τα κράτη μέλη της ΕΕ, αφετέρου να τορπιλίζει το οποιοδήποτε κλίμα καλής γειτονίας.
β. Ο νέο-οθωμανικός ηγεμονισμός της Τουρκίας
Εδώ και μισό αιώνα πλέον, η Τουρκία συνιστά τη μεγαλύτερη πηγή προβλημάτων για την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, αλλά και για την ίδια την ασφάλειά της. Μετά τον ξεριζωμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, τον αφανισμό των εναπομεινάντων στην Κωνσταντινούπολη (1941, 1955 και 1963-4), η Τουρκία εισέβαλε το 1974 και έκτοτε κατέχει παρανόμως το βόρειο τμήμα της Κύπρου, κωλυσιεργεί από το 1975 στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, αμφισβητεί την καθιερωθείσα από το 1931 έκταση ελληνικού εναερίου χώρου 10 ναυτικών μιλίων και το υπό ελληνικό έλεγχο FIR και διατηρεί το casus belli σε περίπτωση επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων σε 12 ναυτικά μίλια.
Κατά την τελευταία δεκαπενταετία η Τουρκία αύξησε τον αριθμό των διαφορών ή ενέτεινε τις αμφισβητήσεις. Αρχικά μέσω της κρίσης των Υμίων (31.1.1996) αμφισβήτησε την ελληνική κυριαρχία στις βραχονησίδες. Εν συνεχεία αμφισβήτησε την κυριαρχία επί της Γαύδου και άλλων βραχονησίδων περί την Κρήτη (30.05.1996). Πέτυχε, το «Κοινό Ανακοινωθέν της Μαδρίτης» (8.7.1997), σύμφωνα με το οποίο η Ελλάδα αναγνωρίζει το «σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο». Τέλος, κατά την τελευταία τριακονταετία καλλιεργεί συστηματικά ένα «ψυχρό» εναέριο πόλεμο στο Αιγαίο, με συστηματικές παραβιάσεις του ελληνικού εναερίου χώρου από μαχητικά της, συχνά οπλισμένα, αεροσκάφη.
Επιπλέον, γιγάντιες είναι οι προσπάθειες της Τουρκίας για αύξηση του στρατηγικού της οπλοστασίου. Από εικοσαετίας τουλάχιστον ο τύπος τής Τουρκίας αναφέρεται στο πυρηνικό πρόγραμμά της, το οποίο εξαρχής υποστηρίχθηκε από το κυβερνών κόμμα, μάλιστα ως προεκλογική του δέσμευση. Το πυρηνικό πρόγραμμα της Τουρκίας, κατά παράβαση διεθνών συνθηκών, ενισχύθηκε από το Πακιστάν και πιθανά ενισχύεται πλέον από το Ιράν. Σήμερα εκτιμάται ότι η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να παράγει εμπλουτισμένο ουράνιο U-235 που είναι το προαπαιτούμενο για την κατασκευή πυρηνικών όπλων, ενώ η συμφωνία με τη Ρωσία (2011) για την κατασκευή τριών εργοστασίων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνική, συνιστά βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Ακόμη, προχωρά με το πρόγραμμα κατασκευής βαλλιστικών πυραύλων, καθώς από το 2001 δοκίμασε με επιτυχία βαλλιστικό πύραυλο μικρού βεληνεκούς. Σε αυτά τα εξοπλιστικά προγράμματα πρέπει να προστεθεί η κατοχή από το 1995 δύο τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων, η προσεχής εκτόξευση στρατιωτικού δορυφόρου παρακολούθησης, καθώς και τα σχέδια ενίσχυσης του στόλου τής Μεσογείου με την κατασκευή αεροπλανοφόρου.
Όλα τα παραπάνω έχουν περιβληθεί από την τριάδα Ερντογάν, Γκιούλ και Νταβούτογλου με τον ιδεολογικό μανδύα του νέο-οθωμανισμού [2] και της πίστης ότι η Τουρκία μπορεί και πρέπει να παίξει έναν σημαντικό ρόλο, όχι μόνο σε περιφερειακό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Αδιάψευστος μάρτυρας των εν λόγω φιλοδοξιών είναι το βιβλίο του νυν Υπουργού των Εξωτερικών και Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Αχμέτ Νταβούτογλου Το στρατηγικό βάθος, το οποίο οφείλει να μελετήσει όποιος επιθυμεί να κατανοήσει την τουρκική εξωτερική πολιτική. Χαρακτηριστικό όχι για τη στάση τής Τουρκίας στο Κυπριακό, στα Βαλκάνια, στο Αιγαίο, στη Μεσόγειο, στη Μέση Ανατολή ή τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Ελλάδα, αλλά για την θέση της στο διεθνές σύστημα και τις παγκοσμίων διαστάσεων φιλοδοξίες της, είναι ένα από τα σχόλια του Νταβούτογλου ως προς τη συμμετοχή τής Τουρκίας στους G-20:
«Κάθε μεγάλη δύναμη, η οποία έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει παγκόσμιες στρατηγικές, τρέφει προσδοκίες αναφορικά με την … ιδιότητα (του μέλους) του οργανισμού». [3]
γ. Ανακατατάξεις και ευκαιρίες στο διεθνές υποσύστημα
Η πρώτη αιτία των ανακατατάξεων στο διεθνές περιβάλλον της Ελλάδας εντοπίζεται στην κινητικότητα της Τουρκίας και στα λάθη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Η διάθεσή της να συμμετάσχει αν όχι να ηγηθεί του αραβικού κόσμου, να λειτουργήσει ως προστάτης των Παλαιστινίων και άλλων Αράβων, να υποδυθεί ουσιαστικά το ρόλο πυρηνικής δύναμης και πυρηνικού διαμεσολαβητή απεγκλωβίζοντας το Ιράν από τις διεθνείς πιέσεις, οδήγησε σε τριβές με το Ισραήλ και, τελικώς, στη διάσπαση της συμμαχίας τους. Το γεγονός αυτό οδήγησε το Ισραήλ σε νέους προσανατολισμούς και στην αναζήτηση μίας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας στην περιοχή. Πρόσφατη έκφανση αυτής της νέας αντίληψης είναι η συμφωνία αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας και Ισραήλ.
Η δεύτερη αιτία είναι η ανακάλυψη υδρογονανθράκων στο υπέδαφος της Ανατολικής Μεσογείου και σε γειτνιάζουσες περιοχές τής ΑΟΖ του Ισραήλ και της Κύπρου. Η Τουρκία συναισθανόμενη τη σημασία της συγκεκριμένης προοπτικής για το Ισραήλ, για την Κύπρο και τα ζητήματα που αυτή δημιουργεί στην τουρκοκυπριακή κοινότητα, ξεδίπλωσε την πολιτική της για την περιοχή και προσπάθησε με την απειλή τής ισχύος της να συμμετάσχει στη «μοιρασιά» του προσδοκώμενου πλούτου. Αυτή η στάση έφερε πιο κοντά το Ισραήλ με την Κύπρο και, εμμέσως, με την Ελλάδα. Επιπλέον, μετά τη στάση της προσφάτως απέναντι στην Αρμενία, στο Ιράκ, στην Κύπρο και τώρα στη Συρία, απέδειξε ότι η διακηρυγμένη πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων» [4] με τους γείτονες ήταν απλώς μία ρητορική για τα ώτα του φιλικού προς αυτή διεθνούς ακροατηρίου
Πέραν των ανακατατάξεων που έχουν επέλθει στο επίπεδο των στρατιωτικών αξόνων, η προοπτική ανεύρεσης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην προς διακήρυξη ελληνική ΑΟΖ – την οποία επίσης η Τουρκία επιχειρεί να σταματήσει – συνιστά σημαντική πολιτικού, οικονομικού και αμυντικού χαρακτήρα ευκαιρία, την οποία η Ελλάδα ακόμη και αν δεν βρίσκονταν στην παρούσα οικονομική κατάσταση όφειλε να διερευνήσει. Αν μη τι άλλο, η ανακήρυξη ελληνικής ΑΟΖ μπορεί να εγγυηθεί την ασφαλή διέλευση αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων κατευθείαν από την κυπριακή ΑΟΖ προς την ΕΕ. Οι δισταγμοί που μπορεί να οφείλονται στην τουρκική αντίθεση και προκλητικότητα πρέπει να ξεπεραστούν για δύο λόγους. Πρώτον, διότι ισχυρότατοι παράγοντες του διεθνούς συστήματος επιθυμούν την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου. Δεύτερον, διότι οι σημαντικότεροι των ενδιαφερομένων φαίνεται να επιθυμούν οι αγωγοί προς τη Δύση να διέλθουν μόνο από την Ελληνική ΑΟΖ, χωρίς την παρεμβολή τρίτων.
Β. Οι συνέπειες της κρίσης στην εξωτερική πολιτική
Η τεράστια οικονομική κρίση που βιώνει η Ελλάδα είναι φυσικό να έχει επηρεάσει την εξωτερική της πολιτική και κυρίως ένα μέρος των συντελεστών ισχύος στους οποίους στηρίζεται και τα μέσα με τα οποία υλοποιείται.
• Ευρωπαϊκή Ένωση
Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ παρείχε έναν θεσμικό, πολιτικό και οικονομικό συντελεστή ισχύος για την εξωτερική της πολιτική. Όλοι γνωρίζουν τη μεγάλη σημασία τής συμμετοχής της Ελλάδας στην ΕΟΚ/Ένωση για τις σχέσεις της με την Τουρκία και την ΠΓΔΜ ή στην πορεία ένταξης στην ΕΕ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο συντελεστής αυτός συνεχίζει να υφίσταται και να παρέχει τα πλεονεκτήματα κάθε κράτους μέλους, ανεξαρτήτως της συμμετοχής του στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ). Τα πλεονεκτήματα προκύπτουν από το ρόλο κάθε κράτους μέλους στην ένταξη νέων μελών, στην αναθεώρηση των Συνθηκών και στις διεθνείς συμφωνίες. Προκύπτουν επίσης από τη συμμετοχή εκπροσώπων από κάθε χώρα στα όργανα της ΕΕ, τα οποία αποφασίζουν για πολλά θέματα που αφορούν χώρες εντός και εκτός Ένωσης.
Ωστόσο τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας, η διαρκής ενασχόληση κρατών μελών και Ευρωπαϊκών οργάνων με δικά της ζητήματα και η σχετική κόπωση, η απόδοση ευθυνών που άλλες της ανήκουν και άλλες όχι, περιορίζουν τις δυνατότητες χρήσης τού συγκεκριμένου συντελεστή ισχύος στην εξωτερική της πολιτική. Με απλά λόγια, καθώς το σύστημα της ΕΕ έχει κορεσθεί και κουραστεί από την Ελληνική κρίση, εκτιμώ πως είναι πιο δύσκολο για την Ελλάδα απ΄ότι στο παρελθόν να θέσει στην ατζέντα της ΕΕ ζητήματα εξωτερικής της πολιτικής.
• Ο «Τιτανικός» του διεθνούς κύρους [5]
Και τούτο διότι αυτό που έχει υποστεί η Ελλάδα στην ΕΕ και διεθνώς, όπως και κάθε κράτος σε οικονομική κρίση, είναι ένα τεράστιο πλήγμα στο κύρος της. Φίλοι και αντίπαλοι θεωρούν ότι λόγω των οικονομικών περιορισμών είναι πιο διαχειρίσιμο, πιέζεται πιο εύκολα ή έχει περιορισμένες ικανότητες αντίδρασης. Το κύρος ενός κράτους οικοδομείται με πολύ μεγάλη δυσκολία και δεν χρειάζονται πολλές, αρκεί μία λανθασμένη κίνηση ώστε το κύρος του να αρχίσει να βυθίζεται και οι εκκλήσεις για οικονομική βοήθεια ώστε να οδηγηθεί στην άβυσσο. Αρκεί ένας άστοχος χειρισμός για να μετατρέψει μία χώρα αρχικά σε μαύρο πρόβατο και στη συνέχεια σε αποδιοπομπαίο τράγο. Φτάνει ένα σχόλιο, μερικές ώρες, πόσο μάλλον μέρες, ασυνεννοησίας για να ταυτιστεί η χώρα με το χάος.
• Δαπάνες εξωτερικής πολιτικής
Πέραν όμως της μείωσης του κύρους, σε μία περίοδο αυστηρότατης δημοσιονομικής πειθαρχίας είναι προφανές πώς η εξωτερική πολιτική μίας χώρας έχει πολύ λιγότερους πόρους στη διάθεσή της, ιδιαίτερα όταν οι περικοπές σε αυτή φαίνεται να έχουν μικρότερο πολιτικό κόστος από αντίστοιχες στις συντάξεις, στην υγεία ή στην εκπαίδευση. Τέτοιες περικοπές είναι προφανές ότι πλήττουν τους μη παραδοσιακούς τομείς της όποιας εξωτερικής πολιτικής, όπως την πολιτιστική και εκπαιδευτική διπλωματία, ακόμη και την οικονομική διπλωματία, η οποία μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κρίσης. Εντούτοις, οι όποιες περικοπές στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εξωτερικών μπορούν με σωστό προγραμματισμό και ορθολογική διαχείριση να αντιμετωπισθούν πιο εύκολα από ότι περικοπές στον τομέα της άμυνας.
Ορθολογική διαχείριση σημαίνει και ορθό καταμερισμός εργασίας. Σε περίοδο οικονομικής κρίσης, ένα μεγάλο ποσοστό τής κυβερνητικής δραστηριότητας δαπανάται στην αντιμετώπιση της ίδιας της κρίσης, όπως σε επαφές, σε διεργασίες και συνόδους διεθνών φορέων που έχουν ως στόχο τη ρύθμιση οικονομικών ζητημάτων. Όμως, όπως έχει φανεί, το κύριο βάρος αυτών των υποθέσεων πέφτει στο Υπουργείο Οικονομικών και αποφεύγεται ο κίνδυνος υπερφόρτωσης των διπλωματικών υπηρεσιών. Έτσι, παρά το ότι είναι λογικό το Υπουργείο Εξωτερικών να υποστηρίζει αυτές τις προσπάθειες μέσω των υπηρεσιών του, το κύριο έργο του παραμένει η συνήθης εξωτερική πολιτική.
• Αμυντικές δαπάνες
Είναι γνωστό ότι η εξωτερική πολιτική μίας χώρας συναρτάται σε μεγάλο βαθμό και με την αμυντική της ικανότητα, κατά τρόπο που μείωση των αμυντικών δαπανών να συνεπάγεται και μείωση της αποτελεσματικότητας της εξωτερικής της πολιτικής. Είναι επίσης γνωστό ότι σε πολλές χώρες και μάλιστα χωρίς να βρίσκονται σε κατάσταση κρίσης, οι αμυντικές δαπάνες συνιστούν διαχρονικά τον πρώτο προς περικοπή στόχο από την πλευρά μερίδας οικονομολόγων και πολιτικών κομμάτων.
Ασφαλώς, οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας είναι οι υψηλότερες στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ ως ποσοστό επί του ΑΕΠ και, υπ’αυτήν την έννοια, συχνά ενοχοποιούνται ως μία από τις κύριες αιτίες των δημοσιονομικών της προβλημάτων. Όμως, κατά την τελευταία δεκαετία οι αμυντικές δαπάνες τής χώρας έχουν ήδη μειωθεί και η οποιαδήποτε μείωσή τους θα πρέπει πρώτα να αποφασισθεί με μεγάλη προσοχή και, εν συνεχεία, εφόσον τούτο συμβεί, να προχωρήσει με μεγάλη φειδώ. Διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος όχι πλέον για την αποτελεσματικότητα της εξωτερικής πολιτικής, αλλά για την ίδια την ασφάλεια της χώρας, σε μία περίοδο που λόγω μειωμένου κύρους, ο πειρασμός ανάληψης επιθετικών πρωτοβουλιών εκ μέρους τρίτων στο οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο είναι αυξημένος.
• Αδράνεια
Η οικονομική κρίση απεκάλυψε το γνωστό από δεκαετίες πρόβλημα αποτελεσματικότητας του κρατικού μηχανισμού. Και όπως συχνά συμβαίνει σε περιόδους κρίσης, η αναποτελεσματικότητα συνδυάζεται με την αδράνεια της ακινησίας, αφού οι απαιτούμενες προσαρμογές και αλλαγές είναι σημαντικές και τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν φαίνονται ανυπέρβλητα. Έτσι, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που παρατηρούνται στην Ελλάδα και διαχέεται σε ολόκληρο το δημόσιο τομέα αυτήν την περίοδο είναι η νοοτροπία της αδράνειας, η οποία, στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, φαίνεται να εκφράζεται ως μία γενικευμένη απραξία ώστε να μη θιγεί ο οιοσδήποτε.
Η γενικευμένη απραξία έχει ως συνέπεια να δημιουργούνται αρνητικά για τα Ελληνικά συμφέροντα τετελεσμένα ή να χάνονται πολύ σημαντικές ευκαιρίες. Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής ειδικά, αδράνεια παρατηρείται στη διαχείριση της δικαστικής μας διένεξης με την ΠΓΔΜ στη Χάγη. Πολυετής αδράνεια καταγράφεται στην αντιμετώπιση των καθημερινών παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο και, πλέον, στην Ανατολική Μεσόγειο• όπως και στην αντιμετώπιση του τουρκικού casus belli εναντίον της Ελλάδας. Αδράνεια σημειώθηκε έναντι της μη κύρωσης από την Αλβανία τής συμφωνίας οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Αδράνεια σημειώνεται ως προς την υποστήριξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό στον ΟΗΕ. Και, τέλος, ανεξήγητη αδράνεια χαρακτηρίζει τη διαχείριση της ανακήρυξης ΑΟΖ και της προοπτικής εκμετάλλευσης των όποιων νόμιμων ευκαιριών ανακύψουν στην Ανατολική Μεσόγειο.
Γ. Σκέψεις εφαρμοστέας πολιτικής
Η ελληνική εξωτερική πολιτική από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου παγίως και αποδεδειγμένα επιδιώκει ειρήνη, σταθερότητα, ασφάλεια, συνεργασία και ανάπτυξη των γειτόνων της, χαρακτηρίζεται από τον ευρωατλαντικό της προσανατολισμό και δίδει ιδιαίτερη έμφαση στην τήρηση των διεθνών συνθηκών και των κανόνων καλής γειτονίας. Η παραδοσιακή ατζέντα των θεμάτων της είναι γνωστή:
- η άρση των συνεπειών της παράνομης στρατιωτικής εισβολής και κατοχής τής Κύπρου από την Τουρκία
- η επίλυση της σχετικής με την ονομασία τής ΠΓΔΜ διαφοράς και
- η αντιμετώπιση της αυξανόμενης επιθετικότητας της Τουρκίας, όπως αυτή εκφράζεται από τον αναθεωρητικό και τον ηγεμονικό χαρακτήρα τής πολιτικής της.
Αυτή η εξωτερική πολιτική αντιμετωπίζει πλέον σήμερα δυσκολίες λόγω της οικονομικής κρίσης και των πηγών αστάθειας που προκύπτουν στο διεθνές περιβάλλον της Ελλάδας. Και αυτό συνεπάγεται ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική θα πρέπει να διεκπεραιώσει μεγαλύτερο έργο στην κατεύθυνση αντιμετώπισης των συνεπειών της κρίσης στην ίδια και στη χώρα, να συμβάλει στη γενικότερη προσπάθεια εξόδου από αυτήν και, βεβαίως, να συνεχίσει να διαχειρίζεται τα συνήθη θέματά της. Ως εκ τούτου, θα πρέπει και να αναλάβει μεγαλύτερες ευθύνες και να ανταποκριθεί σε αυτές με λιγότερους υλικούς και ανθρώπινους πόρους.
Οι δυσκολίες αυτές δεν είναι αξεπέραστες, φυσικά υπό προϋποθέσεις. Αυτές είναι η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων, η ορθολογική διαχείριση των πόρων και η συνειδητοποίηση εκ μέρους των λειτουργών της εξωτερικής πολιτικής τής ευθύνης των καιρών.
Πρώτη προτεραιότητα είναι η διαχείριση της οικονομικής κρίσης και ο σωστός καταμερισμός εργασίας, ο οποίος έχει, ούτως ή άλλως, προκύψει στην πράξη. Τις διαπραγματεύσεις στην ΕΕ και στο ΔΝΤ τις χειρίζεται κυρίως το Υπουργείο Οικονομικών. Σε αυτήν την προσπάθεια πρέπει να συνδράμει υποστηρικτικά όσο το δυνατόν περισσότερο το Υπουργείο Εξωτερικών, διατηρώντας την προσοχή του στα «παραδοσιακά» θέματα εξωτερικής πολιτικής και σε συναφή με την κρίσης θέματα που προέκυψαν.
Ένα τέτοιο θέμα είναι και η κρίση του κύρους που διέρχεται η Ελλάδα. Η εικόνα τής χώρας έχει συχνά και ποικιλοτρόπως αμαυρωθεί. Γι αυτό η ηγεσία τής χώρας πρέπει να πράξει τα πάντα ώστε να αποκατασταθεί το κύρος και η εικόνα της και να στείλει μηνύματα προς όλες τις κατευθύνσεις αφενός ότι η χώρα τηρεί τις δεσμεύσεις της και πορεύεται προς την κατεύθυνση διαχείρισης των οικονομικών προβλημάτων, αφετέρου ότι άλλο τα ζητήματα του χρέους και άλλο η εξωτερική πολιτική και η άμυνα. Η αποκατάσταση του κύρους τού κράτους και η βελτίωση της εικόνας στο εξωτερικό (και στο εσωτερικό) συνιστά μεγίστη ευθύνη.
Προς την ίδια κατεύθυνση, οι σχετικές με την εξωτερική πολιτική υπηρεσίες οφείλουν να στείλουν προς το εσωτερικό και το εξωτερικό το μήνυμα της ορθολογικής και, ει δυνατόν, βέλτιστης διαχείρισης των διαθέσιμων και μάλιστα περιορισμένων πόρων. Η εξωτερική πολιτική, πολύ περισσότερο από άλλες πολιτικές, προσφέρεται προς την κατεύθυνση αυτή, καθώς δεν απαιτεί υποδομές όπως οι μεταφορές, η υγεία, η εκπαίδευση ή εξοπλισμό όπως η άμυνα. Η αξιοποίηση των σύγχρονων επικοινωνιακών τεχνολογιών και μέσων που ήδη διαθέτει η χώρα ή η ενεργοποίηση του απόδημου Ελληνισμού για την αποκατάσταση του κύρους και της εικόνας της δεν απαιτούν ιδιαίτερες δαπάνες.
Ειδική μέριμνα πρέπει να δοθεί στην ορθολογική εντατικοποίηση μίας ήδη υφιστάμενης δραστηριότητας, της οικονομικής διπλωματίας, σε μία προσπάθεια προσέλκυσης νέων επενδύσεων και προώθησης αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται στον τόπο μας. Ακόμη, κρίσιμος είναι και ο νηφάλιος εξορθολογισμός των αμυντικών δαπανών, χωρίς όμως οι όποιες περικοπές ή μέτρα να θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια της χώρας ή να υποσκάπτονται οι δυνατότητες της εξωτερικής πολιτικής.
Εξορθολογισμός δεν σημαίνει μόνο περιστολή δαπανών, σημαίνει και κατάργηση, αναδιοργάνωση ή ακόμη και δημιουργία νέων υπηρεσιών. Ειδικότερα για την εξωτερική πολιτική, απαιτούνται αποτελεσματικοί μηχανισμοί διαχείρισης κρίσεων, όπως και σχεδιασμού πολιτικής. Σχεδιασμός τής εξωτερικής πολιτικής σημαίνει εκπόνηση στρατηγικών, αλλά και έλεγχο ύπαρξης και εφαρμογής αυτών. Σημαίνει ακόμη το συντονισμό χρήσης των υπαρχόντων συντελεστών ισχύος, την ανάπτυξη των ελλειπόντων συντελεστών και τη συνέργια των εμπλεκομένων φορέων.
Με τον εξορθολογισμό τής οργάνωσης και του σχεδιασμού τής εξωτερικής πολιτικής δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για την αποτίμηση των ανακατατάξεων στο διεθνές σύστημα και την εκπόνηση σχετικής πολιτικής, ώστε, ανεξαρτήτως πολιτικών ή οικονομικών ζητημάτων, να μην παρατηρούνται φαινόμενα αδράνειας. Η μη ανακήρυξη ΑΟΖ εκ μέρους τής Ελλάδας είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση αδράνειας της εξωτερικής μας πολιτικής κατά την τελευταία δεκαετία, η οποία μπορεί να μετατραπεί σε περίπτωση μεγάλης χαμένης ευκαιρίας ή αντιθέτως, σε περίπτωση μεγάλης απόδοσης για το κύρος και τα οικονομικά της χώρας.
Κάθε κρίση εμπεριέχει εξ ορισμού την πιθανότητα μεγάλων απωλειών ή και καταστροφής. Εμπεριέχει όμως και το στοιχείο της μεγάλης ευκαιρίας. Η εξωτερική μας πολιτική θα ανταποκριθεί; Θα φανεί αντάξια των καιρών;
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1] Για τη διαχείριση κρίσεων, βλ. Κουσκουβέλης Ηλίας, Λήψη αποφάσεων, κρίση, διαπραγμάτευση, Παπαζήσης, 1997.
[2] Βλ. “Ottoman dreamer”, The Economist, November 5, 2011, www.economist.com/nod/21536598.
[3] Νταβούτογλου Αχμέτ, Το στρατηγικό βάθος. Η διεθνής θέση της Τουρκίας, Ποιότητα, 2010, σ. 432.
[4] Davutoglu Ahmet, “Turkey's Zero-Problems Foreign Policy”, Foreign Policy, http://www.foreignpolicy.com/articles/2010/05/20/turkeys_zero_problems_f...
[5] Για το κύρος και τους υπόλοιπους συντελεστές ισχύος ενός κράτους, βλ. Κουσκουβέλης Ηλίας, Εισαγωγή στις Διεθνείς Σχέσεις, Ποιότητα, 2003, κεφάλαιο 4.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΙΚΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΟΥ "ΤΕΙΧΟΥΣ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΥ" (αναδημοσίευση από το blogspot "ΠΕΡΙ ΑΛΟΣ")

Ηλίας Ηλιόπουλος

Ιστορικός – Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Μονάχου

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ναυτική Επιθεώρηση,

τ.564, σελ. 217, Έκδοση Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού / ΓΕΝ,

Μάρτιος-Απρίλιος-Μάιος 2008.

ΦΩΤΟ: http://www.melisaki.tumblr.com/

Για την συμμαχική απόβαση στην Νορμανδία –την μεγαλύτερη αποβατική και αεραποβατική επιχείρηση της παγκοσμίου ιστορίας – έχουν γραφεί πολλά και σημαντικά. Ελάχιστη προσοχή, ωστόσο, έχει δοθεί στο ρόλο που διεδραμάτισε το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό κατά την υπεράσπιση του περίφημου «Τείχους του Ατλαντικού».

Από γερμανικής πλευράς υπεύθυνος για την άμυνα του χώρου της (κατεχόμενης) Δυτικής Ευρώπης έναντι της επικειμένης αγγλο-αμερικανικής αποβάσεως είχε ορισθεί ο Στρατάρχης Gerd von Rundstedt, που έφερε τον τίτλο του Αρχιστρατήγου της Δύσεως (Oberbefehlshader West/συντετμημένως OB West). Υπό τις διαταγές του υπάγονταν όλες οι μονάδες της Wehrmacht στις περιοχές της Γαλλίας, του Βελγίου και της Ολλανδίας. Αντιθέτως, οι εκεί σταθμεύουσες μονάδες του Πολεμικού Ναυτικού (Kriegsmarine) και της Πολεμικής Αεροπορίας (Luftwaffe) δεν είχαν υπαχθεί ευθέως στην διοίκησή του. Συγκεκριμένα, η εντολή τους όριζε ότι όφειλαν να ακολουθούν τις διαταγές του αναφορικά με την παράκτια άμυνα (Küstenverteidigung) στο πλαίσιο των τακτικών δυνατοτήτων τους.

Έτσι, αφ’ ενός μεν ο Αρχιστράτηγος όφειλε να σχεδιάσει την άμυνα του «Φρουρίου Ευρώπη» (Festung Europa) βάσει της συνδυασμένης χρήσεως των χερσαίων, ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων που διέθετε, αφ’ ετέρου δε οι ναυτικές και αεροπορικές μονάδες να διατηρήσουν ένα μέρος της αυτονομίας τους. Συν τοις άλλοις, στην πρακτική αυτή αντικατοπτρίζεται και η αρχή «διαίρει και βασίλευε» που ακολουθούσε ο Χίτλερ, ο οποίος συνήθιζε τον καταμερισμό αρμοδιοτήτων σε επιχειρησιακό επίπεδο, προκειμένου να διασφαλίζει την δική του αποφασιστική εξουσία σε στρατηγικό επίπεδο. Στην προκειμένη περίπτωση, η προσφιλής τακτική του Φύρερ εκφραζόταν με την Οδηγία του υπ’ αριθμόν 40 (Führerweisung 40), περί αμύνης στον τομέα ευθύνης του Αρχηστρατήγου Δύσεως, την οποία εξέδωσε, ως Αρχιστράτηγος των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων, την 23^η Μαρτίου 1942[1]. Η προαναφερθείσα Οδηγία έμελλε να προκαλέσει σωρεία τριβών μεταξύ των επιμέρους Όπλων, ιδιαιτέρως δε μεταξύ του Στρατού Ξηράς και του Πολεμικού Ναυτικού, με ορατές επιπτώσεις στην οργάνωση της άμυνας της Δυτικής Ευρώπης.

Οφείλει να σημειωθεί ότι το Δυτικό Μέτωπο είχε παραμείνει επί μακρόν χωρίς αξιόπιστη στρατιωτική κάλυψη, ένεκα της Επιχειρήσεως Barbarossa. Η Ομάδα Στρατιών Α (Heeresgruppe A), θεωρουμένη ως η καλύτερη της Βέρμαχτ, είχε αποσυρθεί από την Γαλλία ήδη από τις 15^ης Μαρτίου 1941, όπως άλλωστε και οι Ομάδες Στρατιών Β και Γ (Heeresgruppe B και C). Η συσταθείσα τον Οκτώβριο του 1940 Ομάδα Στρατιών Δ (Heeresgruppe D), που επωμίσθηκε τον Μάρτιο του 1941 την ευθύνη καλύψεως του τομέα της Δυτικής Ευρώπης, έμοιαζε πολύ γρήγορα μάλλον ως υποκατάστατο παρά ως αντικαταστάτης των προκατόχων της: Οι καλύτερες μονάδες της (15 Μεραρχίες Πεζικού εκ των 39 που διέθετε συνολικώς) αποσπάσθηκαν, διαρκούντος του 1942, με κατεύθυνση το Ανατολικό Μέτωπο. Τις διαδέχθηκαν μονάδες διαθέτουσες πεπαλαιωμένο εξοπλισμό και μειωμένο αξιόμαχο[2].

Προϊόντος του χρόνου, ωστόσο, και καθώς αύξανε η πιθανότητα διενέργειας αποβάσεως εκ μέρους των Αγγλο-Αμερικανών στην κατεχόμενη Δυτική Ευρώπη, η Γερμανική Ανωτάτη Πολιτική και Στρατιωτική Ιεραρχία υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει με τη δέουσα σοβαρότητα το ενδεχόμενο αυτό. Έτσι, κατά διαταγήν του Αρχισταρτήγου Δύσεως (OB West) της 7^ης Μαΐου 1944, δηλαδή ένα μήνα προ της συμμαχικής αποβάσεως, υπήχθησαν στις διαταγές του οι Αρχιστράτηγοι των Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων Γαλλίας, Βελγίου και Βορείου Αφρικής, για όλα τα στρατιωτικά ζητήματα. Τούτο συνεπήγετο την διάθεση σημαντικών σχηματισμών της Ομάδας Στρατιών Β’ (Heeresgruppe B), υπό τον Στρατάρχη Erwin Rommel, καθώς επίσης της Ομάδας Τεθωρακισμένων Δύσεως (Panzergruppe West) και της Ομάδας Στρατιάς G (Armeegruppe G). Περαιτέρω, στην δικαιοδοσία του Αρχιστρατήγου περιέχονταν η Ομάδα Ναυτικού Δύσεως (Marine- Gruppe West) και ο 3^ος Αεροπορικός Στόλος (Luftflotte 3).

Εις ό,τι αφορά ιδιαιτέρως στο Πολεμικό Ναυτικό, η Ομάδα Ναυτικού Δύσεως, τελούσα υπό την διοίκηση του Ναυάρχου Krancke, έλαβε την εντολή να αναγνωρίσει, να εντοπίσει και να εξουδετερώσει τις εχθρικές ναυτικές μονάδες καθώς επίσης και να αμυνθεί, τόσο με τις μονάδες επιφανείας όσο και με τις παράκτιες δυνάμεις, εναντίον πάσης εχθρικής απόπειρας εισβολής, στον προ των ακτών κείμενο θαλάσσιο χώρο. Το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό είχε αρχίσει ήδη από το 1940 να φράσσει σημαντικούς λιμένες της ατλαντικής ακτής με πυροβολαρχίες του, προκειμένου να παρεμποδίσει ενδεχόμενη ανακατάληψη των λιμένων από τους Βρεταννούς. Αυτές ήσαν οι απαρχές του μετέπειτα γνωστού ως «Τείχους του Ατλαντικού».

Οι Πυροβολαρχίες Παρακτίου Αμύνης του Ναυτικού (Küstenverteidigungsbatterien der Marine – ή απλώς Marinebatterien) υπάγονταν απ΄ ευθείας στην Διοίκηση του Ναυτικού και μόνον κατά το πνεύμα της Οδηγίας υπ’ αριθμόν 40 στον Αρχιστράτηγο της Δύσεως. Οφείλει να υπογραμμισθεί, εν προκειμένω, ότι επρόκεριτο για τις ποιοτικά καλύτερες Παράκτιες Πυροβολαρχίες που διέθετε η γερμανική πλευρά. Επιπροσθέτως τοποθετήθηκαν και Πυροβολαρχίες του Στρατού Ξηράς (Heeresküstenbatterien) για την ενίσχυση της παράκτιας  άμυνας έναντι εχθρικής εισβολής. Η παλαιόθεν γνωστή έριδα μεταξύ Όπλων και Υπηρεσιών, περί του ποιος έχει το γενικό πρόσταγμα, διευθετήθηκε κατά την ακόλουθη  Σολομώντεια λύση: αφ’ ης στιγμής το Ναυτικό είχε επωμισθεί την αποστολή να αποσοβήσει εχθρική απόβαση στον θαλάσσιο χώρο προ των ακτών, όλες οι Παράκτιες Πυροβολαρχίες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Βέρμαχτ, υπάγονταν στις διαταγές του Ναυτικού εφ’ όσον και ενόσω ο στόχος ήταν εχθρικές μονάδες επιφανείας και αποβατικά πλοία. Εάν, όμως, σημειωνόταν απόβαση του εχθρού στην ξηρά, τότε το γενικό πρόσταγμα περιήρχετο  στον Στρατό – αφ’ ης στιγμής δηλαδή στόχος των Πυροβολαρχιών δεν ήσαν, πλέον, ναυτικές αλλά χερσαίες δυνάμεις.

Δυνάμει της υπ’ αριθμόν 9 Βασικής Διαταγής του Αρχηστράτηγου Δύσεως, του Ιανουαρίου 1944, δημιουργήθηκαν «Ζώνες Μάχης» (Kampfzonen), εκτάσεως 20 – 30 χιλιομέτρων, σε τμήματα των ακτών που εθεωρούντο ιδιαιτέρως ευάλωτα. Οι διορισθέντες Στρατιωτικοί Διοικητές των εν λόγω Ζωνών Μάχης αποκτούσαν «απεριόριστη δικαιοδοσία» εφ’ όλων των στρατιωτικών μονάδων εντός του τομέα του έκαστος, σε περίπτωση εισβολής. Η διαταγή προδήλως απέβλεπε στην υπέρβαση των προβλημάτων δικαιοδοσίας και αρμοδιοτήτων μεταξύ Ναυτικού και Στρατού και στην διασφάλιση ότι θα υπάρξει ενιαία και αποτελεσματική αντίδραση όλων των αμυνομένων τμημάτων σε περίπτωση αποβάσεως.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε, εν προκειμένω, η ζώνη ευθύνης της 7^ης Γερμανικής Στρατιάς (ΑΟΚ 7), όπου και επρόκειτο, τελικώς, να εκτυλιχθεί η αγγλο-αμερικανική «Επιχείρηση Επικυρίαρχος» (Operation Overlord). Περαιτέρω, καθορίζονταν συγκεκριμένα οχυρά εντός των ποικίλων «Ζωνών Μάχης», οι Διοικητές – Φρούραρχοι των οποίων περιβάλλονταν με εκτεταμένες εξουσίες, ούτως ώστε να δύνανται να εκπληρώσουν την ανατεθείσα σε αυτούς αποστολή, η οποία οριζόταν κατά τρόπο σαφή και λακωνικό: να υπερασπισθούν τα οχυρά τους μέχρι ενός (Γραπτή Εντολή της Ανωτάτης Στρατιωτικής Διοικήσεως / Oberkommando Wehrmacht προς τον Αρχιστράτηγο Δύσεως / OB West, της 5^ης Φεβρουαρίου 1944).

Εν τούτοις, οι τριβές δεν εξέλιπαν. Οι Διοικητές των Οχυρών ήσαν κατά κανόνα Αξιωματικοί του Στρατού. Καθώς όμως επρόκειτο κυρίως περί λιμένων (όπως π.χ. στην περίπτωση του λιμένος του Χερβούργου στον Βορρά, που συμπεριελήφθη στην Ζώνη της 7^ης Στρατιάς), ανέκυψαν εκ νέου διαφωνίες για τις αρμοδιότητες. Την δυσαρέσκεια του Ναυτικού προκάλεσε π.χ. το γεγονός ότι, αίφνης, τα «Bunker» (οχυρωμένες βάσεις και ορμητήρια) των υποβρυχίων, που ευρίσκονταν εντός της περιμέτρου των Οχυρών, υπήχθησαν υπό τις διαταγές Αξιωματικών της Βέρμαχτ. Νέα διαταγή της 2ας Ιουνίου 1944, ήτοι τέσσερεις μόλις ημέρες προ της εισβολής, επιχειρούσε να λύσει τον Γόρδιο δεσμό, περιορίζοντας τις –μέχρι πρότινος απόλυτες- εξουσίες εκάστου Φρουράρχου –Διοικητού Οχυρού, εν όσω τουλάχιστον το οχυρό του δεν είχε ακόμη προσβληθεί ή απομονωθεί υπό του εχθρού.

 Από το φθινόπωρο του 1942, οι υφιστάμενες Πυροβολαρχίες Παρακτίου Αμύνης του Ναυτικού, κατά μήκος των ακτών της Δυτικής Ευρώπης, άρχισαν αν ενισχύονται με Πυροβολαρχίες του Στρατού. Επρόκειτο για εγχείρημα γιγαντιαίων διαστάσεων: Έπρεπε να οχυρωθούν και να καλυφθούν οι ακτές της Βορείου Νορβηγίας στον Ατλαντικό, της Δανίας και της Βορείου Γερμανίας στην Βόρειο Θάλασσα, της Ολλανδίας, του Βελγίου και της Γαλλίας καθ’ όλο το μήκος του Ατλαντικού και μέχρι των ισπανικών συνόρων. Προσέτι, έπρεπε να καλυφθεί και η μεσογειακή ακτή της Γαλλίας. Η επιχείρηση έφερε την κωδική ονομασία «Τείχος του Ατλαντικού» (Atlantik Wall), αντικαθιστώντας την παλαιότερη «Νέο Δυτικό Τείχος» (Neuer Westwall).

Την διαταγή για την ανέγερση του τελευταίου είχε εκδώσει ο Χίτλερ από τα τέλη του 1941. Προέβλεπε αρχικώς την διασπορά δυνάμεων Πεζικού σε οχυρές θέσεις των ακτών, μεταξύ των Πυροβολαρχιών του Ναυτικού και του Στρατού. Στις 13 Αυγούστου 1942 απεφασίσθη η ανέγερση 15.000 οχυρωματικών θέσεων κατά μήκος των γαλλικών, βελγικών και ολλανδικών ακτών εντός ενός έτους. Εξ αυτών 4.000 προορίζονταν να ανεγερθούν στα (10) στρατηγικώς σπουδαιότερα σημεία, 1.000 θα χρησίμευαν για τα Pak (αντιαρματικά) και 10.000 οχυρωματικές θέσεις προβλέπονταν σε μικρότερης σημασίας σημεία και ανά την ελεύθερη ακτή. Συνολικώς, σε οχυρωματικά σημεία κατά μήκος των γαλλικών, βελγικών και ολλανδικών ακτών θα λάμβαναν θέσεις 300.000 Γερμανοί στρατιώτες. Έτσι, περί τα τέλη του 1942 και τις αρχές του 1943 είχε δημιουργηθεί κατά μήκος του Ατλαντικού ένα επιβλητικό σύστημα οχυρών και πυροβολαρχιών με σκοπό την κάλυψη της ακτογραμμής και του έμπροσθεν αυτής κειμένου θαλασσίου χώρου από εχθρική εισβολή[3].

Εν τούτοις, εξ αιτίας των αναντιρρήτως γιγαντιαίων διαστάσεων του όλου εγχειρήματος, οφειλομένων στο μήκος των ακτών του Ατλαντικού από την Νορβηγία μέχρι τα γαλλοϊσπανικά σύνορα, ήταν πρακτικώς αδύνατον να καλυφθούν εξ ίσου όλα τα τμήματα της ακτής. Κατ’ ανάγκην, το κέντρο βάρους ερρίφθη εκεί όπου οι Γερμανοί ιθύνοντες ανέμεναν να εκδηλωθεί η αγγλοαμερικανική απόβαση, δηλαδή στο τμήμα μεταξύ του Οχυρού της Χάβρης, στην εκβολή του Σηκουάνα, και του Καλαί. Αυτό το κομμάτι της ακτής κείται εγγύτερα των Βρεταννικών Νήσων, διέθετε δε ιδεώδεις θέσεις τις οποίες, πιθανότατα, θα έσπευδε να εκμεταλλευθεί ο εχθρός κατά την απόβαση. Ιδίως ο Χίτλερ εφέρετο απολύτως πεπεισμένος ότι η  αγγλοαμερικανική απόβαση θα επραγματοποιείτο στο Καλαί (ορμώμενος συν τοις άλλοις και από την γνωστή αγάπη του για την Στρατιωτική Ιστορία).

Εν τούτοις, το πρόβλημα για την γερμανική πλευρά ήταν ότι διέθετε πολύ λιγότερους άνδρες όσων θα απαιτούνταν για την ευόδωση ενός τέτοιου εγχειρήματος, το οποίο, ούτως ή άλλως, φάνταζε τελείως εξωπραγματικό ακόμη και στα όμματα της Γερμανικής Ανωτάτης Στρατιωτικής Ηγεσίας, όπως αποκαλύπτει και σχετική εκμυστήρευση του στρατάρχου Rommel μετά το πέρας των πρώτων επιθεωρήσεών του στο Τείχος του Ατλαντικού , περί τα τέλη του 1943. Έτσι, μπορεί μεν οι Πυροβολαρχίες να κάλυπταν ολόκληρο σχεδόν το μήκος εκείνων τουλάχιστον εκ των ακτών που εθεωρούντο επισφαλείς, αλλ’ εξακολουθούσαν να λείπουν οι τόσον αναγκαίες Μεραρχίες Πεζικού που θα «γέμιζαν» τον χώρο  μεταξύ των πρώτων. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι ο τομέας του OB West επεκτεινόταν σε 2.600 χιλιόμετρα ακτογραμμών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένας Λόχος Πεζικού εκαλείτο να υπερασπισθεί 25 χιλιόμετρα ακτής! Καθίσταται αντιληπτό πόσο ισχνή ήταν η επάνδρωση του περιλάλητου Τείχους του Ατλαντικού.

Η προσεκτική ματιά του ιστορικού θα επεσήμαινε, εν προκειμένω, ότι στρατηγικός σκοπός του Τείχους του Ατλαντικού δεν ήταν, στην πραγματικότητα, η άμυνα εναντίον μιας συμμαχικής αποβάσεως, αλλά η αποτροπή της. Όντως, η γερμανική προπαγάνδα είχε επενδύσει πολλά στο μεγαλεπήβολο σχέδιο. Το Τείχος του Ατλαντικού, με τα επιβλητικά οχυρά και τις διάσπαρτες οχυρωματικές θέσεις, είχε αναχθεί σε μύθο, που αναπαρήγετο από τους επισήμους και ανεπισήμους διαύλους των ψυχολογικών επιχειρήσεων, με σκοπό να καταδείξει στους Αγγλο-Αμερικανούς το μάταιον πάσης διενεργηθησομένης αποβατικής ενεργείας.

Τούτο, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι δεν ανελήφθησαν σύντονες προσπάθειες, σε επιχειρησιακό και τακτικό επίπεδο, για την άμυνα εκείνων ιδίως των ζωνών, που εθεωρούντο τα πιθανότερα θέατρα της εισβολής. Το ηθικό της γερμανικής πλευράς αναπτερώθηκε δε αισθητά αφ’ ότου ανέλαβε μέρος της ευθύνης της αμύνης του Τείχους του Ατλαντικού ο Στρατάρχης Erwin Rommel, η θρυλική «Αλεπού της Ερήμου» (Wüstenfuchs). Ο παλαίμαχος διοικητής του Afrikakorps μετετέθη στις 3 Νοεμβρίου του 1943 στο Δυτικό Μέτωπο, υπαχθείς στον τομέα ευθύνης του Αρχισταρτήγου Δύσεως. Εντός βραχέως χρονικού διαστήματος περιήλθαν υπό τις διαταγές του όλες οι παράκτιες δυνάμεις της 7^ης Στρατιάς (Νορμανδία, Βρετάννη), της 15^ης Στρατιάς (Βέλγιο, Β. Γαλλία) και της Ολλανδίας. Στις 16 Φεβρουαρίου του 1944 προσετέθησαν και οι Τεθωρακισμένες Μεραρχίες που στάθμευαν στον τομέα αυτό. Ο Rommel διενήργησε αλλεπάλληλες επιθεωρήσεις κατά μήκος του Ατλαντικού Τείχους και κινητοποίησε την (πανθομολογουμένη από φίλους και αντιπάλους) δημιουργική διάνοιά του, προκειμένου να δώσει λύση στα αμυντικά προβλήματα του τομέα του.

Οι οχυρωματικές θέσεις και οι οχυρωμένες βάσεις και καταφύγια (Bunker) είχαν ανεγερθεί βάσει σχεδιασμών είτε του Πολεμικού Ναυτικού, είτε της Λουφτβάφφε, είτε της Βέρμαχτ. Τα πρώτα Bunker είχαν ανεγερθεί από το Πολεμικό Ναυτικό. Επρόκειτο για οχυρές θέσεις που κάλυπταν τις Παράκτιες Πυροβολαρχίες  του Ναυτικού, οι οποίες είχαν αποστολή την προστασία των σπουδαιοτέρων λιμένων. Εδώ οφείλει να διευκρινισθεί ότι οι όροι της Συνθήκης των Βερσαλλιών (1919), τους οποίους είχαν υπαγορεύσει οι Νικήτριες Δυνάμεις της Εγκαρδίου Συνεννοήσεως (Entente Cordiale) στην ηττηθείσα Γερμανία, απηγόρευσαν στην τελευταία την κατοχή ή απόκτηση Βαρέων Όπλων[4], μεταξύ αυτών και βαρέως πυροβολικού, εξαιρουμένων όμως ορισμένων Μοιρών Βαρέως Πυροβολικού Παρακτίου Αμύνης, τοποθετημένων στις Γερμανικές Νήσους. Αυτή η εξαίρεση έμελλε να αποδειχθεί χρήσιμη για τους Γερμανούς, διότι αυτές ήσαν οι πρώτες Πυροβολαρχίες που το Ναυτικό τοποθέτησε κατά μήκους του Τείχους του Ατλαντικού: Η Πυροβολαρχία Αμβούργου, με (4) πυροβόλα των 240 χιλιοστών, μετακινήθηκε στο Χερβούργο από το Νόρντερνεϋ, όπως και η Πυροβολαρχία Μπρόμμυ, επίσης με τέσσερα (4) πυροβόλα των 150 χιλ., που μετακινήθηκε από το Μέμμελ. Οι πρώτες οχυρωματικές θέσεις του Ναυτικού δεν είχαν ιδιαιτέρως ισχυρή θωράκιση (60 – 100 εκατοστά). Αργότερα ωστόσο, το Ναυτικό ανήγειρε επιβλητικά οχυρά για τις Πυροβολαρχίες Παρακτίου Αμύνης καθώς και για τις Βάσεις Υποβρυχίων, Τορπιλλοβόλων και Τορπιλλακάτων του. Σε σοβαρό μειονέκτημα, όμως, έμελλε να αναδειχθεί η παντελής έλλειψη Αεροπορίας Ναυτικού, και δη Μοιρών Ναυτικής Περιπολίας και Αναγνωρίσεως.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά στη Ζώνη Μάχης ΑΟΚ 7, αυτή περιελάμβανε το Οχυρό του Χερβούργου, στην βόρεια άκρη της χερσονήσου Κοτεντέν, με τις εκεί τοποθετημένες Μοίρες Βαρέως Παρακτίου Πυροβολικού. Ο συνολικός αριθμός των Πυροβολαρχιών Παρακτίου Αμύνης ανήρχετο σε 43. Δέκα (10) εξ αυτών ήσαν του Πολεμικού Ναυτικού. Το μικρότερο βεληνεκές διέθετε η Πυροβολαρχία Beny sûr Mer με πυροβόλα των 100 χιλ., το μεγαλύτερο η Πυροβολαρχίς Χερβούργου με πυροβόλα των 380 χιλ., οι βολές των οποίων μπορούσαν να φθάσουν στα 55,7 χιλιόμετρα.

Οφείλει να υπογραμμισθεί ότι εκ της μελέτης της διατάξεως των Πυροβολαρχιών Παρακτίου Αμύνης συνάγεται ότι σε όλη την περιοχή που έλαβε χώρα, τελικώς, η συμμαχική «Επιχείρηση Επικυρίαρχος» δεν υπήρχε παρά μία και  μόνη (!) Πυροβολαρχία του Ναυτικού: η Πυροβολαρχία Longues, διαθέτουσα 4 πυροβόλα των 152 χιλ. Πράγματι, ακριβώς μπροστά στις συμμαχικές θέσεις αποβάσεως της 6^ης Ιουνίου 1944, είχαν παραταχθεί οι κάτωθι αναφερόμενες Πυροβολαρχίες, όλες του Στρατού:

·         Πυροβολαρχία Riva Bella (6 πυροβόλα των 155 χιλ., βεληνεκές 10 χλμ.)

·         Πυροβολαρχία Quistreham (3 πυροβόλα των 105 χιλ., βεληνεκές άνω των 12 χλμ.)

·         Πυροβολαρχία Hermanville (4 πυροβόλα των 105 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία Beny sûr Mer (4 πυροβόλα των 100 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία Mare Fontaine (4 πυροβόλα των 105 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία Mont Fleury (4 πυροβόλα των 122 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία La Ferme Tringale (4 πυροβόλα των 105 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία Pierre Solain (4 πυροβόλα των 105 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία Vaux sûr Aure (4 πυροβόλα των 105 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία Pointe du Hoc (6 πυροβόλα των 155 χιλ.)

·         Πυροβολαρχία Maisy (5 πυροβόλα των 155 χιλ.)

Η παράμετρος που θίγεται εδώ έμελλε να αποβεί κρίσιμη: Οι Πυροβολαρχίες της Βέρμαχτ, οι οποίες ενίσχυσαν την παράκτια άμυνα, συναπαρτίσθηκαν κατά μέγιστο μέρος από λεία πολέμου, αποδείχθηκαν δε ατελείς ως προς την καταστροφή στόχων σε μακρά απόσταση. Πλην όμως, μπορούσαν να αντιμετωπίσουν πολύ καλύτερα χερσαίες δυνάμεις, αφ’ ης στιγμής δηλαδή η αποβατική ενέργεια είχε, κατ’ αρχάς, επιτύχει και ο εχθρός είχε πατήσει στην ακτή. Από την άλλη πλευρά, η ισχύς των Πυροβολαρχιών Παρακτίου Αμύνης του Ναυτικού ήταν σαφώς υπέρτερη εκείνων του Στρατού. Το Ναυτικό διέθετε πυροβόλα με μεγαλύτερη ταχύτητα πυρός: τα πυροβόλα των 105 χιλ. με ταχύτητα 15 οβίδων ανά λεπτό, τα οποία μπορούσαν να πλήξουν κινούμενους στόχους στην θαλάσσια επιφάνεια με μεγαλύτερη ακρίβεια. Εξ άλλου, το Ναυτικό είχε μεριμνήσει για την προμήθεια ειδικών οπτικών συσκευών εντοπισμού στόχου, τις οποίες δεν διέθετε ο Στρατός. Σε κάθε περίπτωση, η Παράκτια Άμυνα του Ναυτικού ήταν ικανότερη στην αντιμετώπιση του εχθρικού αποβατικού στόλου και στην απόκρουση της αποβατικής εισβολής, εν όσω οι εισβολείς ευρίσκοντο ακόμη στα πλοία.

Επομένως, υπό το πρίσμα της ιστορικής μελέτης ο (εκ πρώτης όψεως, εντυπωσιακός) αριθμός των 43 Πυροβολαρχιών αποδεικνύεται παραπλανητικός, αφού, όπως κατεδείχθη, στην ζώνη όπου διενεργήθηκε τελικώς η γιγαντιαία συμμαχική απόβαση οι εισβολείς δεν αντιμετώπισαν ει μόνον μία (1) Πυροβολαρχία του Ναυτικού. Υπήρξε όντως ευτύχημα για τους Συμμάχους το γεγονός ότι δεν χρειάσθηκε να έλθουν αντιμέτωποι με τις ποιοτικά καλύτερες γερμανικές Πυροβολαρχίες Παρακτίου Αμύνης, εκείνες δηλ. που διέθετε το Ναυτικό στην Χάβρη και στο Χερβούργο. Εις πείσμα των εσφαλμένων εκτιμήσεων, ελλιπών πληροφοριών ή και εμμονών της Γερμανικής Ηγεσίας, οι Σύμμαχοι επέλεξαν για την διενέργεια της μεγαλύτερης αποβάσεως στην Ιστορία τις ακτές που έκτοτε ονομάστηκαν «Omaha» και «Utah». Είναι ενδεικτικό, επίσης, ότι στον τομέα αποβάσεως του ΧΧΧ. Βρεταννικού Σώματος Στρατού και της ΙΙΙ. Καναδικής Μεραρχίας Πεζικού υπήρχε μία μόνο Πυροβολαρχία Παρακτίου Αμύνης. Αποτελεί, οπωσδήποτε, ειρωνεία της ιστορίας ότι οι Πυροβολαρχίες του Χερβούργου, καύχημα του Γερμανικού Ναυτικού, κατακτήθηκαν όχι από θαλάσσης αλλά από ξηράς, από το 7^ο Αμερικανικό Σώμα Στρατού, σε μεταγενέστερο διάστημα και αφού η απόβαση είχε, εν τω μεταξύ, στεφθεί με επιτυχία.

Για την σημασία της απουσίας Αεροπορίας Ναυτικού εγένετο ήδη λόγος. Παρά ταύτα, η Reichskriegsmarine κατέβαλε επίπονες όσο και αξιοθαύμαστες προσπάθειες να εκτελέσει την (σπουδαιότατη) αποστολή της ναυτικής περιπολίας και αναγνωρίσεως, με τα 650 περίπου πλοιάρια που διέθετε, αναγκασμένη να επιχειρεί διαγενομένης της νυκτός ή υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Παραλλήλως, το Ναυτικό είχε επωμισθεί και το έργο του ναρκοποντισμού στον θαλάσσιο χώρο μπροστά από τις ακτές του Ατλαντικού, το οποίο επίσης προσπάθησε να επιτελέσει με τα διατιθέμενα μέσα.

Σοβαρώτατο μειονέκτημα της γερμανικής πλευράς, εξ άλλου, αποτελούσε η ουσιαστική έλλειψη μαχίμων μονάδων επιφανείας, με τις οποίες θα έπρεπε να αντιμετωπισθεί ο συμμαχικός αποβατικός στόλος. Αν ευσταθεί η διαπίστωση ότι το Πολεμικό Ναυτικό υπήρξε το μέγα αδικηθέν εκ των τριών Όπλων (είτε εξ αιτίας της παροιμιώδους αδιαφορίας του «ηπειρωτικώς» σκεπτομένου Χίτλερ προς το φαινόμενο της θαλάσσιας ισχύος, είτε συνεπεία της «ψυχώσεως» του επικεφαλής της Πολεμικής Οικονομίας Goering με την Luftwaffe, είτε «απλώς» επειδή το Ναυτικό πλήρωσε το τίμημα της ασύλληπτης κατασπαταλήσεως πόρων και μέσων στο περιπετειώδες «Undernehmen Barbarosa» από το 1941), τότε πουθενά αλλού ίσως δεν απεικονίζεται εναργέστερα αυτή η μειονεκτική θέση του Ναυτικού εντός της Γερμανικής Στρατηγικής Σχεδιάσεως απ’ όσο στην περίπτωση του Τείχους του Ατλαντικού: Η Ομάδα Ναυτικού Δύσεως εστερείτο, κατ’ ουσίαν, εκείνων των μαχίμων μονάδων επιφανείας που απαιτούνταν για την καταναυμάχηση του αποβατικού στόλου του αντιπάλου και την αποσόβηση της εισβολής εκεί όπου αυτή δύναται να αποσοβηθεί: στα ύδατα – προτού οι εχθρικές δυνάμεις δημιουργήσουν χερσαίο προγεφύρωμα. Οι αριθμοί είναι εύγλωττοι: Για την αντιμετώπιση περίπου 5.000 πλοίων των Συμμάχων το Γερμανικό Πολεμικό Ναυτικό παρέθετε μία (1) Μοίρα Τορπιλλοβόλων, με 4 μονάδες μάχης, και 4 Μοίρες Ταχυπλόων Σκαφών, με συνολικό αριθμό 20 περίπου μονάδων. Ο απολογισμός της δράσεως των μονάδων επιφανείας του Ναυτικού κατά την ημέρα της αποβάσεως στον τομέα π.χ. του «Προγεφυρώματος Ξίφος» (Sword) ήταν ο ακόλουθος: Τρεις (3) γερμανικές τορπιλλάκατοι έβαλλαν κατά των (απείρως περισσοτέρων) εχθρικών πλοίων, εκτοξεύοντας συνολικά 18 τορπίλλες[5].

Εν κατακλείδι, για λόγους ιστορικής δικαιοσύνης οφείλει να σημειωθεί ότι το Γερμανικό Ναυτικό έδωσε την μάχη υπό λίαν αντίξοες συνθήκες και εξ αιτίας της απόλυτης αεροπορικής υπεροχής[6] του αντιπάλου: «Το εχθρικό μονοπώλιο εναέριας ισχύος υφίστατο καθ’ όλην την διάρκεια της εισβολής», κατά την διαπίστωση του Ταγματάρχου Friedrich Hayn[7].

Η εσφαλμένη εκτίμηση της καταστάσεως από γερμανικής πλευράς συνεχίστηκε και μετά την απόβαση στην Νορμανδία. Ακόμη και το απόγευμα της 6^ης Ιουνίου η συμμαχική επιχείρηση εθεωρείτο ενέργεια αντιπερισπασμού και όχι η κυρία επιχείρηση των Αγγλο-Αμερικανών, η οποία εξακολούθησε να αναμένεται στο Pas de Calais – γεγονός το οποίο είχε ως συνέπεια να παραμείνει η 15^η Στρατιά στις θέσεις της και να μην αποστέλλονται ενισχύσεις για  την εξουδετέρωση των τεσσάρων δημιουργηθέντων προγεφυρωμάτων. Μόλις την 12^η Ιουνίου κατέστη σαφής στην Γερμανική Ανωτάτη Στρατιωτική Διοίκηση η στρατηγική σημασία της Επιχειρήσεως Overlord.

Εν τέλει, η επιχείρηση επέτυχε διότι ο επιτιθέμενος ενήργησε με συντριπτική δύναμη πυρός σε ένα τμήμα των εκτενών ακτογραμμών του Ατλαντικού ευνοϊκό για την εκδήλωση μιας τέτοιας επιχειρήσεως, και στο οποίο ο αμυνόμενος δεν ανέμενε την εκδήλωσή της – χωρίς βεβαίως, αυτό να σημαίνει ότι αμφότερα τα στρατόπεδα δεν υποχρεώθηκαν να καταβάλλουν βαρύτατο φόρο αίματος.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Για την Οδηγία υπ’ αριθμόν 40 αλλά και την εν γένει οργάνωση της γερμανικής άμυνας στο μέτωπο της Δυτικής Ευρώπης εν όψει πιθανής αγγλο-αμερικανικής αποβάσεως όρα Wegmüller, Hans, Die Konzeption der Abwehr einer alliirten Invasion im Bereich des Oberbefehlshabers West 1940 – 1944, Freiburg i. Br. 1979, (Phil. Diss)., (Einzelschriften zur militärischen Geschichte des Zweiten Weltkrieges, Bd. 22, hrsg. Vom Militärgeschichtlichen Forschungsamt), σελ. 47.

[2] Όρα Wilt, Alan F, The Atlantic Wall. Hitler’s Defenses in the West, 1941-1944, Iowa 1975, σ. 31.

[3] Παράβαλε Rolf, Rudi, Der Atlantikwall. Perlenschnur aus Stahlbeton, Beetsterzwaag, 1983, σ. 32-33.

[4] Περί των όρων της Συνθήκης των Βερσαλλιών όρα Kinder, Hermann / Hilgemann, Werner, dtv-Atlas zur Weltgeschichte, Deutscher Taschenbuch Verlag, München, 25. Ausgabe, 1991, Band II, σελ. 411.

[5] Παράβαλε Hümmelchen, Gerhard, Die Deutschen Schnellboote im Zweitten Weltkrieg, Hamburg / Berlin / Bonn 1996, σ. 168 – 197.

[6] Για την έννοια της αεροπορικής υπεροχής όρα Mearsheimer, John J., Η Τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων (The Tragedy of Great Power Politics), Β’ ελληνική έκδοση (Ποιότητα), Μετάφραση: Κωνσταντίνος Κολιόπουλος, Επιστημονική Επιμέλεια: Π. Ήφαιστος – Ηλίας Κουσκουβέλης, Εισαγωγικό Σημείωμα: Κ. Αρβανιτόπουλος, Επιστημονικό Ευρετήριο: Π. Ήφαιστος, Αθήνα 2007, σ. 205 –206.

[7] Hayn, Friedrich, Die Invasion. Von Cotentin bis Falaise, Heidelberg 1954, σ. 29.

=============================================================

ΠΗΓΗ: http://perialos.blogspot.com/2011/04/blog-post_06.html