Η ανάγκη για μεγαλύτερη στρατιωτική διαλειτουργικότητα
Το 2006 και το 2007, όταν ο αντιστράτηγος του αμερικανικού στρατού Benjamin Freakley διοικούσε την Συνδυασμένη Κοινή Ειδική Δύναμη-76 (Combined Joint Task Force-76) στην Καμπούλ, στο Αφγανιστάν, την έδρα για όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στα ανατολικά του Hindu Kush, βρήκε ότι η μεγαλύτερη απειλή για τις επιχειρήσεις του ήταν, όντως, η τεχνολογία. Επέβλεπε μια κορυφαία ομάδα (στμ: dream team) ικανών και πρόθυμων στρατιωτών από διάφορους συμμάχους των ΗΠΑ -Καναδά, Ολλανδία, Ρουμανία και Ηνωμένο Βασίλειο- και δεν μπορούσε να τους παρέχει πληροφορίες έξω στο πεδίο επειδή ο καθένας τους είχε φτάσει με εντελώς διαφορετικό εξοπλισμό επικοινωνίας, είτε ήταν ασύρματοι FM είτε δορυφορικά τηλέφωνα. Παρά το γεγονός ότι ο δικός του αμερικανικός εξοπλισμός θα τον συνέδεε άμεσα με τους δικούς του στρατιώτες, επειδή ήταν όλοι εξοπλισμένοι με ασυρμάτους υψηλής τεχνολογίας ικανούς να λαμβάνουν οδηγίες απευθείας από την έδρα της διοίκησης μάχης, οι οδηγίες του έφταναν μόνο στους διοικητές των μονάδων των συμμαχικών στρατευμάτων, γεγονός που δημιουργούσε τον κίνδυνο να μπουν οι συμμαχικοί στρατιώτες σε επικίνδυνες καταστάσεις. Στο παρελθόν, εν μέρει επειδή δεν υπήρχε τεχνολογία που θα μπορούσε να ωθήσει εγκαίρως πληροφορίες και διαταγές προς τα κάτω σε κάθε στρατιώτη στην ζώνη των συγκρούσεων, οι οδηγίες των διοικητών πάντα διαβιβάζονταν στους αξιωματικούς που διοικούσαν κάθε μονάδα στο έδαφος, οι οποίοι στην συνέχεια περνούσαν τις οδηγίες στους στρατιώτες. Σε πολλές ένοπλες δυνάμεις, αν και όχι στον στρατό των ΗΠΑ, έτσι γίνεται ακόμα.
«Αν είστε απλά μια χώρα, το πεδίο της μάχης είναι ήδη αρκετά περίπλοκο» μου είπε ο Freakley, που είναι τώρα ειδικός σύμβουλος του προέδρου του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνα. «Αλλά όταν ο εξοπλισμός των συμμάχων δεν λειτουργεί [μαζί με τον δικό μας] προσθέτει περαιτέρω περιπλοκή». Δούλεψαν πάνω στο πρόβλημα με την εγκατάσταση ενός «δικτύου-κορμού» (στμ: backbone network, μια υψηλής ταχύτητας και μεγάλης χωρητικότητας ψηφιακή σύνδεση που διαμορφώνει τον άξονα του δικτύου μιας περιοχής) που οι συμμαχικές δυνάμεις θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν, και με το να τους δανείσουν εξοπλισμό.
Στο Αφγανιστάν, η διαλειτουργικότητα -η οποία περιλαμβάνει τον εξοπλισμό που είναι είτε συμβατός με εκείνον των ενόπλων δυνάμεων των άλλων χωρών είτε μπορεί να υιοθετηθεί εύκολα από τα στρατεύματά τους- καθώς και οι κοινές διαδικασίες, τα δόγματα, και η γλώσσα ήταν βασικά ζητήματα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, καθώς και στους «θερμούς» πολέμους, οι στρατιωτικές επιχειρήσεις είχαν επικεντρωθεί στην εδαφική άμυνα. Και ακόμα και όταν τα έθνη συνεργάζονταν, όπως οι σύμμαχοι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κάθε έθνος μαχόταν σε μια συγκεκριμένη περιοχή και όχι όλα μαζί. Τώρα που οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ εμπλέκονται σε έναν αυξανόμενο αριθμό κοινών ασκήσεων και αποστολών που περιλαμβάνουν μονάδες στρατευμάτων από έναν μεγάλο αριθμό χωρών, η διαλειτουργικότητα έχει γίνει όλο και πιο σημαντική. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, ο αριθμός των αποστολών και των ασκήσεων του ΝΑΤΟ έχει αυξηθεί σημαντικά. Επί του παρόντος, κάπου 18.000 στρατιωτικοί του ΝΑΤΟ [1] υπηρετούν στο Αφγανιστάν, το Κόσοβο, την Μεσόγειο και στα ανοικτά του Κέρατος της Αφρικής, ενώ έχουν προγραμματιστεί 28 ασκήσεις [2] από τα τέλη Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους ως τις αρχές Ιουλίου του 2017. Και η διεθνής συμμαχία που μάχεται το ισλαμικό κράτος (ISIS) έχει ωφεληθεί από τις βελτιώσεις στην διαλειτουργικότητα που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Αλλά ακόμα κι αν οι μονάδες που μάχονται μαζί είναι πιο διαλειτουργικές σήμερα από ό, τι πριν από τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, οι ένοπλες δυνάμεις έχουν κάποιο δρόμο να διανύσουν πριν διασυνδεθούν απρόσκοπτα. Αποκαλέστε το η κίνηση προς έναν στρατό plug-and-play [στμ: «συνδέστε και λειτουργήστε»].
Πέρα από τις επιχειρήσεις, ένα μεγάλο μέρος του κινήτρου για την τυποποίηση του εξοπλισμού έχει σχέση με το κόστος, καθώς και με το καθεστώς των προμηθειών και της λειτουργίας του εξοπλισμού στην εγχώρια αγορά. Οι σύμμαχοι έπρεπε να φέρουν όχι μόνο τον δικό τους εξοπλισμό, αλλά και τα δικά τους ανταλλακτικά, τα οποία μπορεί να είναι δαπανηρά και συχνά δύσκολο να μεταφερθούν σε εμπόλεμες ζώνες. «Υπήρξε τεράστια επικάλυψη, όχι μόνο σε εξοπλισμό αλλά και σε προσωπικό επιμελητείας [logistics]», είπε ο Dick Zandee, ένας ανώτερος συνεργάτης στο Clingendael, το Ολλανδικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων και πρώην επικεφαλής του σχεδιασμού και της πολιτικής μονάδας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (European Defence Agency). Ο Zandee υπενθύμισε πως αντιστράτηγος Ton van Loon, ο Ολλανδός διοικητής της νότιας περιοχής της υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ Διεθνούς Δύναμης Βοήθειας για Ασφάλεια κατά την διάρκεια του πολέμου στο Αφγανιστάν, εμποδιζόταν από όλον τον εξοπλισμό του. «Είχε οκτώ διαφορετικούς υπολογιστές, τους οποίους χρειαζόταν για να επικοινωνεί με όλες τις συμμαχικές δυνάμεις στον εν λόγω τομέα της χώρας», μου είπε ο Zandee. Αν γινόταν το σύνολο του εξοπλισμού διαλειτουργικό με το να επιτραπεί στον υπολογιστή του στρατηγού van Loon να στέλνει μηνύματα άμεσα σε όλα τα στρατεύματα, θα είχε μειωθεί ο αριθμός των συσκευών που έπρεπε να χειρίζεται σε μόλις μια. (Επιπλέον, αν και ο αφγανικός πόλεμος έχει επισήμως τερματιστεί, τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ εκπαιδεύουν, συμβουλεύουν και βοηθούν τις αφγανικές δυνάμεις, ως μέρος της αποστολής Αποφασιστική Υποστήριξη [Resolute Support] της συμμαχίας.)
«Οι στρατιωτικές μονάδες είναι τόσο δαπανηρές που ο σύγχρονος εξοπλισμός πρέπει να είναι διαλειτουργικός», είπε ο υποναύαρχος Nils Christian Wang, ο διοικητής του Βασιλικού Αμυντικού Κολεγίου της Δανίας. «Η διαλειτουργικότητα είναι ένας πολλαπλασιαστής ισχύος. Δεν θα βρείτε έναν αρμόδιο υπάλληλο προμηθειών σε οποιαδήποτε χώρα του ΝΑΤΟ σήμερα που δεν σκέφτεται για την διαλειτουργικότητα». Παρά το γεγονός ότι οι εξοικονομήσεις ποικίλλουν ανάλογα με το είδος της επιχείρησης, η εξοικονόμηση 25% έως 30% είναι μια ευρέως χρησιμοποιούμενη εκτίμηση.
Στην πραγματικότητα, ο αντιναύαρχος Ferdinando Sanfelice di Monteforte, τώρα εν αποστρατεία, ο οποίος στο παρελθόν υπηρέτησε ως στρατιωτικός εκπρόσωπος της Ιταλίας στο ΝΑΤΟ, επεσήμανε ότι, όταν για πρώτη φορά σχηματίστηκε το ΝΑΤΟ, επρόκειτο να είναι πλήρως διαλειτουργικό, με τα μέλη του να χρησιμοποιούν πανομοιότυπο εξοπλισμό. (Αυτό το είδος της πλήρους διαλειτουργικότητας είναι γνωστό στην στρατιωτική αργκό ως «τυποποίηση» [standardization]). Αλλά δεδομένου ότι, ρεαλιστικά, αυτό σήμαινε να χρησιμοποιούν όλοι εξοπλισμό κατασκευασμένο στις ΗΠΑ, και δεδομένου ότι οι ευρωπαϊκές χώρες είχαν τις δικές τους αμυντικές βιομηχανίες τις οποίες ήθελαν να κρατήσουν στην ζωή, η τυποποίηση δεν συνέβη ποτέ.
Επίσης, δεν ήταν μια προτεραιότητα. «Κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν οι χώρες αυτές υπερασπίζονταν απλώς την δική τους επικράτεια, η διαλειτουργικότητα δεν ήταν τόσο σημαντική για τους στρατούς», είπε ο Sanfelice di Monteforte. Οι χώρες αυτές χρησιμοποιούσαν γενικά μικρότερο εξοπλισμό όπως ο επικοινωνιακός εξοπλισμός των στρατιωτών του πεζικού, που ήταν σχετικά ανέξοδο να φτιαχτεί και έτσι οι στρατοί παρέβλεψαν την αξία του να κάνουν τον εν λόγω εξοπλισμό διαλειτουργικό. Αντ’ αυτού, οι στρατοί περιόρισαν την εστίασή τους στην διασφάλιση ότι «το κρέας και οι πατάτες» του πολέμου ξηράς όπως είναι τα όπλα και τα οβιδοβόλα, ήταν του ίδιου διαμετρήματος και χρησιμοποιούσαν πανομοιότυπα είδη πυρομαχικών. Ωστόσο, οι αεροπορικές δυνάμεις και το πολεμικό ναυτικό έκαναν την διαλειτουργικότητα προτεραιότητα. Αγοράζουν πολύ μεγάλο και ακριβό εξοπλισμό –για παράδειγμα, τα αντιτορπιλικά κατηγορίας Arleigh Burke του Ναυτικού των ΗΠΑ κοστίζουν περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια ανά μονάδα, ενώ τα μαχητικά F-16 κοστίζουν σχεδόν 20 εκατομμύρια δολάρια το κάθε ένα- και θα προσέθεταν τεράστια σύγχυση και κόστος εάν οι χώρες έπρεπε να στέλνουν επιπλέον αεροπλάνα ή πλοία επειδή δεν μπορούσαν να δανειστούν η μια από την άλλη.
Όμως, η μεγάλη ώθηση για να γίνουν τα πάντα εναλλάξιμα ήταν «όταν οι διεθνείς αποστολές πλήθυναν, αρχίζοντας με την πρώην Γιουγκοσλαβία», είπε ο Sanfelice di Monteforte. Κανείς δεν αμφισβητεί σήμερα ότι η πλήρης διαλειτουργικότητα -δηλαδή, ένας τύπος τυποποιημένου εξοπλισμού για όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ και των στενών συμμάχων όπως η Σουηδία και η Φινλανδία- θα ήταν η ιδανική λύση. Αλλά τα κίνητρα δεν είναι ακόμη αρκετά για αυτό. Πρώτα απ’ όλα, ακόμη και συμμαχικά έθνη, μάλλον λογικά, απαιτούν αμυντικό εξοπλισμό που να ταιριάζει στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Για παράδειγμα, η Δανία μπορεί να θέλει ελικόπτερα με τον γερανό ανύψωσης στα αριστερά και όχι στα δεξιά, ενώ η Ιταλία μπορεί να θέλει τανκς με χώρο για ένα επιπλέον στρατιώτη. Αλλά όσο πιο ειδικός είναι ο εξοπλισμός, τόσο λιγότερο διαλειτουργικός είναι. «Εάν προσαρμόσετε τον εξοπλισμό για να ικανοποιήσετε τις ανάγκες σας 100% δεν θα είστε σε θέση να χρησιμοποιείτε τα ίδια ανταλλακτικά όπως όλοι οι άλλοι», είπε ο Wang. «Αντ’ αυτού θα πρέπει να πάμε για 90% τελειότητα και να αλλάζουμε μόνο τα πράγματα που είναι απολύτως απαραίτητο. Ποτέ δεν θα σκεπτόσουν να πεις στον πωλητή αυτοκινήτων ότι θέλεις ένα διαφορετικό ραδιόφωνο στο αυτοκίνητο, αλλά αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό όταν αγοράζεις αμυντικό εξοπλισμό. Αν ο γερανός ανύψωσης είναι στην άλλη πλευρά του ελικοπτέρου από ό, τι είχες στο παρελθόν, απλά πρέπει να οργανώσεις το πλήρωμά σου με διαφορετικό τρόπο».
Αλλά η παραμετροποίηση συνήθως σημαίνει να μεταφέρονται ανταλλακτικά σε αποστολές και σε κοινές ασκήσεις. Κατά την διάρκεια της ΝΑΤΟϊκής αεροπορικής εκστρατείας στην Λιβύη, οι βόμβες μιας χώρας δεν μπορούσαν να συνδεθούν με μαχητικά F-16 μιας άλλης χώρας, επειδή τα μεγέθη των πυλώνων στήριξης (rack) ήταν διαφορετικά. Αυτό το πρόβλημα λύθηκε μετά την εκστρατεία με τον σχεδιασμό ενός rack πολλαπλών χρήσεων που θα μπορούσε να χωρέσει όλες τις βόμβες.
Οικονομικά, οι μεγαλύτερες χώρες έχουν λιγότερα κίνητρα για την δημιουργία διαλειτουργικών υλικού, δεδομένου ότι μπορούν εύκολα να αντέξουν οικονομικά τόσο σημαντικό εξοπλισμό όσο και ανταλλακτικά. Οι μικρότερες χώρες, βέβαια, μπορεί να εξοικονομήσουν με το να μην έχουν να παρέχουν τα δικά τους ανταλλακτικά ή να φέρνουν μαζί τους πολεμικούς μηχανικούς για να επιδιορθώνουν τον εξοπλισμό. «Ναι, μικρά πράγματα, όπως τα πυρομαχικά είναι όλο και περισσότερο ανταλλάξιμα», είπε ο Zandee. «Αλλά ιδανικά αν ο καθένας έχει και τον ίδιο εξοπλισμό, θα ήταν φανταστικό, θα μπορούσε να ξεκινήσει η συγκέντρωση των πόρων». Στο Αφγανιστάν, αντί να φέρουν ανταλλακτικά για τα κατασκευασμένα στις ΗΠΑ ελικόπτερά τους, οι ολλανδικές ένοπλες δυνάμεις θα μπορούσαν απλώς να στηριχθούν στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις για τις επισκευές. Παρά το γεγονός ότι είναι άγνωστο το πόσο θα μπορούσαν να έχουν εξοικονομήσει οι ολλανδικές ένοπλες δυνάμεις, είναι σαφές ότι η διαλειτουργικότητα θα επέτρεπε στα ολλανδικά στρατεύματα να αποκαταστήσουν την επιχειρησιακή τους ικανότητα πιο γρήγορα, κάτι που είναι απαραίτητο σε επιχειρήσεις υψηλού ρυθμού. Και μετά από την αποστολή του ΝΑΤΟ στην Λιβύη το 2011, τα κράτη-μέλη συμφώνησαν για κοινή προμήθεια και διαχείριση των καθοδηγούμενων με ακρίβεια πυρομαχικών.
Ωστόσο, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την αύξηση της διαλειτουργικότητας είναι να αγοράζεται εξοπλισμός κυρίως από χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτό θα βλάψει τις εγχώριες αμυντικές βιομηχανίες σε άλλα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ. Το ερώτημα, λοιπόν, είναι το κατά πόσον τα μέλη του ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοί τους, είναι πρόθυμοι να θέσουν σε κίνδυνο τις εγχώριες θέσεις εργασίας, προκειμένου να μειωθεί το κόστος και η σύγχυση στο πεδίο της μάχης. Στο Industry Forum του ΝΑΤΟ τον Νοέμβριο, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, εξήγησε την αναγκαιότητα [3] για πιο έξυπνες δαπάνες. «Το ΝΑΤΟ μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά με την ενθάρρυνση για μεγαλύτερη πολυεθνική συνεργασία και καλύτερο συντονισμό των απαιτήσεων των συμμάχων», είπε. «Στην Ευρώπη έχουμε 19 διαφορετικούς τύπους οχημάτων μάχης πεζικού˙ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν έναν. Στην Ευρώπη έχουμε 13 διαφορετικούς τύπους βλημάτων αέρος-αέρος, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τρεις. Και τα ευρωπαϊκά έθνη έχουν 29 διαφορετικούς τύπους φρεγατών˙ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν τέσσερις». Υπάρχει επίσης το θέμα της πολιτιστικής διαλειτουργικότητας. Απλώς με το να φτιαχτούν οι μηχανές να μιλούν μεταξύ τους δεν λύνεται το ζήτημα του πόσο απρόσκοπτα, ας πούμε, τα γαλλικά και τα βουλγαρικά στρατεύματα θα μάχονται μαζί.
Αλλά, ως αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογικών γεγονότων, τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοί τους μπορεί να διαπιστώσουν ότι δεν είναι μόνο η διαλειτουργικότητα μια καλή ιδέα - είναι μια αναγκαιότητα. Πριν εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Donald Trump εξηγούσε ότι αν ένα μέλος του ΝΑΤΟ δεν ξοδεύει αρκετά για την άμυνα, θα πει [4] σε εκείνη την χώρα: «Να υπερασπιστείς [μόνη σου] τον εαυτό σου». Ακόμα και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν εγκαταλείψουν εντελώς τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ, η Ευρώπη ίσως να πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλειά της. Αυτό σημαίνει την συγκέντρωση των πόρων, ή, με άλλα λόγια, την μεγαλύτερη διαλειτουργικότητα.
Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-11-27/next-steps-nato
Σύνδεσμοι:
[1] http://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_52060.htm
[2] https://www.shape.nato.int/nato-exercises
[3] http://www.nato.int/cps/en/natohq/opinions_137493.htm?selectedLocale=en
[4] http://www.nytimes.com/2016/07/22/us/politics/donald-trump-foreign-polic...
Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition
